Ba
người phụ nữ tiên phong trong lễ nhậm chức của tổng thống Mỹ
HƯƠNG - LUẬT
KHOA
23/01/2021
https://www.luatkhoa.org/2021/01/ba-nguoi-phu-nu-tien-phong-trong-le-nham-chuc-cua-tong-thong-my/
Hành trình để họ có
mặt trên đồi Capitol hôm ấy truyền cảm hứng cho cả thế giới.
Từ trái qua: Phó Tổng thống Kamala Harris, nhà thơ Amanda Gorman và Thẩm phán Sonia Sotomayor.
Ảnh: Getty, AP, AFP. Đồ họa: Luật Khoa
Joseph R. Biden Jr., hay
thường gọi là Joe Biden,
chính thức nhậm chức tổng thống Mỹ vào rạng sáng thứ Năm 21/1, theo giờ Việt
Nam. Không chỉ riêng nước Mỹ, cả thế giới đã hướng về đồi Capitol để chứng kiến
sự bắt đầu của một giai đoạn mới đầy thách thức nhưng cũng đầy hy vọng thay đổi.
Ngọn gió thay đổi có thể
được cảm nhận ngay trong sự xuất hiện của ba người phụ nữ đặc biệt ngày hôm đó.
Họ đều là những người tiên phong trong lịch sử, mỗi người theo một cách khác
nhau.
Kamala Harris, người phụ nữ đầu tiên trở thành phó tổng thống Mỹ
Kamala Harris, 56 tuổi, vừa
tạo nên ba dấu mốc đầu tiên cùng một lúc: người phụ nữ đầu tiên, người gốc Á đầu
tiên, và người da màu đầu tiên giữ chức phó tổng thống Mỹ. Bà tuyên thệ nhậm chức
ngay bên cạnh chồng mình, Doug Emhoff, người cũng “mở hàng” danh xưng Đệ nhị
Phu quân (Second Gentleman) của Hoa Kỳ.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/01/image5-2.png
Kamala Harris giơ tay phải lên để tuyên thệ, còn tay
trái đặt trên hai cuốn kinh thánh thuộc về hai vị anh hùng trong cuộc
đời bà.. Ảnh: AP.
Cuốn kinh thánh đầu tiên
là vật gia truyền do Regina Shelton, người mà Harris xem là người mẹ thứ hai của
mình, truyền lại. Cuốn thứ hai thuộc về Thurgood Marshall, thẩm
phán da màu đầu tiên của Tối cao Pháp viện, một biểu tượng của phong
trào dân quyền.
Thẩm phán Marshall là người
sáng lập Hiệp hội quốc gia vì sự tiến bộ của người da màu (National Association
for the Advancement of Colored People – NAACP). Trong vai trò tư vấn pháp lý,
Marshall và NACCP đã giành chiến thắng cho Brown, một người thợ hàn tại thành
phố Topeka thuộc bang Kansas, khi ông này kiện hội đồng giáo dục thành phố vì họ
phân chia trường học theo chủng tộc của học sinh. Đó chính là án lệ Brown
v. Board of Education năm 1955 – nền tảng pháp lý quan trọng góp phần
giành lại quyền bình đẳng cho người da màu.
Án lệ ấy chắc chắn đã ảnh
hưởng đến cá nhân Harris, con gái của hai người nhập cư da màu. Mẹ bà Harris
sinh ra ở Ấn Độ, còn cha bà chào đời ở Jamaica. Hai người ly dị lúc Harris mới
năm tuổi. Bà lớn lên với mẹ, Shyamala Gopalan Harris, một nhà nghiên cứu về bệnh
ung thư và cũng là một nhà hoạt động dân quyền.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/01/image6-2.png
Kamala Harris, em
gái Maya và mẹ. Ảnh: BBC.
Harris kể rằng bà
được nuôi lớn trong văn hóa Ấn Độ và rất yêu quý nguồn gốc chủng tộc của mình.
Môi trường ấy khiến Harris quan tâm đến các cộng đồng khác nhau ở nước Mỹ, góp
phần định hình sự nghiệp chính trị của bà.
Kamala Harris không xa lạ
với danh hiệu “người đầu tiên”. Năm 2003, bà là người phụ nữ đầu tiên giữ chức
tổng chưởng lý bang California. Trong vai trò lãnh đạo tư pháp của bang đông
dân nhất nước Mỹ, bà Harris đã giúp đòi được 20 tỷ USD tiền bồi thường cho những người dân bị ngân
hàng tịch thu nhà, và giúp đòi một tỷ USD bồi thường cho các sinh viên là nạn nhân một
công ty dịch vụ giáo dục. Bà bảo vệ cho Đạo luật Chăm sóc sức khỏe Hợp túi tiền
(Affordable Care Act), giúp thực thi luật bảo vệ môi trường, và là người đi đầu
trong phong trào thúc đẩy bình đẳng trong hôn nhân.
Bà luôn tâm niệm lời dạy của mẹ mình trong suốt cuộc đời làm việc cho
những giá trị công.
“Kamala, con có thể là
người đầu tiên trong rất nhiều việc mình làm, nhưng hãy đảm bảo rằng con không
phải là người cuối cùng.”
Kamala Harris học luật ở
Đại học Howard và Đại học California – Hastings. Bà từng là đối thủ của Biden
khi tranh cử cho vị trí ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ, sau đó được ông
chọn làm người đồng hành. Biden gọi bà là một trong những công chức xuất sắc nhất
mà ông từng biết.
***
Sonia Sotomayor, thẩm phán gốc Latin đầu tiên của Tối cao Pháp viện
Mỹ
Kamala Harris tuyên thệ
nhậm chức trước sự chứng kiến của Thẩm phán Tòa Tối cao Sonia Sotomayor, một
người phụ nữ tiên phong khác. Bà Sotomayor là người gốc Latin đầu tiên ngồi vào
hàng ghế thẩm phán trong tòa án quyền lực nhất nước Mỹ.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/01/image-1.png
Thẩm phán Sotomayor
làm chứng cho lời tuyên thệ của Phó Tổng thống Harris. Ảnh: AP.
Thẩm phán Sotomayor, 66
tuổi, là lựa chọn của Tổng thống Obama vào năm 2009. Ông Obama chia sẻ rằng mình tin tưởng không chỉ vào năng lực trí
tuệ và sự chính trực của bà Sotomayor, mà còn vào những trải nghiệm sống giúp
bà có thể đồng cảm với những công dân Mỹ bình thường nhất.
Bố mẹ của bà Sotomayor là
người gốc Puerto Rico. Họ gặp nhau ở Mỹ trong Thế chiến II, sau khi Celina
Báez, mẹ của bà, giải ngũ. Họ định cư tại Bronx, New York vào những năm 1960,
cùng với một cộng đồng người Latin. Sonia Sotomayor lớn lên ở đó.
Có ba điều ảnh hưởng nhất
tới thời thơ ấu của Sotomayor theo lời kể của chính bà. Đó là hình ảnh người cha nghiện
rượu, các cuộc cãi vã của cha mẹ, và căn bệnh tiểu đường mà bà mắc phải từ năm
lên bảy.
Năm chín tuổi, cha của
Sonia qua đời. Mẹ bà phải làm việc sáu ngày một tuần để nuôi hai con nhỏ. Sonia
tìm được niềm an ủi trong sách. Bà là fan của các tác phẩm trinh thám của Nancy
Drew và ước mơ trở thành một cảnh sát điều tra, nhưng căn bệnh tiểu đường không
cho phép bà thực hiện ước mơ đó. Sotomayor vẫn phải tiêm insulin thường xuyên để
kiểm soát bệnh.
Vào thời điểm Sotomayor
phát hiện mắc bệnh, tiểu đường là một lời nguyền chết chóc. Từ lúc đó, bà đã hiểu
rằng mình sẽ không sống lâu được như hầu hết mọi người, nên luôn tự dặn rằng
không được phí phạm thời gian. Nhận thức về sự ngắn ngủi của đời sống vẫn luôn
theo bà đến tận bây giờ.
Obama và Biden chúc
mừng Sotomayor trong ngày bà được tiến cử vào Tối cao Pháp viện năm 2009. Ảnh:
AP.
Sotomayor là nữ thẩm phán
tối cao thứ ba trong lịch sử, sau Sandra Day O’Connor và Ruth Bader Ginsburg.
Sau khi Thẩm phán Ginsburg qua đời, Sotomayor được xem là niềm hy vọng lớn nhất
của phe cấp tiến trong bối cảnh quan điểm bảo thủ đang chiếm đa số trong Tối
cao Pháp viện. Dù không nổi tiếng như người đồng nghiệp đã khuất, Sotomayor đã
luôn là tiếng nói mạnh mẽ chống lại những bất công trong hệ thống, bảo vệ quyền
của nhóm yếu thế.
Mới đây nhất, Sotomayor
đã kịch liệt phản đối phán quyết của Tối cao Pháp viện
cho phép chính quyền Mỹ thi hành án tử hình với một phạm nhân 48 tuổi. Bà chỉ
là thiểu số trong phán quyết 6-3. Vài giờ sau đó, Dustin Higgs, 48 tuổi, bị
tiêm thuốc độc.
Trong ý kiến phản đối, bà kể tên từng người trong số 12 người đã
bị tử hình từ tháng 7/2020. Bà nhấn mạnh rằng chỉ trong sáu tháng, số ca tử
hình mà chính quyền Trump cho thực hiện đã nhiều gấp ba lần số lượng trong cả
sáu thập niên vừa rồi.
“Đây không phải là công
lý” (This is not justice), Thẩm phán Sotomayor viết.
***
Amanda Gorman, nhà thơ trẻ nhất từng biểu diễn trong một lễ nhậm chức tổng thống
Khi Amanda Gorman bước
lên bục biểu diễn và bắt đầu cất tiếng, người ta biết ngôi sao của buổi lễ nhậm
chức là ai.
Gorman, 22 tuổi, trong
chiếc áo vàng rực rỡ, đọc bài thơ do cô sáng tác mang tên “The Hill We
Climb” với một thần thái nổi trội. Không gian lặng phắc. Mọi sự chú ý dồn
vào từng từ mà Amanda phát ra, và cách mà tay cô di chuyển.
Báo chí Anh – Mỹ ngay sau
đó dành cho cô hàng loạt mỹ từ. The Guardian gọi cô là người “đánh cắp” buổi lễ nhậm
chức (steal the inauguration show) với một bài thơ “khuấy động tâm hồn”
(soul-stirring). Chỉ trong vài tiếng sau đó, hai cuốn sách vẫn chưa ra mắt của
Amanda được đặt trước nhiều đến mức đứng đầu danh sách bán chạy trên Amazon.
VIDEO :
WATCH:
Amanda Gorman reads inauguration poem, 'The Hill We Climb'
https://www.youtube.com/watch?v=LZ055ilIiN4&feature=emb_logo
Phần biểu diễn xuất chúng
của nhà thơ trẻ khiến nhiều người ngạc nhiên khi biết rằng cách đây vài năm,
Amanda vẫn còn nói ngọng. Cho đến tận lúc trở thành sinh viên ngành xã hội học ở
Harvard, cô vẫn không nói được chữ “R”.
Giống như Joe Biden, một
người cũng mắc phải tật nói lắp, Amanda quyết tâm vượt qua khiếm khuyết này. Cô
rèn luyện mỗi ngày bằng cách nghe đi nghe lại bài “Aaron Burr,
Sir“, một bài hát trong vở nhạc kịch lịch sử “Hamilton”. Đó là một bài hát
có đầy chữ R.
Cô chia sẻ rằng, chính trong quãng thời gian phải tự dạy
mình cách phát âm, cô đã phát triển khả năng cảm thụ ngôn ngữ. Chữ R vì thế với
cô không còn là một điểm yếu.
Amanda Gorman là người đầu
tiên được phong danh hiệu National Youth Poet Laureate (Nhà thơ trẻ quốc
gia) của nước Mỹ vào năm 2017, lúc chỉ mới 19 tuổi. Năm nay, ở tuổi 22, cô là
nhà thơ trẻ nhất từng biểu diễn trong một lễ nhậm chức tổng thống Mỹ.
Khi biết tin mình được mời
đọc thơ, Amanda đã nhảy cẫng và hét toáng lên. Nhưng ngay sau đó, cô
không biết phải bắt đầu thế nào. Nước Mỹ vừa trải qua một thời kỳ thật đen tối
và đầy sự chia rẽ.
Amanda tìm về lịch sử,
như cách cô vẫn thường làm. Cô ngụp lặn trong câu chuyện về những bài thơ được
đọc trong các buổi lễ nhậm chức trước đây, những tác phẩm cũng ra đời trong bối
cảnh chia rẽ, nhưng hướng về sự đoàn kết. Khi cuộc bạo loạn tại đồi Capitol xảy
ra vào ngày 6/1, Amanda vẫn đang viết dở bài thơ. Cô nhận thấy trách nhiệm phải nhắc đến cuộc tấn công này.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/01/image-3.png
Ảnh: AP.
Cô cũng kể lại trong bài
thơ câu chuyện của chính mình, một câu chuyện gieo hy vọng.
Amanda lớn lên cùng chị
gái song sinh và mẹ, một người mẹ đơn thân. Cô mắc hội chứng rối loạn cảm nhận
âm thanh (auditory processing disorder – APD) và cực kì nhạy cảm với mọi loại
tiếng động.
Không có điều kiện để xem
tivi, cô bắt đầu tập làm thơ để tiêu khiển từ năm tám tuổi. Thơ ca với cô là
cách để biểu đạt và thực hành quyền của mình. Cô viết thường xuyên về công lý,
chủng tộc, sự áp bức, nữ quyền, và về cộng đồng người gốc Phi.
Amanda có dự định tranh cử
tổng thống vào năm 2036. Hillary Clinton, trong tweet khen ngợi cô sau buổi lễ, nói rằng bà háo hức muốn
được chứng kiến điều này thành hiện thực.
Nước Mỹ của Amanda trong
tương lai có vẻ là một nơi đáng để chờ mong.
Vậy nhưng, bình minh đến trước khi ta kịp nhận ra.
Bằng cách nào đó, ta đã vượt qua.
Bằng cách nào đó, ta đã chống chọi và chứng kiến một dân tộc không phải hết
cách chữa,
chỉ là chưa biết nhào nặn sao cho vừa.
Chúng ta, hậu bối của một đất nước trong thời kỳ mà một đứa bé Da Đen ốm
nhom có gốc gác nô lệ và được một bà mẹ đơn thân nuôi lớn có thể mơ trở thành tổng
thống tương lai, bỗng thấy mình đang đọc thơ chúc mừng tổng thống hiện tại.
(And yet, the dawn is ours before we knew it.
Somehow we do it.
Somehow we’ve weathered and witnessed a nation that isn’t broken,
but simply unfinished.
We, the successors of a country and a time where a skinny Black girl
descended from slaves and raised by a single mother can dream of becoming
president, only to find herself reciting for one.)
*Trích từ bài thơ The Hill We Climb, Amanda Gorman. Bản dịch tiếng
Việt của Y Chan.
No comments:
Post a Comment