KỲ THỊ TRONG HỆ THỐNG Ở HOA KỲ (Bùi Ngọc Hoàn - Thời Đại Mới)

 

Kỳ thị Trong Hệ Thống Ở Hoa Kỳ    

Bùi Ngọc Hoàn

Thời Đại Mới, Số 39, Tháng 12, 2020

http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai39/202039_1_BNHoan.pdf

 

Tóm Lược

 

Bắt nguồn từ di sản của chế độ nô lệ và thành kiến chủng tộc, kỳ thị chủng tộc trong hệ thống là một thực tế ở Hoa Kỳ. Khác với chủng tộc công khai và hợp pháp trước thập kỷ 1960s, kỳ thị chủng tộc trong hệ thống khá tinh tế và nằm sâu trong việc thực thi luật pháp bề ngoài có vẻ trung lập, việc vận hành các định chế xã hội lâu đời cũng như sự thất bại hay thờ ơ của chính quyền trong việc bảo vệ các nạn nhân của kỳ thị chủng tộc khiến cho một thành phần dân chúng vì lý do chủng/sắc tộc bị thiệt thòi. Ở Hoa Kỳ, kỳ thị chủng tộc trong hệ thống tạo ra bất bình đẳng hay khác biệt chủng tộc trong sở hữu nhà cửa, giáo dục, việc làm, lương bổng, tài sản cũng như pháp lý. So với người da trắng, người da màu, nhất là người da đen, có tỷ lệ sở hữu nhà và trình độ học vấn thấp hơn, thường làm trong các ngành nghề trả lương ít hơn, nhận mức lương thấp hơn với cùng trình độ và có tài sản trị giá kém hơn, nhưng có tỷ lệ bị bắt giữ vì tình nghi phạm tội và bị kết án cao hơn cũng như chịu hình phạt tù nặng nề hơn. Các hậu quả tiêu cực của kỳ thị trong hệ thống không chỉ gới hạn trong từng lãnh vực riêng rẽ mà còn gây ra các hậu quả giây chuyền đến các lãnh vực khác. Vì không công khai nên khó được nhận biết, kỳ thị trong hệ thống ở Hoa Kỳ đã tiếp diển qua nhiều thế hệ khiến các cộng đồng người da màu, nhất là người da đen và sau là người gốc Latin, không có cơ hội phát triển đồng đều với người da trắng.

 

Sau cái chết của George Floyd và những cuộc biểu tình nổ ra trên khắp nước Mỹ cũng như vài thành phố lớn ỏ nhiều nước trên thế giới, cụm từ “kỳ thị chủng tộc trong hệ thống” (systemic racism) thường xuyên xuất hiện trên truyền thông để chỉ tình trạng người da màu (people of color), đặc biệt là người da đen (Blacks) ở Mỹ bị phân biệt đối xử. Đối với nhiều người, trong đó có khá đông người Việt, việc dùng cụm từ này là điều khó hiểu, hay vô lý. Chế độ nô lệ (slavery) đã bị bãi bỏ gần 200 năm; chế độ phân biệt chủng tộc (racial segregation) cũng đã bị chính thức bãi bỏ cách nay hơn nửa thế kỷ (từ 1950s-1960s), và không có bất cứ một văn bản pháp luật nào từ trung ương cho tới địa phương qui định việc đối xử khác biệt với bất kỳ một nhóm chủng tộc hay sắc tộc nào. Vậy làm sao lại có “kỳ thị chủng tộc trong hệ thống” (systemic racism) trong thế kỷ 21th ở Hoa Kỳ?

 

Sơ Lược Về Kỳ Thị Chủng Tộc ở Hoa Kỳ Qua Lịch Sử

 

Quan điểm kỳ thị chủng tộc (racism) là niềm tin cho rằng chủng tộc là yếu tố quyết định cá tính và khả năng con người, và sự khác biệt về chủng tộc tạo ra sự ưu việt sẵn có của một chủng tộc nhất định.[1] Kỳ thị chủng tộc (racial discrimination) là hành động hay cử chỉ/hành vi nhằm không cho hay từ chối các thành viên của một nhóm chủng tộc được tiếp cận một cách bình đẳng các quyền lợi (rights) cơ hội (opportunities) hay các đặc quyền (priviledge) vì lý do thành kiến hay các lý do tuỳ tiện khác. [2]

 

Ở mảnh đất sau này trở thành Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ, kỳ thị chủng tộc xuất hiện khi thực dân Anh mang những người họ mua được hay bắt được ở Châu Phi đến Mỹ (America) để lao động trong các đồn điền với mục đích kinh tế. Thomas Jefferson đã từng phỏng đoán rằng người da đen (Blacks) thấp kém (inferior) hơn người da trắng (Whites) về phương diện lý luận (reason), óc tưởng tượng (imagination) và tình cảm. [3] Trong lúc Jefferson cho rằng sự thấp kém do cảm nhận chỉ có nghĩa người da đen có thể thuộc một chi (genus) khác của loài người, nhiều tác giả, đặc biệt là những nhà khảo cứu về sọ người (cranniometrists) lúc bấy giờ lập luận rằng người da đen thuộc vào một loài (species) khác biệt vì có bộ óc nhỏ hơn óc của người da trắng.

 

Những lập luận này được dùng để duy trì chế độ nô lệ vì người da đen bị coi là không có khả năng học tập nên không thể bỏ phiếu bầu chọn một cách thông minh, không thể đóng góp cho nền kinh tế thị trường, không thể sống độc lập như người tự do (free men). Vì bị xem là một chủng loại khác biệt và thấp kém, nô lệ người da đen không được đối xử bình đẳng với người da trắng.

 

XEM TIẾP : http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai39/202039_1_BNHoan.pdf