Hỏi
đáp nhanh: Donald Trump bị luận tội lần hai
HUỲNH MINH TRIẾT - LUẬT
KHOA
26/01/2021
https://www.luatkhoa.org/2021/01/hoi-dap-nhanh-donald-trump-bi-luan-toi-lan-hai/
Cựu Tổng thống Trump chính thức bị luận
tội lần hai. Sẽ có nhiều khác biệt so với lần trước.
Điều khoản luận tội
mà Hạ viện soạn cáo buộc ông Donald Trump đã kích động bạo loạn chống chính quyền
Hoa Kỳ. Ảnh: Financial Times
Ông Donald Trump đã kết
thúc nhiệm kỳ tổng thống và chuẩn bị ra tòa án luận tội tại Thượng viện lần thứ
hai. Dưới đây là những gì bạn cần biết về vụ việc này.
Ông Trump bị luận tội gì?
Ngày 13/1, Hạ viện bỏ phiếu luận tội ông Trump với tội danh kích động bạo
loạn chống lại chính quyền Hoa Kỳ, khi người ủng hộ ông tấn công Điện Capitol
hôm 6/1. Hạ viện phê chuẩn việc luận tội Trump lần hai với kết quả bỏ phiếu là
232-197.
Hôm thứ Hai 25/1, Hạ viện đã gửi Điều khoản luận tội, hay cáo trạng, lên Thượng
viện.
Tiếp theo ra sao?
Điều I, Khoản 2 và 3 của Hiến pháp Mỹ quy định: Duy nhất
Hạ viện có quyền luận tội và duy nhất Thượng viện có quyền mở phiên xử để kết tội.
Luận tội hay đàn hạch chỉ
là bước đầu tiên để kích hoạt tiến trình trừng phạt tổng thống hoặc một quan chức
bị coi là phạm tội ăn hối lộ, phản quốc hoặc các tội trạng nghiêm trọng khác.
Lãnh đạo khối đa số tại
Thượng viện Chuck Schumer (Đảng Dân chủ) thông báo phiên xét xử sẽ bắt đầu vào ngày 8/2. Việc
kéo dài ngày xử án này là kết quả đàm phán giữa ông Schumer với các nghị sĩ Đảng
Cộng hòa. Lý do là để cho ông Trump có đủ thời gian chuẩn bị bào chữa.
Nhưng ông Trump hết
làm tổng thống rồi cơ mà?
Đúng vậy. Theo Hiến pháp,
mục đích chính của đàn hạch và xét xử là phế truất tổng thống hoặc một quan chức
chính quyền. Ông Trump đã xuống chức, tức là không còn cần phải phế truất ông
khỏi vị trí tổng thống nữa.
Tuy vậy, Hiến pháp cũng
không cấm việc xét xử luận tội một tổng thống đã rời nhiệm sở. Những người muốn
luận tội còn muốn hủy tư cách tái tranh cử của Trump vào năm 2024.
Donald Trump phát biểu trước những người ủng hộ vào
hôm 6/1, kêu gọi họ tiến về tòa nhà Quốc hội. Ảnh: Nytimes.
Ngày 12/1, cựu thẩm phán
J. Michael Luttig viết trên tờ Washington Post rằng Quốc hội không còn
quyền hiến định để tiếp tục thủ tục luận tội đối với Donald Trump sau khi ông rời
nhiệm. Lý do là vì theo Hiến pháp, Thượng viện chỉ có quyền kết tội, hoặc tha bổng
tổng thống đương nhiệm. Ngay sau đó, một số chính trị gia Đảng Cộng hòa lên tiếng
kêu gọi hủy phiên xử tại Thượng viện.
Tuy nhiên, vào ngày 15/1,
Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội ra một thông
báo, theo đó mặc dù Hiến pháp không quy định rõ ràng, hầu hết các học giả kết
luận rằng Quốc hội vẫn có quyền luận tội và xét xử một cựu tổng thống.
Laurence Tribe, giáo sư Đại học Luật Harvard, tranh luận rằng
việc xét xử Trump là hợp hiến bởi vì trách nhiệm của Thượng viện trong quá
trình luận tội bao gồm hai phần riêng biệt: phế truất và tước quyền cách tái
tranh cử.
Khoản III, Điều I của Hiến pháp Mỹ quy định quyền hạn
của Thượng viện như sau:
“Phán quyết trong các vụ
buộc tội này không được vượt quá phạm vi cách chức và tước quyền của bị cáo
trong việc đảm nhận một chức vụ danh dự hoặc có lợi lộc trong chính quyền Hợp
Chúng Quốc.”
Theo đó, Tribe viết, việc
cựu tổng thống không còn có thể bị cách chức là một chuyện. Nó không liên quan
đến việc người này có thể bị cấm vĩnh viễn, không được nắm giữ chức vụ tương
lai trong chính quyền nếu bị kết tội.
Steve Vladeck, chuyên gia
luật của CNN, cho rằng việc Thượng viện có quyền cấm một cá nhân nắm
quyền trong tương lai là bằng chứng rõ ràng cho thấy việc xét xử một cựu quan
chức là hợp hiến.
Nếu không, một người có
thể tránh khỏi việc bị tước quyền nắm giữ chức vụ về sau bằng cách từ chức ngay
trước khi bị phế truất, Vladeck lập luận.
Akhil Reed Amar, giáo sư
luật Đại học Yale cũng đồng tình với hai đồng nghiệp của mình. Ông nhận xét: “Thật là vô lý nếu bạn có thể thoát tội bằng cách
từ chức trước khi bị định tội”.
Chính vì vậy, việc kết tội Trump sau khi ông hết nhiệm kỳ có thể nhằm đạt
hai mục đích: trừng phạt về mặt danh dự và tạo cơ sở để Quốc hội cấm Trump
tranh cử năm 2024.
Hôm thứ 19/1, Chuck
Schumer, lãnh đạo khối đa số Thượng viện phát biểu: “Chúng ta cần phải lập ra tiền lệ rằng một tổng
thống phạm tội nghiêm trọng nhất phải bị xử phạt bằng những công cụ nghiêm túc
nhất mà Hiến pháp ban cho chúng ta – bị Thượng viện luận tội và kết tội, cũng
như cấm nắm giữ chức vụ trong tương lai”.
Đã có ai bị kết tội
sau khi hết nhiệm kỳ chưa?
Tiền lệ đứng về phía những
người muốn luận tội Trump. Dẫu không phải là tổng thống, nhưng Thượng viện đã từng
xử một quan chức nội các sau khi ông này từ chức.
Người ủng hộ Donald
Trump bao vây và tiến vào tòa nhà Quốc hội vào ngày 6/1. Ảnh: Will Oliver/ EPA.
Năm 1876, khi Hạ viện chuẩn
bị bỏ phiếu luận tội Bộ trưởng Chiến tranh William Belknap vì cáo buộc ăn hối lộ, Belknap tới Nhà
Trắng, đưa đơn từ chức cho Tổng thống Ulysses S. Grant và bật khóc.
Nhưng Belknap không
thoát. Hạ viện vẫn bỏ phiếu và thông qua điều khoản luận tội ông. Thượng viện vẫn
tổ chức phiên xử với lập luận rằng việc từ chức không thể được dùng để biện hộ
cho cáo trạng, nếu không, các quan chức chính quyền chỉ cần từ chức để thoát khỏi
bị kết tội hoặc đàn hạch.
Tuy vậy, kết quả cuối
cùng Belknap được tha bổng sau phiên xử bởi không đủ 2/3 số thượng nghị sĩ đồng
ý kết tội ông.
Vậy là ông Trump sẽ
bị cấm tái tranh cử nếu bị kết tội?
Không. Việc Thượng viện đồng
ý kết tội ông Trump trong phiên xử luận tội không đồng nghĩa với việc ông sẽ tự
động bị cấm ra tranh cử trong tương lai. Thượng viện sẽ cần tổ chức một phiên bỏ
phiếu riêng, và chỉ cần đa số quá bán (51 phiếu) để cấm ông Trump ra tranh cử
sau này.
Có hai tiền lệ trong lịch sử giúp Thượng viện Mỹ thiết lập thủ
tục bỏ phiếu lần hai này.
Lần thứ nhất là vào năm
1862, khi West Hughes Humphreys, một thẩm phán liên bang bị Hạ viện luận tội. Tới
phiên xử ở Thượng viện, các nghị sĩ quyết định sẽ tổ chức hai phiên bỏ phiếu
riêng biệt, một là để cách chức Humphreys, phiên còn lại để quyết định xem có cấm
ông nắm quyền về sau hay không.
Kết quả: 2/3 Thượng nghị
sĩ đồng ý phế truất Humphreys ở lần bỏ phiếu thứ nhất. Ở lần thứ hai, Thượng viện
chỉ cần đa số quá bán để tước quyền tiếp tục nắm giữ chức vụ công của cựu thẩm
phán.
Một điều trùng hợp thú vị
là cáo trạng luận tội Humphreys có đoạn: “Khi coi thường trách nhiệm công dân của
mình, Humphreys đã cố gắng dùng các phát ngôn công khai để kích động bạo loạn
và nổi dậy chống nước Mỹ”.
Tiền lệ thứ hai xảy ra
vào năm 1913 với kịch bản tương tự. Thẩm phán liên bang Robert Archbald cũng bị
2/3 số nghị sĩ Thượng viện phế truất và sau đó bị hủy tư cách làm công chức
trong tương lai qua một phiên bỏ phiếu đạt đa số quá bán (39-35).
Các tiền lệ này cho thấy
rằng nếu ông Trump bị Thượng viện kết tội, ông cũng sẽ phải đối mặt với một
phiên bỏ phiếu thứ hai để cấm ông ra tranh cử từ nay về sau.
Tất nhiên, Thượng viện nếu
muốn kết tội được ông Trump là chuyện rất khó khăn. Cần ít nhất 67 phiếu, tức
là ít nhất 17 phiếu của Đảng Cộng hòa để Thượng viện có thể kết tội ông. Không
đủ số lượng này thì ông Trump được tha bổng.
Thế thì lần luận tội
này khác gì với lần trước?
Một số người nói rằng đây
chỉ là hành động cay cú trả thù của Đảng Dân chủ bởi việc luận tội Trump sau
khi ông xuống chức không chỉ vô nghĩa mà còn bất khả thi. Ở lần luận tội thứ nhất
năm 2019, chỉ có một thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa bỏ phiếu thuận cho cáo buộc Lạm
dụng quyền lực. Nhưng lần này có thể sẽ khác.
Những người ủng hộ Trump tiến chiếm tòa nhà Quốc hội
vào ngày 6/1. Ảnh: AP.
Thứ nhất, vai trò của ông
Trump trong vụ bạo loạn hôm 6/1 đã khiến nhiều nghị sĩ Cộng hòa quay lưng lại với
ông. Tại Hạ viện, 10 dân biểu Đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu luận tội Trump, trong
đó có bà Liz Cheney, nhân vật đứng số ba của đảng này ở Hạ viện. Tại
Thượng viện, lãnh đạo Mitch McConnell (Đảng Cộng hòa) được cho là đang muốn xóa
hết ảnh hưởng chính trị của Trump khỏi đảng. Trong ngày cuối cùng làm lãnh đạo
khối đa số, ông McConnell đã chỉ trích ông Trump kích động bạo lực: “Đám đông đã được
mớm cho những lời dối trá. Họ đã bị Tổng thống và những người có thế lực khác
kích động”.
Kết quả phiên xử sẽ khác
lần trước nếu ông McConnell thuyết phục thêm đủ 16 thượng nghị sĩ đồng ý kết tội
Trump.
Thứ hai, có các tin đồn rằng
ông Trump đang rục rịch chuẩn bị lập Đảng Ái Quốc (Patriot Party) để quay trở lại chính trường
vào năm 2024 (dù cũng có những thông tin mới nhất rằng ông đang “suy nghĩ lại” về ý định này). Nếu thật sự xảy ra, đây sẽ là
một nguy cơ hủy diệt đối với Đảng Cộng hòa bởi khối cử tri ủng hộ Trump trong đảng
này còn rất mạnh. Việc kết tội rồi cấm Trump ra tranh cử có thể cứu Đảng Cộng
hòa khỏi nguy cơ bị chia năm xẻ bảy trong các cuộc bầu cử tiếp theo.
============
XEM THÊM
Biden Làm gì Những Ngày Qua
khi chính thức làm Tổng Thống Mỹ - Thời Sự Đỗ DZung - YouTube
Saigon
Entertainment Television
26/01/2021
https://www.youtube.com/watch?v=Pc77pmX2AsU
No comments:
Post a Comment