15/12/19
"Chính trị", một thuật ngữ mà chúng ta
đang dùng hiện nay được dịch từ chữ Politics, tiếng Hy Lạp.
Politics có nghĩa là việc của thành phố hay "việc chung". Thời đó mỗi
thành phố gần như là một nhà nước, ví dụ thành phố Athens, gần như là một vương
quốc. Người đầu tiên nói đến thuật ngữ này là triết gia Hy Lạp cổ đại
Aristotle, tác giả của tác phẩm nổi tiếng : "Politics" (Chính
trị luận).
"Chính trị" là một từ Hán-Việt được dịch một
cách sơ sài và cẩu thả. Nếu dịch đúng như ý nghĩa của nó là "việc
chung" hay "việc nước" thì có lẽ người Việt Nam đã không hiểu
sai và quan niệm sai về chính trị như vậy.
Hầu như đa số người Việt Nam vẫn cho rằng đấu tranh
chính trị là tranh giành quyền lực bằng các thủ đoạn xấu xa nhơ bẩn, chính trị
không cần học, không cần đạo đức miễn là đạt được mục đích, chính trị là việc
tìm kiếm công danh riêng cho mỗi người… chính vì thế mà cho đến bây giờ Việt
Nam vẫn chưa có các chính đảng dân chủ thật sự có tầm vóc với những người đấu
tranh chính trị chuyên nghiệp (các chính trị gia). Trên các diễn đàn bàn về
chính trị, người Việt cãi nhau như mổ bò và không ai nghe ai. Lý do là vì đa số
người dân và trí thức Việt Nam vẫn chưa hiểu đúng về khái niệm chính trị hiện đại.
Những ngộ nhận lớn này cần được giải tỏa.
Với chủ nghĩa Khổng giáo thì "chính trị"
đơn giản chỉ là "cai trị có chính danh" và cái gọi là "chính
danh" này rất sơ sài và nhiều lúc rất tùy tiện. Một hảo hán mà cướp được
chính quyền thì đương nhiên sẽ có chính danh, ví dụ vua Đinh Bộ Lĩnh hay anh em
nhà Tây Sơn.
Với chủ nghĩa Khổng
giáo thì "chính trị" đơn giản chỉ là "cai trị có chính
danh" và cái gọi là "chính danh" này rất sơ sài và nhiều lúc rất
tùy tiện.
Suốt dòng lịch sử Việt Nam và kéo dài cho đến tận
bây giờ thì quan niệm về "chính trị" của giai cấp cầm quyền và người
dân vẫn không thay đổi. Đảng cộng sản mặc nhiên cho rằng đất nước Việt Nam là
"chiến lợi phẩm" do họ cướp được từ tay thực dân Pháp và đế quốc Mỹ,
vì thế họ có quyền chiếm giữ, dứt khoát không chia cho bất cứ đảng phái nào. Lập
luận của họ là "các ông có công trạng gì mà đòi chia quyền". Họ vẫn
xem đất nước là một vùng lãnh thổ riêng của họ. Mỗi khi bị thế giới lên án vì
vi phạm nhân quyền họ đều lớn tiếng "đây là công việc nội bộ, không ai được
can thiệp". Với người dân thì họ chỉ xem như là đối tượng bị cai trị chứ
không phải là "chủ nhân" của đất nước. Họ thường vẫn bảo "mọi
chuyện đã có đảng và nhà nước lo", có nghĩa là "làm gì là việc của
chúng tôi, người dân không có quyền tham gia".
Người dân Việt Nam cho đến giờ vẫn chưa có quyền hay
bất cứ tiếng nói gì đối với các vấn đề chung của đất nước. Họ chỉ biết cam chịu
và chấp nhận thân phận của một "thần dân" chứ không phải một
"công dân". Khái niệm về quốc gia và công dân chỉ mới được khám phá
và công nhận gần đây (từ thế kỷ 18) chứ trước đó nhà nước chỉ là một lãnh thổ của
một ông vua bà chúa nào đó. Những ông vua bà chúa đó có toàn quyền chuyển nhượng,
cho tặng bất cứ ai lãnh thổ của mình bao gồm cả người dân sống trong vùng đó.
Chính vì không có quyền lợi gì nên người dân sống dưới các chế độ đó cũng không
có trách nhiệm gì. Họ thờ ơ sống bên lề thời cuộc, chỉ lo kiếm miếng ăn cho gia
đình mình. Các vua chúa không xem chính trị là việc chung mà chỉ là việc riêng
của hoàng tộc nên họ tự xử lấy chứ không cần đến người dân. Nếu bằng biện pháp
hòa bình không được thì họ dùng đến chiến tranh, bạo lực hay các thủ đoạn xấu
xa khác để dành/cướp chính quyền bằng mọi giá. Quyền lực là tất cả với họ. Mỗi
khi phế bỏ được triều đại cũ thì họ thường bôi bẩn và nếu cần thì bịa ra những
chuyện xấu xa, nhơ bẩn để nhục mạ kẻ thua cuộc nhằm tạo cho họ chính danh để cầm
quyền. Và các chế độ phong kiến (lẫn cộng sản) đã rất thành công khi nhồi được
vào trong đầu của người dân rằng "chính trị là nhơ bẩn, xấu xa, người tốt
đừng có dây vào, cứ để mặc họ giải quyết…".
Chính vì người dân được khuyến cáo và cấm đoán tham
gia vào chính trị và vì họ chưa bao giờ là công dân thực thụ nên họ bàng quang
với chính trị, họ xem chính trị là việc của "nhà nước" và "của
người khác" chứ không phải việc của họ. Khi quân Pháp xâm lược nước ta và
đánh nhau với quân triều đình Huế thì người dân kéo nhau đi xem "quân Tây
đánh nhau với quân Nam". Hiện giờ cũng vậy, không ít người lên mạng chỉ để
chém gió và khoe cảnh ăn chơi, thậm chí nhiều trang mạng còn có qui định cấm
các thành viên không được bàn luận chuyện chính trị.
Với trí thức Việt Nam thì sao ? Chủ nghĩa Khổng giáo
và sau đó tiếp nối bởi chủ nghĩa cộng sản luôn luôn khuyến khích "văn hóa
luồn lách". Ngày xưa để làm quan thì chỉ cần thi đậu các kỳ thi do triều
đình tổ chức và có những người đỗ đạt đến Trạng nguyên cũng chỉ nhờ giỏi về thơ
phú hay những kiến thức không liên quan gì đến chính trị như học thuộc "Tứ
thư, Ngũ kinh" hay trả lời giỏi các câu đối. Ví dụ trạng nguyên Mạc Đĩnh
Chi thời nhà Trần. Ông được lịch sử ghi nhận như là một trạng nguyên làm thơ
hay và đối đáp giỏi khi đi làm sứ Trung Quốc.
Trí thức Việt Nam từ xưa đến nay được mặc định như
là công cụ để phục vụ chính quyền. Họ không được suy nghĩ độc lập, không được kết
hợp với người khác để gây ảnh hưởng lên các chính sách của chính quyền. Dư luận
Việt Nam vừa qua chỉ trích nhạc sĩ Trần Long Ẩn, tiến sĩ Nguyễn Đức Kiên (người
vừa được bổ nhiệm làm tổ trưởng tổ tư vấn kinh tế cho thủ tướng) hay tiến sĩ Vũ
Tiến Lộc (chủ tịch VCCI) là hơi oan cho họ. Phần lớn trí thức Việt Nam đều thế
cả. Họ ca tụng chính quyền, hùa theo chính quyền và tâng bốc chính quyền lên tận
mây xanh kể cả những điều hoang tưởng như việc ông Lộc nói "Tư tưởng
kinh tế của Bác Hồ là tư tưởng hàng đầu của nền kinh tế thị trường hiện đại,
không hề thua kém kinh tế thị trường của Harvard hay các trường đại học nào
khác !".
Tổ trưởng tổ tư vấn
kinh tế của thủ tướng : Thu giá là… thu giá.
Một thành phần ít ỏi các trí thức có trí tuệ và tấm
lòng thì họ dứt khoát không làm "công cụ" cho chế độ nhưng họ, hoặc
là im lặng, bỏ ra ngoài làm cho các công ty đa quốc gia hoặc là tranh đấu theo
kiểu nhân sĩ, tức là một mình. Họ không tin ai, không phục ai và không muốn
kết hợp với ai. Có lẽ họ không tin vào chính bản thân họ và
không tin vào tương lai của đất nước. Họ không tin rằng những người như
họ có thể thay đổi được hiện tại. Việc họ lên tiếng chỉ là bày tỏ tiếng nói của
lương tâm chứ ít người tin rằng có thể chiến thắng được đảng cộng sản. Việc
tranh đấu với đảng cộng sản là việc của người khác. Họ chỉ ủng hộ khi "những
người khác" đó thành công. Chưa bao giờ trí thức Việt Nam đặt cho
mình trách nhiệm "hướng dẫn và lãnh đạo quần chúng" dù đó mới chính
là sứ mạng thật sự của tầng lớp trí thức trong mọi quốc gia.
Nhân đây cũng nói luôn một chuyện cho các trí thức
nhân sĩ chờ thời được rõ là việc đánh bóng tên tuổi rồi ngồi chờ để được một
chính phủ trong tương lai vời ra nhận một trách nhiệm lãnh đạo nào đó trong bộ
máy chính quyền như ngày xưa là điều không thể xảy ra. Bất cứ chính phủ nào
cũng có bổn phận giải quyết các vấn đề chính trị - xã hội liên quan đến cuộc sống
của người dân vì vậy họ chỉ có thể dùng những người là "nhân sự chính trị"
thực sự, là những người có hiểu biết về chính trị, hiểu những vấn đề đặt ra cho
đất nước và cách giải quyết và nhất là biết làm việc chung trong một tổ chức.
Trí thức Việt Nam không phải ai cũng hiểu chính trị
là "việc chung" nên họ mới phát biểu một cách "phản chính trị"
rằng "chính trị là xấu xa, nhơ bẩn". Và không ít trí thức Việt Nam
trong lẫn ngoài nước hồn nhiên cho rằng "đấu tranh cho dân chủ là việc của
người trong nước…". Đã là việc chung thì ai cũng có quyền và bổn phận như
nhau, tùy theo khả năng và hoàn cảnh mà mỗi người đều có thể đóng góp vào công
việc chung. Tại sao lại phân biệt là trong hay ngoài nước ?
Vậy còn Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên quan niệm về chính
trị như thế nào ? Có lẽ những ai theo dõi lâu đều thấy rõ là chúng tôi quan niệm
về chính trị đúng như ý nghĩa gốc ban đầu của từ Politics, tức là xem chính trị
là "việc chung" hay "việc nước". Chúng tôi xem chính
trị là đạo đức ứng dụng, là sự thể hiện các giá trị đạo đức vào trong xã hội.
Hoạt động chính trị là phải đặt lẽ phải và sự thật lên hàng đầu. Phải đề cao đạo
đức và các giá trị tiến bộ đã được minh định trong Tuyên ngôn Nhân quyền Phổ cập
của Liên Hợp Quốc. Chính trị phải là nơi sạch sẽ nhất với những con người có đạo
đức, có tư cách và có trí tuệ nhất. Khi tôi chia sẻ điều này với một số trí thức
thì họ đều cười và cho rằng không thể có chuyện đó. Chúng tôi biết là rất khó
nhưng sẽ cố gắng làm như vậy.
Khi chúng tôi nói và viết về chính trị thì luôn luôn
đặt quyền lợi quốc gia và nhân phẩm của người dân Việt Nam lên trên tất cả.
Chúng tôi thường xuyên chỉ trích đảng cộng sản nhưng không bao giờ xem họ là kẻ
thù, mặc dù họ đang là phiến đá cản đường dân tộc Việt Nam đi tới tự do và dân
chủ. Chúng tôi luôn khuyến khích đảng cộng sản làm tác nhân của lịch sử thay vì
là nạn nhân. Chúng tôi cũng không ngại mất lòng một số nhân sĩ trí thức khi nói
thẳng, nói thật về chính trị. Chúng tôi cũng không độc quyền chân lý và không
bao giờ cho rằng Tập Hợp là duy nhất. Xã hội là đa nguyên nên Tập Hợp chỉ là một
trong nhiều khuynh hướng chính trị của Việt Nam. Chúng tôi luôn kêu gọi những
người dấn thân hãy đấu tranh có tổ chức và nếu không đồng ý với Tập Hợp thì ủng
hộ một tổ chức khác hoặc tự thành lập một tổ chức mới…
Chúng tôi luôn sẵn sàng trao đổi và thảo luận về bất
cứ chủ đề gì, với bất cứ ai trong tinh thần thẳng thắn và tương kính. Trong Dự
án chính trị của mình, chúng tôi cũng xác quyết là sẵn sàng tham gia vào một
liên minh dân chủ và nếu có một tổ chức nổi trội hơn thì chúng tôi sẽ đứng sau
lưng họ để cùng hợp sức dành chiến thắng trong các cuộc bầu cử dân chủ. Chúng
tôi nói rất rõ rằng công cuộc đấu tranh cho dân chủ là "những cố gắng
chung và thành công chung". Nếu thắng thì cùng nhận lãnh trách nhiệm trước
dân tộc và nếu thua thì sẽ làm một đối lập có trách nhiệm…
Khai Sáng Kỷ Nguyên
Thứ Hai, Dự án chính trị của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên - 2015
Như vậy, sở dĩ chúng ta vẫn chưa đạt được đồng thuận
với nhau vì chúng ta hiểu về các khái niệm chính trị rất khác nhau. Đã đến lúc
cần quan niệm lại về chính trị và các hoạt động chính trị. Chúng ta cần thẳng
thắn trả lời hai câu hỏi quan trọng :
1. Cứu cánh và bản chất của cuộc đấu tranh dân chủ
là gì ?
2. Trong cuộc đấu tranh này những khả năng và đức
tính nào là cần thiết, cần được nhận diện, tìm kiếm và trân trọng ?
Câu trả lời của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên là
nhất quán và rất rõ ràng :
1. Đây là cuộc đấu tranh để đưa con người Việt Nam
và đất nước Việt Nam từ bóng đêm của nô lệ và nghèo khổ sang ánh sáng của tự do
và phồn vinh…Nó không nhằm tiêu diệt hay hạ nhục một ai, nó là cuộc đấu tranh để
tôn vinh mọi người, tôn vinh quyền làm người và quyền được hưởng hạnh phúc như
một dân tộc lớn mà dân tộc Việt Nam rất xứng đáng để có.
(Khai
Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai, dự án chính trị của Tập Hợp Dân Chủ Đa
Nguyên - 2015)
2. Đức tính bắt buộc của một người đấu tranh cho dân
chủ là phải có văn hóa tổ chức, nghĩa là phải biết xây dựng tổ chức và đấu
tranh trong khuôn khổ của tổ chức, biết chấp nhận hy sinh tham vọng cá nhân, tư
kiến và lòng tự ái để đóng góp cho sức mạnh của tổ chức. Lương thiện, quyết
tâm, kiên trì và có bản lãnh chính trị, nghĩa là hiểu biết những vấn đề đặt ra
cho đất nước và những giải pháp. Có niềm tin vào thắng lợi sau cùng...
Việt Nam và thế giới đang đứng trước những thay đổi
rất quan trọng. Cơ hội dân chủ hóa đất nước đang đến rất gần. Lịch sử đang sang
trang. Thời gian không còn nhiều. Tất cả những người Việt Nam có ưu tư với đất
nước cần nhanh chóng cập nhật lại các kiến thức cơ bản về chính trị và đã đến
lúc cần thay đổi quan niệm về chính trị và các hoạt động chính trị. Chỉ có thế
chúng ta mới tạo ra được đồng thuận để cùng nhau tiến tới tương lai.
Việt
Hoàng
(15/12/2019)
No comments:
Post a Comment