Tại
sao Big Tech không nên được trao quyền kiểm duyệt tự do ngôn luận?
Phan Nguyên biên dịch
17/01/2021
Phản ứng đầu tiên của nhiều
người là một sự nhẹ nhõm. Vào ngày 6 tháng 1, khi còn 14 ngày nữa là kết thúc
nhiệm kỳ, vị tổng thống mạng xã hội đã bị Twitter khóa tài khoản sau nhiều năm
lạm dụng, dối trá với công chúng. Ngay sau đó, nhiều người thân tín và những
người ủng hộ Trump cũng bị Thung lũng Silicon loại khỏi thế giới online. Sự chấm
dứt “bản giao hưởng” của họ thật đáng mừng. Nhưng ẩn sau sự bình yên đó là một
sự hạn chế quyền tự do ngôn luận đang làm lạnh sống lưng người Mỹ — cũng như tất
cả các nền dân chủ.
Các lệnh cấm sau khi người
biểu tình đột nhập Điện Capitol có phần hỗn loạn. Vào ngày 7 tháng 1, Facebook
đã ban hành lệnh khóa “vô thời hạn” tài khoản của Donald Trump. Twitter theo
sau với lệnh cấm vĩnh viễn một ngày sau đó. Snapchat và YouTube cũng đã cấm
ông. Một loạt các tài khoản khác đã bị treo. Google và Apple đã loại Parler, một
mạng xã hội nhỏ phổ biến với giới cực hữu, khỏi các cửa hàng ứng dụng của họ,
và Amazon đã loại Parler khỏi dịch vụ đám mây của mình, buộc nó phải ngừng dịch
vụ hoàn toàn.
Điều này có chắc chắn là
có thể chấp nhận được khi đối mặt với một đám đông đang hung hãn? Về mặt pháp
lý, các công ty tư nhân có thể làm những gì họ muốn. Tuy nhiên, một số quyết định
thiếu nhất quán hoặc không tương xứng về mức độ. Mặc dù Twitter đã trích dẫn
“nguy cơ kích động bạo lực hơn nữa” của ông Trump, nhưng các dòng tweet mà họ
chỉ ra không vượt quá giới hạn pháp lý chung xác định hành vi lạm dụng quyền tự
do ngôn luận theo hiến pháp. Trong khi đó Ayatollah Ali Khamenei vẫn ở trên
Twitter và những lời dọa giết vẫn rất dễ dàng tìm thấy trên mạng. Các công ty lẽ
ra phải tập trung vào các bài đăng cụ thể mang tính kích động. Thay vào đó, họ
đã cấm người dùng, bao gồm cả tổng thống, đẩy những tiếng nói ngoài lề ra xa khỏi
dòng chính. Trong một số trường hợp, hành động là cần thiết, như với các trao đổi
mang tính bạo lực và được kiểm soát kém trên Parler, nhưng nhìn chung không có
ranh giới rõ ràng về việc khi nào quyền ngôn luận nên bị cấm. Cơ sở hạ tầng của
Internet, bao gồm cả các dịch vụ điện toán đám mây, vốn nên mang tính trung lập,
nay có nguy cơ bị lôi kéo vào các cuộc chiến chia rẽ giữa các đảng phái.
Vấn đề nữa là ai được quyền
đưa ra quyết định. Sự tập trung của ngành công nghệ có nghĩa là một số giám đốc
điều hành không phải do dân cử và không chịu trách nhiệm giải trình nắm quyền
kiểm soát. Có lẽ mục đích của họ thực sự là bảo vệ nền dân chủ, nhưng họ cũng
có thể có những động cơ khác, ít cao cả hơn. Một số đảng viên Đảng Dân chủ đã cổ
vũ các công ty công nghệ, nhưng họ nên đánh giá bất kỳ chế độ ngôn luận mới nào
dựa trên phạm vi ứng dụng rộng rãi hơn của nó. Nếu không, một hành động khiến kẻ
thù của họ phải im lặng vào tuần trước có thể trở thành tiền lệ khiến họ bị bịt
miệng trong tương lai. Những lời chỉ trích nói lên nhiều điều. Angela Merkel,
nhà lãnh đạo của Đức, nói rằng các công ty tư nhân không nên xác định các quy tắc
ngôn luận. Alexei Navalny, một nhà bất đồng chính kiến người Nga, đã chỉ trích một
“hành động kiểm duyệt không thể chấp nhận được”. Ngay cả Jack Dorsey, Giám đốc
điều hành của Twitter, cũng gọi đó là một “tiền lệ nguy hiểm”.
Có một cách tốt hơn để giải
quyết vấn đề quyền ngôn luận trực tuyến. Làm cho ngành công nghiệp trở nên cạnh
tranh hơn sẽ có ích bởi điều này làm loãng tầm ảnh hưởng của các công ty riêng
lẻ và kích thích các mô hình kinh doanh mới không dựa vào tính lan truyền.
Nhưng nếu ngành công nghiệp vẫn mang tính độc quyền, cần có một cách tiếp cận
khác. Bước đầu tiên là xác định một tiêu chí về những gì nên được kiểm duyệt. Ở
Mỹ, điều đó nên được dựa trên sự bảo vệ của hiến pháp về tự do ngôn luận. Nếu
các công ty muốn tiến xa hơn bằng cách đính kèm các cảnh báo hoặc giới hạn các
nội dung pháp lý thì họ cần phải minh bạch và có thể dự đoán được. Các quyết định
khó nên thuộc về các hội đồng độc lập, cho phép mọi người có quyền kháng cáo.
Hơn 80% người dùng
Twitter và Facebook sống bên ngoài nước Mỹ. Ở hầu hết các quốc gia, các công ty
công nghệ phải tuân thủ luật pháp địa phương về ngôn luận — chẳng hạn như các
quy tắc của Đức về các phát ngôn kích động hận thù. Ở các chế độ chuyên chế,
như Belarus, họ nên mặc định tuân theo các tiêu chuẩn mà họ áp dụng ở Mỹ. Một lần
nữa, các đánh giá về tiêu chuẩn nào nên được áp dụng ở quốc gia nào có thể được
định hướng bởi các cơ quan quản lý truyền thông. Điều này có thể gây hại cho
các công ty Mỹ ở nhiều nơi hơn: tuần này Uganda đã cấm Facebook và Twitter trước
một cuộc bầu cử gây tranh cãi.
Nước Mỹ cần giải quyết cuộc
khủng hoảng hiến pháp thông qua một quy trình chính trị, chứ không phải kiểm
duyệt. Và thế giới phải tìm kiếm một cách tốt hơn để xử lý vấn đề quyền phát
ngôn trực tuyến hơn là cho phép các tổ chức độc quyền công nghệ kiểm soát các
quyền tự do cơ bản.
Nguồn:
Silicon Valley should not
be given control over free speech
Jan 16th 2021
No comments:
Post a Comment