NỘI DUNG :
VOA
Tiếng Việt
Viễn Đông - VOA
============================================
VOA Tiếng Việt
01/01/2020
Căng thẳng ở Bãi Tư Chính
Từ ngày 3/7, tàu thăm dò Hải Dương Địa chất 8 của
Trung Quốc dưới sự hộ tống của các tàu hải cảnh đã đi vào phạm vi 12 hải lý của
Bãi Tư Chính thuộc quần đảo Trường Sa để quấy nhiễu hoạt động khoan dầu khí của
Việt Nam hợp tác tập đoàn Rosneft của Nga. Mặc dù Trung Quốc tuyên bố chủ quyền
với vùng biển này trong phạm vi đường chín đoạn, khu vực này lại nằm hoàn toàn
trong thềm lục địa của Việt Nam theo luật pháp quốc tế.
Mục đích của hành động này của Bắc Kinh, theo các
chuyên gia, là không để cho các nước bên ngoài tham gia khai thác năng lượng
trên Biển Đông – điều mà họ khăng khăng đòi hỏi trong quá trình đàm phán Bộ Quy
tắc Ứng xử (COC).
Trong khoảng thời gian gần 4 tháng, tàu Hải Dương đã
vài lần rời đi để hướng về Bãi Chữ Thập, nơi Trung Quốc đã bồi đắp thành đảo
nhân tạo, trước khi trở lại quấy nhiễu – mỗi lần rời đi khoảng một tuần lễ. Việc
này đã cho thấy sự lợi hại của các hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp vốn
giờ đây giúp họ có thể duy trì sự hiện diện liên tục để gây sức ép lên các nước
quanh Biển Đông.
Chính quyền Việt Nam loan báo đã dùng mọi kênh để
tranh đấu với Trung Quốc, từ phản đối ngoại giao, vận động quốc tế cho đến đối
đầu trên thực địa, trong khi Mỹ, Anh, Pháp, Đức đều lên án hành động của Trung
Quốc mà họ cho là ‘bắt nạt’.
Đến ngày 24/10, sau gần 4 tháng quấy nhiễu, tàu Hải
Dương Địa chất 8 đã rời đi vì ‘đã hoàn tất công việc khảo sát khoa học ở vùng
biển do Trung Quốc kiểm soát’.
Việt Nam cân nhắc hành động pháp lý chống Trung Quốc
Căng thẳng trên Bãi Tư Chính dâng cao dẫn đến nhiều
lời kêu gọi Việt Nam nên có hành động pháp lý đối với Trung Quốc cũng giống như
vụ kiện của Philippines vốn được Tòa trọng tài Thường trực (PCA) ra phán quyết
hồi năm 2016.
Sau thời gian dài im tiếng về vấn đề này, hồi đầu
tháng 11, Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Lê Hoài Trung nói rằng Việt Nam ưu
tiên đàm phán nhưng ‘cũng có lựa chọn khác’ đối với tình hình Biển Đông, trong
đó có các biện pháp pháp lý.
Các học giả quốc tế đều cho rằng Hà Nội sẽ có khả
năng thắng lợi rất cao nếu đi theo con đường pháp lý như Manila là kiện Trung
Quốc trong khuôn khổ các điều khoản của Công ước Quốc tế về Luật Biển, tức
UNCLOS.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại kết quả vụ kiện sẽ
không làm thay đổi được gì tình hình trên thực tế vì Bắc Kinh sẽ từ chối tuân
thủ phán quyết trong khi việc kiện tụng lại làm phức tạp thêm quan hệ Việt
Nam-Trung Quốc và Hà Nội sẽ phải trả giá về chính trị và kinh tế.
Phản ứng trước việc này, Bắc Kinh đã kêu gọi Hà Nội
‘không nên có những hành động làm phức tạp thêm vấn đề’.
Hồi năm 2014, Thủ tướng Việt Nam khi đó là ông Nguyễn
Tấn Dũng từng tuyên bố Việt Nam cân nhắc kiện Trung Quốc sau khi nước này hạ đặt
một giàn khoan khổng lồ vào thềm lục địa của Việt Nam.
Philippines được Mỹ đảm bảo
Manila đã được Washington nói rõ rằng trong trường hợp
họ bị Trung Quốc tấn công trên Biển Đông thì Mỹ sẽ đứng ra bảo vệ họ theo đúng
tinh thần của Hiệp ước Phòng vệ Tương hỗ giữa hai nước được ký vào năm 1951.
Trước đó, phía Mỹ chưa bao giờ nói rõ điều này với
Philippines khiến cho nước này lo ngại về mức độ cam kết của Mỹ đối với đồng
minh có hiệp ước.
Phát biểu ở Hà Nội hồi tháng Ba, Ngoại trưởng Mỹ
Mike Pompeo nói rằng ‘bất kỳ cuộc tấn công nào vào lực lượng, máy bay hay tàu
bè của Philippines trên Biển Đông sẽ kích hoạt các nghĩa vụ phòng vệ tương hỗ’.
Ông cũng cho rằng các hoạt động quân sự và việc xây
dựng đảo của Trung Quốc trên Biển Đông ‘đe dọa chủ quyền, an ninh và sinh kế của
Philippines cũng như của Mỹ’.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã
tìm cách xem xét lại hiệp ước này để có được sự đảm bảo lớn hơn từ phía Mỹ trong
bối cảnh Trung Quốc ngày càng hành xử hung hăng đối với các lợi ích của
Philippines trên Biển Đông, nhất là xung quanh các hòn đảo nhân tạo xung quanh
quần đảo Trường Sa mà nước này tuyên bố có chủ quyền.
Tuy nhiên, Tổng thống Rodrigo Duterte không tin vào
quan hệ đồng minh với Mỹ và cho rằng hiệp ước với Mỹ khiến nước ông trở thành mục
tiêu tiềm tàng của Trung Quốc, quốc gia mà ông muốn phát triển quan hệ kinh tế.
Malaysia có lập trường mạnh mẽ hơn
Malaysia, nước cũng có tranh chấp trên Biển Đông
nhưng trước giờ vẫn tỏ ra nhẫn nhịn trước Trung Quốc chứ không mạnh miệng như
Việt Nam hay Philippines, đã có lập trường mạnh mẽ hơn khi Ngoại trưởng
Saifuddin Abdullah hồi cuối tháng 12 đã thẳng thừng gọi đường chín đoạn của
Trung Quốc ôm trọn gần hết Biển Đông là ‘nực cười’.
“Việc Trung Quốc đòi hỏi quyết
sở hữu đối với toàn bộ Biển Đông – tôi nghĩ đó là điều nực cười,” ông Saifuddin phát biểu ở Kuala Lumpur hôm 20/12.
Trước đó, nước này đã đệ trình hồ sơ lên Ủy ban về
Giới hạn Thềm lục địa của Liên Hiệp Quốc để xác định rõ giới hạn thềm lục địa của
họ đi sâu vào phạm vi đường chín đoạn của Trung Quốc. Bắc Kinh đã đáp trả với
việc cáo buộc Kuala Lumpur xâm phạm chủ quyền, vi phạm luật pháp quốc tế và kêu
gọi Liên Hiệp Quốc đừng xem xét hồ sơ này.
Cách nay một thập kỷ, Malaysia cũng đã liên minh
cùng với Việt Nam đệ trình lên Liên Hiệp Quốc hồ sơ xác định ranh giới thềm lục
địa. Hành động này đã bị Trung Quốc phản đối mạnh mẽ và họ đã lần đầu tiên công
bố với thế giới yêu sách đường chín đoạn.
Khác với cựu thủ tướng Najib Razak vốn ngập trong
khoản vay của Trung Quốc, Thủ tướng Mahathir Mohammad ít bị Trung Quốc ràng buộc
hơn. Ông đã bật đèn xanh cho các hành động pháp lý đối với Trung Quốc trong
vùng biển tranh chấp và thẳng thừng lên án các khoản đầu tư của Trung Quốc vào
cơ sở hạ tầng của Malaysia.
Hồi tháng 10, Ngoại trưởng Abdullah cũng từng kêu gọi
củng cố năng lực hải quân của đất nước để chuẩn bị cho khả năng xảy ra xung đột
trên Biển Đông. Ông nói Malaysia sẽ ra công hàm phản đối nếu cường quốc nào đó
xâm phạm vào lãnh thổ của họ.
Trung Quốc muốn hợp tác cùng khai thác với Philippines
Bắc Kinh tìm cách thuyết phục Manila hợp tác cùng
khai thác dầu khí với họ trên các vùng biển tranh chấp trên Biển Đông. Họ đưa
ra các điều kiện hợp đồng hấp dẫn để lôi kéo Philippines hòng làm nước này bỏ
qua hoàn toàn phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực hồi năm 2016 tuyên bố
chiến thắng cho Philippines trong vụ kiện của nước này về Biển Đông.
Khi tiếp Tổng thống Duterte hồi tháng 9 ở Bắc Kinh,
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói hai nước có thể ‘có bước tiến lớn hơn’
trong việc hợp tác cùng khai thác dầu khí ở Biển Đông nếu họ có thể ‘giải quyết
thỏa đáng tranh chấp chủ quyền’.
Ông Duterte sau đó đã tiết lộ rằng ông Tập đã hứa sẽ
cho Philippines hưởng 60% lượng tài nguyên khai thác trong dự án khai thác
chung trong khi Bắc Kinh chỉ hưởng 40% với điều kiện là Philippines ‘phải dẹp
qua một bên phán quyết của tòa án’.
Tuy nhiên, vùng biển mà hai bên dự định cùng khai
thác chung là nằm trong Bãi Cỏ Rong vốn nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh
tế, tức EEZ của Philippines. Điều này đã dẫn đến sự lên án từ nội bộ
Philippines.
Trong khi đó, ông Duterte, vốn đang tìm cách lôi kéo
hàng tỷ đô la đầu tư của Trung Quốc, được cho là rất háo hức thúc đẩy hợp tác
khai thác dầu khí với Trung Quốc
Tàu chiến Mỹ tiếp tục đi vào Biển Đông
Trong năm 2019, các chiến hạm của Mỹ tiếp tục đi vào
Biển Đông, có khi tiến gần đến phạm vi 12 hải lý của các thực thể nhân tạo mà
Trung Quốc xây dựng trên Biển Đông trong nỗ lực đảm bảo quyền tự do hàng hải
cũng như thách thức đòi hỏi chủ quyền thái quá của Trung Quốc.
Hồi tháng 1, chiến hạm USS McCampbell đã thực hiện
chuyến tuần tra vì tự do hàng hải (FONOP) ở Biển Đông khi đi vào phạm vi 12 hải
lý của quần đảo Hoàng Sa.
Hồi tháng 2, hai khu trục hạm có tên lửa dẫn đường của
Mỹ đã đi vào phạm vi 12 hải lý của bãi đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa.
Hồi tháng 5, các khu trục hạm có tên lửa dẫn đường
Preble và Chung Hoon đã đi vào phạm vi 12 hải lý của bãi Gạc Ma thuộc quần đảo
Trường Sa.
Cũng trong tháng 5, khu trục hạm Preble cũng đã đi
vào 12 hải lý của bãi cạn Scarborough mà Trung Quốc chiếm giữ từ phía
Philippines.
Đến tháng 8, tàu hải quân Mỹ Wayne E. Meyer, khu trục
hạm thuộc lớp Arleigh Burke có tên lửa dẫn đường đã đi vào 12 hải lý của đảo đá
Chữ Thập và Bãi Vành Khăn.
Phía Trung Quốc đã lên án các hành động này của Mỹ
là ‘khiêu khích’, xâm phạm ‘chủ quyền’ của Trung Quốc và ‘làm tổn hại hòa bình,
an ninh của khu vực’. Bắc Kinh đe dọa ‘sẽ có những biện pháp cần thiết để bảo vệ
chủ quyền và an ninh’.
Tàu Trung Quốc đâm tàu Philippines rồi bỏ chạy
Tranh cãi nổi lên giữa Manila và Bắc Kinh sau vụ va
chạm hôm 9/6 tại Bãi Cỏ Rong khi tàu cá Trung Quốc đâm chìm tàu cá Philippines
rồi bỏ chạy, bỏ mặc 22 ngư dân Philippines trên biển. Hành động này đã bị công
chúng Philippines lên án dữ dội.
Đại sứ quán Trung Quốc ở Manila cho rằng tàu cá của
họ đã tìm cách cứu vớt các ngư dân Philippines nhưng do họ ‘bất ngờ bị bảy, tám
tàu cá Philippines bao vây nên phải bỏ chạy’.
Bắc Kinh đã đề xuất mở cuộc điều tra chung về vụ việc
và Tổng thống Duterte đã chấp nhận đề xuất này.
Trước đó, ông Duterte đã bị dư luận lên án vì nói
theo lập trường của Trung Quốc thay vì lên tiếng bảo vệ các ngư dân Philippines
sau khi ông gọi vụ đâm tàu là ‘sự cố nhỏ trên biển’.
Trong khi đó, thuộc cấp của ông Duterte từ bộ trưởng
quốc phòng, bộ trưởng ngoại giao và tư lệnh hải quân đều lên án Trung Quốc. Ngoại
trưởng Teodoro Locsin đã phản đối chính thức với Trung Quốc và bác bỏ ý tưởng một
cuộc điều tra chung.
Sự cố này đã làm phức tạp thêm nỗ lực của ông
Duterte muốn xích lại gần Trung Quốc.
Toàn bộ các ngư dân Philippines gặp nạn đã được các
tàu thuyền Việt Nam cứu.
Phim ‘Abominable’ bị chỉ trích vì có cảnh đường chín đoạn
Phim hoạt hình chiếu rạp ‘Abominable’ của hãng
Dreamworks của Mỹ đã đối mặt làn sóng phản đối khi được trình chiếu ở các nước
đông nam Á do có cảnh cho thấy tấm bản đồ có vẽ đường chín đoạn, cơ sở để Trung
Quốc tuyên bố chủ quyền với 90% diện tích Biển Đông.
Ở Việt Nam, phim này đã bị rút giấy phép và rút ra
khỏi hệ thống các rạp chiếu chỉ sau hơn một tuần trình chiếu sau khi hệ thống
kiểm duyệt bỏ sót cảnh có đường chín đoạn này, khiến dư luận Việt Nam phản ứng
gay gắt.
Trong khi đó, Malaysia vẫn cho trình chiếu phim với
điều kiện là cảnh có bản đồ đường chín đoạn phải bị cắt bỏ. Tuy nhiên, nhà phát
hành phim này quyết định không tuân theo yêu cầu kiểm duyệt của chính phủ
Malaysia và do đó phải rút bỏ phim này khỏi thị trường quốc gia này.
Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Philippines
Teodoro Locsin kêu gọi người dân nước này tẩy chay bộ phim này thay vì ban hành
lệnh cấm như ở Việt Nam.
‘Abominable’ kể về một cô bé Trung Quốc phát hiện ra
một con bò Tây Tạng sống trên mái nhà của cô. Phim là dự án hợp tác giữa hãng
phim Pearl có trụ sở ở Thượng Hải và hãng hoạt hình DreamWorks.
---------------------------
Viễn Đông - VOA
31/12/2019
Một
tổ chức nghiên cứu của Hoa Kỳ mới đưa ra nhận định về khả năng xảy ra xung đột
vũ trang trong năm 2020 ở nhiều “điểm nóng” trên thế giới, trong đó có Biển
Đông.
Dựa trên đánh giá của các chuyên gia chính sách đối
ngoại của Mỹ về 30 cuộc xung đột tiềm tàng có thể xảy ra hoặc leo thang trong
năm tới, cũng như tác động của chúng đối với các quyền lợi của Hoa Kỳ, Hội đồng
Đối ngoại nhận định rằng “một cuộc đối đầu giữa Mỹ và Iran, Triều Tiên, hoặc với
Trung Quốc ở Biển Đông vẫn là những điều gây ra mối quan ngại lớn nhất ở nước
ngoài”.
Tổ chức, nơi Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao
Phạm Bình Minh từng tới phát biểu về chính sách đối ngoại của Việt Nam, nói rằng
Biển Đông là một trong các “ưu tiên hàng đầu đối với Hoa Kỳ” trong năm 2020.
Với nhận định về tác động “cao” và khả năng xảy ra ở
mức “vừa phải”, Hội đồng Đối ngoại đề cập tới “một cuộc đối đầu vũ trang quanh
các khu vực lãnh hải tranh chấp ở Biển Nam Trung Hoa [Biển Đông] giữa Trung Quốc
và một hoặc nhiều hơn các nước Đông Nam Á cũng tuyên bố chủ quyền như Việt Nam,
Philippines, Malaysia, Brunei, hay thậm chí với cả Đài Loan.
Tình hình Biển Đông nóng lên những tháng cuối năm
2019 vì vụ “đối đầu” của tàu hải cảnh hai nước láng giềng phương bắc ở Bãi Tư
Chính, cũng như việc tàu thăm dò Hải Dương 8 của Trung Quốc đi vào lãnh hải mà
Hà Nội nói là Vùng Đặc quyền Kinh tế của mình.
Ông
Brahma Chellaney từ Trung tâm Nghiên cứu Chính sách ở New Delhi từng
nhận định với VOA tiếng Việt rằng hành động của Bắc Kinh nhằm “bào mòn quyết
tâm” của Hà Nội.
Nhà nghiên cứu này nói thêm rằng giống như Ấn Độ, Việt
Nam “không có đồng minh quân sự và buộc phải một mình đối đầu với sự xâm lược của
Trung Quốc”.
Năm 2019 đánh dấu lần đầu tiên trong vòng một thập kỷ
Việt Nam công bố Sách Trắng Quốc phòng, trong đó Trung Quốc nhiều lần được đề cập,
nhất là về các vấn đề liên quan tới Biển Đông.
“Sự khác biệt giữa Việt Nam và Trung Quốc trong vấn đề chủ quyền trên Biển
Đông cần được xử lý hết sức tỉnh táo, cẩn trọng, không để ảnh hưởng tiêu cực đến
đại cục hòa bình, hữu nghị và hợp tác phát triển của hai nước”, Sách Trắng Quốc phòng Việt Nam viết.
“Giải quyết tranh chấp trên Biển Đông là một quá trình lâu dài, khó khăn,
phức tạp vì liên quan đến nhiều nước, nhiều bên. Hai bên cần tiếp tục đàm phán,
hiệp thương tìm kiếm giải pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế”.
No comments:
Post a Comment