David
Hutt - Tại sao Việt Nam sẽ không buồn nếu Trump thua Biden?
Asia Financial Times
TTHN lược dịch
Thứ Sáu, 30 tháng 10,
2020 | 30.10.20
http://www.tintuchangngay.org/2020/10/david-hutt-tai-sao-viet-nam-se-khong.html
Việt Nam đã được
hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại của Trump nhưng những lời đe dọa trừng phạt
tiền tệ của ông khiến Biden trở thành lựa chọn an toàn hơn với họ.
Trong khi ứng cử viên Đảng
Dân chủ Joe Biden dường như đã sẵn sàng để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử
Hoa Kỳ vào ngày 3 tháng 11, thì Việt Nam không còn cơ hội nào.
Tổng thống Hoa Kỳ
Donald Trump lắng nghe Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị thượng
đỉnh G20 ở Osaka, Nhật Bản, ngày 28 tháng 6 năm 2019. Ảnh: Iliya Pitalev /
Sputnik
Hôm thứ Hai (26/10), Thủ
tướng Nguyễn Xuân Phúc đã van xin Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump không
trừng phạt Việt Nam vì cáo buộc thao túng tiền tệ, một cáo buộc mà Trump đã đưa
ra đối với quốc gia Đông Nam Á trong nhiều năm.
Cầu xin Trump có “đánh
giá khách quan hơn về thực tế ở Việt Nam,” Phúc tìm cách can thiệp vào một vấn
đề có thể khiến Việt Nam bị trừng phạt nếu chính quyền Trump thúc đẩy trước lời
đe dọa của họ.
Lời cầu xin của ông Phúc
được đưa ra sau khi Đại diện Thương mại Hoa Kỳ cho biết vào đầu tháng này - được
báo cáo theo lệnh của Trump - rằng Việt Nam sẽ bị điều tra về hành vi thao túng
tiền tệ.
Đơn vị tiền tệ của Việt
Nam được gọi là tiền đồng và hiện giao dịch ở mức 23,177 đô la Mỹ. Hầu hết các
cáo buộc chống lại Việt Nam xuất phát từ thặng dư thương mại lớn với Mỹ, tăng
lên 44,3 tỷ USD trong chín tháng đầu năm nay, so với mức 33,96 tỷ USD của năm
ngoái.
Thặng dư đó một phần phản
ánh lợi ích chuỗi cung ứng mà Việt Nam thu được từ cuộc chiến thương mại của Trump
với Trung Quốc, trong đó nhiều nhà sản xuất đa quốc gia đã bỏ Trung Quốc sang
Việt Nam giá rẻ để né tránh mức thuế cao hơn của Washington đối với hàng hóa do
Trung Quốc sản xuất.
Rõ ràng, ông Phúc đang
chuẩn bị cơ sở cho một loạt các cuộc đàm phán mới với Washington nếu Trump thắng
cử nhiệm kỳ thứ hai hoặc tìm cách trừng phạt Việt Nam trước khi ông rời nhiệm sở
vào tháng Giêng. Phúc cũng có thể đã báo hiệu cho trại của Biden rằng Hà Nội muốn
chấm dứt việc quay lưng lại với cáo buộc thao túng tiền tệ của họ hiện đã kéo
dài từ năm 2017.
Ngay cả khi ông Phúc cho
rằng Trump cần nắm bắt thực tế tốt hơn, thì Hà Nội đương nhiên vẫn kín tiếng về
việc họ sẽ cho ai là đắc cử vào ngày 3 tháng 11.
Theo nhiều cách, Hà Nội
có ít lý do để lo lắng về kết quả bầu cử của Mỹ hơn hầu hết các quốc gia khác ở
châu Á. Có lý do để tin rằng một nhiệm kỳ tổng thống của Biden về cơ bản sẽ
không làm chệch hướng chính sách hiện tại của Hoa Kỳ trong khu vực. Điều đó bao
gồm lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc và cam kết đảm bảo các liên minh của
họ với các quốc gia thân thiện, cả hai chiến lược đều phù hợp với Hà Nội.
Thật vậy, Trump phần lớn
tiếp tục với chính sách Việt Nam do người tiền nhiệm Barack Obama thiết lập,
người coi Hà Nội là một trong những đồng minh chính của Mỹ trong khu vực, một
cường quốc kinh tế đang lên mà các doanh nghiệp Mỹ có thể hưởng lợi và là một đối
tác an ninh khả dĩ mà quân đội Mỹ cần thiết để hình thành mối quan hệ chặt chẽ
hơn.
Dưới thời Trump, thương mại
Việt - Mỹ đã tăng mạnh, hai tàu hải quân Hoa Kỳ đã cập cảng Việt Nam và hai bên
đã tìm cách nâng cấp quan hệ chính thức lên thành “đối tác chiến lược”. Thật vậy,
Phúc là nhà lãnh đạo Đông Nam Á đầu tiên mà Trump nói chuyện sau chiến thắng bầu
cử năm 2016.
Mối quan hệ chặt chẽ của
Việt Nam với Hoa Kỳ cũng vẫn là bất khả xâm phạm ở Washington vì Hà Nội là đối
thủ lớn nhất đòi hỏi lãnh thổ ở Biển Đông của Trung Quốc, do đó cung cấp cho
Hoa Kỳ một phương tiện để thách thức các động thái bành trướng của Bắc Kinh và
thể hiện mình là bảo vệ các quốc gia nhỏ hơn trong khu vực.
Một cuộc khảo sát được thực
hiện vào tháng trước đối với người Mỹ gốc Việt cho thấy 48% ủng hộ Trump, so với
36% dành cho Biden. Tuy nhiên, một cuộc kiểm đếm tương tự của những người thăm
dò ý kiến tương tự vào năm 2018 đã đưa tỷ lệ chấp thuận của Trump giữa những người Mỹ
gốc Việt ở mức 64%.
Không có cuộc khảo sát
nào như vậy được thực hiện đối với công dân Việt Nam, nhưng lòng trung thành của
Việt Nam với Hoa Kỳ hầu như không dao động trong nhiệm kỳ tổng thống của Trump,
theo phát hiện của báo cáo Nhà nước Đông Nam Á mới nhất của Viện ISEAS-Yusof
Ishak ở Singapore.
Báo cáo cho thấy khoảng
33% người Việt Nam được hỏi tin tưởng mạnh mẽ vào việc Hoa Kỳ dẫn đầu trong việc
thúc đẩy thương mại tự do toàn cầu, so với mức trung bình của khu vực chỉ là
14,5%. Người Việt Nam cũng gần như tự tin gấp đôi so với phần còn lại trong khu
vực khi nghĩ rằng Mỹ sẽ duy trì một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.
Khi được hỏi lựa chọn giữa
sự phù hợp với Mỹ hay Trung Quốc, 85% người Việt Nam được hỏi cho biết là Mỹ,
trong khi mức trung bình của khu vực gần như chênh lệch 50-50%.
“Vì những lý do rõ ràng,
rất khó để biết Việt Nam thực sự nghĩ gì về cuộc bầu cử sắp tới, nhưng tôi nghĩ
Trump có thể có một chút lợi thế vì, trong mắt Hà Nội, ông ấy đã đứng về phía
Trung Quốc một cách khá quyết đoán,” Derek Grossman, một nhà phân tích quốc
phòng cấp cao tại RAND Corporation, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại
Washington.
Tuy nhiên, nếu Trump thắng
nhiệm kỳ thứ hai, ông ấy có thể đẩy mạnh hơn nữa để chống lại Bắc Kinh và làm
trầm trọng thêm căng thẳng giữa Trung Quốc và Việt Nam, Grossman nói, bao gồm cả
một cuộc xung đột có thể xảy ra giữa hai quốc gia.
Ngoài ra, nhiều nhà phân
tích nghi ngờ rằng Biden có thể tìm cách làm lại chính sách Trung Quốc của Mỹ
và tìm kiếm mối quan hệ hợp tác lớn hơn với Bắc Kinh, cả hai đều không phù hợp
với lợi ích địa chính trị của Việt Nam.
Grossman cho rằng các
chính sách châu Á của Trump và Biden sẽ “gần như giống hệt nhau” trong việc duy
trì một chương trình nghị sự chống Trung Quốc - giờ dường như là sự đồng thuận
song phương ở Washington - và củng cố quan hệ đồng minh với Hà Nội, ngay cả khi
Biden đưa ra một số những thay đổi về mỹ phẩm đối với Chiến lược Ấn Độ Dương -
Thái Bình Dương của chính quyền Trump.
Nếu Biden giữ chính sách
của Hoa Kỳ đi theo hướng ổn định, thì chắc chắn Hà Nội sẽ coi ông là ứng cử
viên ưu tiên khi nói đến ngoại giao hàng ngày; Ông được nhiều người kỳ vọng là
một tổng thống có năng lực và dễ đoán so với Trump thất thường và lanh lợi hơn.
Vào tháng 6 năm 2019, các
quan chức ở Hà Nội đã rất ngạc nhiên khi trong một cuộc phỏng vấn với Fox News,
Trump tuyên bố rằng Việt Nam là "kẻ lạm dụng tồi tệ nhất" về thương mại
với Hoa Kỳ, một cáo buộc mà ông tiếp theo: "Rất nhiều công ty đang chuyển
đến Việt Nam , nhưng Việt Nam lợi dụng chúng tôi thậm chí còn tệ hơn cả Trung
Quốc ”.
Như vậy, Hà Nội có thể
tìm thấy một nhà lãnh đạo ổn định và đáng tin cậy hơn ở Biden dưới sự lãnh đạo
của đồng minh quan trọng nhất của mình. Tuy nhiên, nhiều người dự đoán rằng ông
ấy sẽ ít quan tâm hơn Trump trong việc “tách rời” thương mại của Mỹ khỏi Trung
Quốc, điều mà nền kinh tế Việt Nam đã được hưởng lợi rất nhiều trong những năm
gần đây.
Bằng cách áp đặt mức thuế
cao đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại Mỹ -
Trung, điều này đã khiến nhiều công ty Mỹ, Hàn Quốc và Nhật Bản chuyển nhà máy
của họ từ Trung Quốc sang Việt Nam, nơi được hưởng mức thuế thấp hơn nhiều với
Mỹ.
Sự chuyển dịch sản xuất
này từ Trung Quốc sang các nước ở Đông Nam Á, chủ yếu là Việt Nam, đã tiếp tục
kể từ khi chính quyền Trump công bố kế hoạch “tách rời” khỏi Trung Quốc.
Nếu chính quyền Biden
quay trở lại việc tách và khôi phục thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu của
Trung Quốc về mức năm 2016, thì Việt Nam có thể thấy đầu tư nước ngoài sẽ chậm
lại. Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng sự chuyển dịch của các chuỗi cung
ứng ra khỏi Trung Quốc, đặc biệt là của Nhật Bản, là sự phát triển tự nhiên hơn
là do chính quyền Mỹ thực thi.
Một câu hỏi khác là liệu
chính quyền Biden có tìm cách gây áp lực mạnh hơn với Hà Nội về hồ sơ nhân quyền
tồi tệ của họ, vốn đã trở nên tồi tệ trong thời gian Trump nắm quyền. Trong những
tháng đầu tiên sau khi Trump nhậm chức vào năm 2017, rõ ràng là chính quyền của
ông sẽ không nhấn mạnh đến việc thúc đẩy nhân quyền và xây dựng dân chủ ở Đông
Nam Á.
Tuy nhiên, ngay cả khi
chính quyền Biden đặt vấn đề nhân quyền trở thành ưu tiên hơn trong chính sách
đối ngoại của Hoa Kỳ, thì hầu hết các nhà phân tích đều kỳ vọng Việt Nam sẽ
thoát khỏi cơn thịnh nộ tồi tệ nhất của Washington.
Dưới thời Obama và George
W. Bush, cũng như Trump, chính quyền Hoa Kỳ đã bỏ qua những lạm dụng trong nước
của Hà Nội, nêu vấn đề trước ống kính nhưng ngầm chấp nhận sự đàn áp nghiêm trọng
của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Trên thực tế, vào năm
2015, Obama đã tiếp Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu Đảng Cộng sản, đến Nhà Trắng,
một bước đi gây tranh cãi vì Hoa Kỳ thường chỉ chào đón các nguyên thủ quốc gia
hoặc người đứng đầu chính phủ đến thăm chính thức, chứ không phải người đứng đầu
các đảng cộng sản đàn áp.
Đại diện Christopher
Smith (R-Hamilton) nhận xét: “Chính sách của Hoa Kỳ đã làm thất bại người dân
Việt Nam tại phiên điều trần của Tiểu ban Hạ viện về Châu Phi, Y tế Toàn cầu,
Nhân quyền Toàn cầu và các Tổ chức Quốc tế vào tháng 7/2018.
“Đây là một sự chỉ trích
lưỡng đảng. Chúng ta đã làm giàu cho các nhà lãnh đạo Cộng sản Việt Nam và giải
quyết lợi ích của họ bằng hy vọng và mong muốn của người dân Việt Nam về tự do
và nhân quyền. ”
Tổng Bí thư Đảng Cộng
sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng nâng ly chúc mừng trước khi dùng bữa trưa với Phó
Tổng thống Hoa Kỳ lúc bấy giờ là Joe Biden tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vào ngày 7
tháng 7 năm 2015 tại Washington, DC. Ảnh: AFP / Brendan Smialowski
Thường bị bỏ qua nhưng
không kém phần quan trọng đối với quan hệ Việt - Mỹ khi ai thắng ở Washington
vào tuần tới là ai sẽ đứng đầu tại Đại hội toàn quốc sắp tới của Việt Nam vào đầu
năm sau, một sự kiện thường niên mà các đại biểu Đảng Cộng sản quyết định cách
thức cải tổ các nhà lãnh đạo quốc gia bao gồm cả bốn người hàng đầu của chính
phủ, bài viết.
Thủ tướng Phúc, được một
số người coi là nhà cải cách phi ý thức hệ, dường như sẽ trở thành người đứng đầu
Đảng Cộng sản tiếp theo. Nếu vậy, ông Trọng đương nhiệm, một nhà tư tưởng kiên quyết,
người kiên quyết chống lại các cải cách chính trị và xã hội, sẽ không thể xức dầu
cho người kế nhiệm của chính mình.
Nhiều nhà phân tích hiện
cũng nghi ngờ rằng nếu ông Phúc nắm giữ chức vụ cao nhất của Đảng, một trong những
người bảo vệ cải cách của ông sẽ kế nhiệm ông làm thủ tướng, một tổn thất lớn
tiềm tàng đối với các phe phái bảo thủ hơn trong Đảng nhưng lại là một chiến thắng
tiềm năng cho những ai để mắt tới nhiều hơn. để mắt tới Washington về các vấn đề
chính trị và kinh tế.
David Hutt
No comments:
Post a Comment