Thế giới của báo
chí chưa khi nào thiếu những tay phóng viên “nghiện rượu, biếng nhác, vô công rồi
nghề” như cách của một vị Hiệu trưởng Đại học Harvard từng mô tả. Thế giới của
báo chí cũng tràn đầy những thông tin rác rưởi, bẩn thỉu mà người ta chỉ đọc để
rồi cười nhếch mép khinh bỉ người viết lẫn tờ báo đăng nó. Chưa kể, sự khinh bỉ
còn đến khi người ta phải gặp những “nhà báo” dùng lợi thế của ngòi bút để kiếm
tiền bất chính.
Nhưng, trong cái thế
giới ấy cũng đầy những nhà báo mạo hiểm mạng sống của mình để kể lại những câu
chuyện bi thảm nơi chiến trường, chấp nhận tù đày để bảo vệ các quyền tự do của
người dân.
Chiến tranh Việt
Nam sẽ còn diễn biến thế nào nếu ngày đó không có những bài viết về bê bối
Watergate của hai nhà báo Bob Woodward và Carl Bernstein. Hay, bức ảnh tướng
Nguyễn Ngọc Loan xử tử người Việt cộng trên đường phố của phóng viên ảnh Eddie
Adams. Và một số thông tin thời hậu chiến cùng những sắp xếp, tính toán sẽ mãi
mãi nằm trong vòng mờ ảo của tin đồn cho đến khi hai tập sách Bên Thắng Cuộc của
nhà báo Huy Đức ra đời.
Đừng tưởng chỉ tiếng
Việt mới có thành ngữ “báo chí ba xu” đầy chế nhạo. Bắt đầu từ khi ông chủ bút
Benjamin Day bán tờ báo New York Sun chỉ với giá 1 xu (one penny) vào năm 1833,
thuật ngữ “The penny press” đã ra đời, dùng để chỉ những tờ báo chuyên đăng các
chuyện cướp – giết – hiếp và có những biên tập viên rất giỏi giật tít đẩy câu
chuyện trở nên… khủng khiếp từ những chuyện không có gì quá ghê gớm. Nó dùng để
phân biệt với “Ordinary newspaper” chuyên đăng tải các đề tài nghiêm túc về
chính trị, kinh tế, thơ văn… và có trị giá khoảng 6 xu (thời đó).
Nếu có thứ gì đó
thay đổi nhanh thì nhanh nhất hẳn là báo chí. Ngày nay, khi báo mạng phát triển
ồ ạt, thậm chí một tờ báo mạng còn… không bán được 1 xu. Mọi người đều được đọc
miễn phí thì gánh nặng tài chính càng lớn hơn bởi sức ép cạnh tranh thông tin
và thực tế là không thể nào bảo vệ được bản quyền khi đưa nội dung lên mạng.
Người Việt ta có thể
hãnh diện một cách tự trào rằng chúng ta không có bất kỳ một tờ báo lá cải nào
đúng nghĩa. Hầu hết các tờ báo, trừ những tờ quá sức bảo thủ, đều chen lẫn giữa
thông tin nghiêm túc và thông tin giật gân. Thậm chí, ở những tờ báo chọn đường
đi là khiêu gợi sự tò mò thấp kém bên trong người đọc, thì vẫn chưa phải là lá
cải đúng nghĩa.
Nếu từng đọc qua những
tờ báo lá cải về giới nổi tiếng, chính trị, biếm… sẽ thấy hầu hết các phóng
viên và biên tập viên ở những tờ báo giật gân của ta chưa đủ trình độ để làm
báo lá cải. Những người này rất giỏi dùng ngôn từ của lá cải, thậm chí là mạt hạng,
nhưng hoàn toàn không có được tư duy và khả năng tác nghiệp của các nhà báo làm
cho những tờ báo lá cải thực thụ.
Bất chấp còn những
nhà báo chọn con đường làm báo ngay thẳng, vẫn có người bĩu môi khi nghe người
đối diện tự giới thiệu họ làm nghề báo. Cứ tưởng, chỉ có nhà báo tại Việt Nam mới
nghèo nếu chọn con đường làm báo thật sự, hóa ra những đồng nghiệp tại Mỹ cũng
có cùng… cảnh ngộ. Mặc dù, cái nghèo tại Mỹ chắc hẳn khá hơn cái nghèo tại Việt
Nam.
Trong số những người
bĩu môi chê bai nghề báo tại Việt Nam, có lẽ giới kinh doanh chiếm đa số vì những
tác động qua lại giữa báo chí – kinh doanh. Thế nhưng, khi những người kinh
doanh nhớ đến báo chí thường là khi họ có uất ức, bị chèn ép hoặc cần quảng bá
tên tuổi, sản phẩm. Nhưng, phổ biến nhất trong ngày nay đó là dùng tiền để “bịt
miệng” những tờ báo khi xuất hiện thông tin bất lợi và ngược lại, nhiều nhà báo
rất “thính” khi ngửi ra mùi tiền từ những thông tin kiểu như vậy.
Những người làm
kinh doanh ít khi nghĩ rằng, nếu họ muốn, họ cũng có khả năng khiến cho nghề
báo đỡ nhiễu nhương đi một phần. Đòi hỏi tất cả đều ngay thẳng trong kinh doanh
là vô vọng trong một nền kinh tế như Việt Nam nhưng đâu đó vẫn có những doanh
nhân có lòng với xã hội, những người này hoàn toàn có thể dùng đồng tiền lương
thiện của mình để quảng cáo, tài trợ cho những chuyên mục hay tờ báo có nội
dung tử tế trong nghề báo hiện nay. Cách làm đó không chỉ giúp những tờ báo vượt
qua cơn bĩ cực, giúp đưa một ít thông tin trong sạch đến xã hội mà còn khẳng định
rằng những doanh nghiệp này chỉ “chơi” với những tờ báo thật sự là báo. Đồng thời,
để thiên hạ thấy rằng không cứ phải bám vào quần lót, siêu xe, khoe ngực, cộng
đồng mạng phát sốt…, thì mới có thể sống được.
Cách nói này có thể
gặt lại sự chỉ trích rằng đây là một loại ngụy biện. Không thể đòi hỏi người ta
trả tiền để nhà báo làm báo tử tế. Nhưng, quả thật, trong “cuộc chiến” hiện nay
giữa nghề báo tử tế và thợ viết trá hình thì cũng cần có sự tiếp sức của nhiều
người. Để cho thấy rằng không bao giờ là hết đất sống cho cái nghề nghiệp đặt
những điều như ngay thẳng, công chính, trung thực… làm tôn chỉ hành nghề.
TRUNG BẢO
Hình cuối bài : https://www.facebook.com/baochisach/photos/a.101699911195188/164675941564251/?type=3&theater
-----------------------------
4
giờ ·
TRUYỀN THÔNG BẤT LƯƠNG HAY DẤU HIỆU CỦA
MỘT DẠNG TỘI PHẠM?
Tình trạng kẻ bất
lương “đánh” vào các ngành nông nghiệp, thực phẩm, gây sợ hãi cho người tiêu
dùng qua báo chí đã khởi phát từ 15 năm trước, với cách thức bị gọi là “truyền
thông bất lương” và thành “mốt” sau này với sự phát triển của mạng xã hội.
Tháng 7/2005, các tờ
báo đăng tin một tổ chức ở Bỉ cáo buộc nước tương Chin-su chứa 3-MCPD, sau đó
là chiến dịch truyền thông rầm rộ về nguy cơ chất này gây ung thư.
...Đọc tiếp
No comments:
Post a Comment