Nước
Mỹ từng có một vụ đảo chánh, cướp chính quyền thành công tại một thành phố
Jackhammer
Nguyễn
18/01/2021
Vụ bạo loạn tấn công ngày
6/1/2021, vào điện Capitol của các nhóm cực hữu, da trắng thượng đẳng, ủng hộ
ông Trump, gợi nhớ đến một sự kiện diễn ra hơn 120 năm trước, chỉ hai ngày sau
ngày bầu cử thứ Ba, ngày 8/11/1898 ở Mỹ: Đó là vụ thảm sát Wilmington.
Ngày 10/11/1898, khoảng 2000 người da trắng có vũ khí, trong đó có
cả nhóm phân biệt chủng tộc địa phương là nhóm Áo Đỏ, tấn công vào thành phố
Wilmington, bang North Carolina, đốt cháy tòa soạn báo Daily Record, thảm sát
cư dân da đen của thành phố, lật đổ và cướp chính quyền.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/01/2-25.png
Những kẻ nổi dậy
người da trắng có vũ trang đã sát hại người da đen và đốt các cơ sở kinh doanh
của họ, trong cuộc đảo chính Wilmington năm 1898. Nguồn: Daily Record/ Tài liệu
lịch sử North Carolina
Nếu vụ tấn công điện
Capitol ngày 6/1/2021 được xem như một vụ đảo chánh bất thành ở chính phủ Mỹ,
thì vụ Wilmington ngày 10/11/1898, là một vụ đảo chánh thành công duy nhất
trong lịch sử nước Mỹ ở cấp chính quyền địa phương. Vụ đảo chánh Wilmington còn
là cuộc thảm sát phân biệt chủng tộc, mà ít người Mỹ biết đến.
Sau nội chiến Mỹ kết thúc
năm 1865, chế độ nô lệ chính thức bị bãi bỏ, nhưng trên thực tế, nhất là tại
các tiểu bang miền Nam, nhiều người da đen vẫn không hoàn toàn lấy lại được quyền
của mình.
Năm 1898, tại thành phố
Wilmington, bang North Carolina, một liên minh gồm người da đen và da trắng ôn
hòa (lúc đó gọi là Fusionist, chủ trương hòa hợp với người da đen) giành được
chính quyền sau một cuộc bầu cử.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/01/1-79.jpg
Tấm bảng ghi lại sự
kiện lịch sử Wilmington đã được gắn hồi năm 2019. Nguồn: Vince Winkel, WHQR
News.
Thời đó, Wilmington là một
hải cảng phồn thịnh, nhiều cư dân da đen làm ăn phát đạt. Có những nhóm da trắng
tức giận về điều đó. Họ bắt đầu loan truyền tin vịt về những người đàn ông da
đen hiếp dâm phụ nữ da trắng. Tờ báo Daily Record mà chủ bút là ông Alex Manly,
một người da trắng, đặt nghi vấn về những tin vịt đó.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/01/1-78.jpg
Ông Alex Manly, chủ
bút tờ báo Daily Record. Ảnh chụp hồi thập niên 1880. Nguồn: UNC-Chapel Hill.
Bầu cử ở Mỹ diễn ra vào
ngày 8/11/1898. Hôm sau, tức trước vụ thảm sát một ngày, có khoảng 800 cư dân
da trắng được ông Alfred Waddell, cựu đại tá quân đội miền Nam thời nội chiến,
ra một tuyên bố gọi là ‘tuyên bố độc lập’ của người da trắng, nói rằng, họ không
sống dưới chính quyền của người da đen nữa (thật ra đó là chính quyền được dân
bầu, có cả người da đen lẫn người da trắng).
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/01/2-23.png
Ông Alfred Waddell,
cựu đại tá quân miền Nam, trở thành Thị trưởng TP Wilmington sau khi đảo chánh,
trước đó ông ta là dân biểu QH Mỹ. Ảnh: Thư viện QH Mỹ
Cuộc đảo chánh thảm sát
chủng tộc Wilmington giết hại nhiều người da đen (các tài liệu nói rằng, từ 60
đến hơn 300 người bị giết chết, văn bản chính thức của nhà nước hiện nay nói
không rõ bao nhiêu người bị giết), bỏ tù nhiều người hoặc đuổi họ đi khỏi thành
phố.
Những kẻ tổ chức đảo
chánh và cướp chính quyền không bị trừng trị. Cựu đại tá Waddell lên làm thị
trưởng, một trong những người cầm đầu nhóm da trắng thượng đẳng là Charles
Aycock trở thành thống đốc North Carolina vào năm 1901. Tượng của ông ta vẫn
còn ở điện Capitol, nơi nhóm bạo loạn xâm chiếp tòa nhà vào ngày 6/1/2021.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/01/2-24.png
Hơn 2 năm sau cuộc đảo chánh, Charles Aycock, kẻ cầm
đầu nhóm da trắng thượng đẳng, trở thành Thống đốc thứ 50 của bang North
Carolina.
Những quyền ít ỏi của người
da đen giành được ở bang North Carolina sau nội chiến, đã bị tước bỏ, nhiều nơi
người da đen còn bị tước cả quyền đi bầu. Năm 1896, có 125.000 cử tri người da
đen ghi danh đi bầu ở bang này, thì năm 1902 chỉ còn 6.000 cử tri.
Một số tài liệu lịch sử
viết về vụ thảm sát cũng đã diễn đạt sai sự thật suốt gần 100 năm sau khi nó xảy
ra. Khi nghe đến thảm sát Wilmington, người ta nghĩ rằng, đó là một cuộc bạo loạn
sắc tộc do người da đen khởi xướng. Đến 102 năm sau, năm 2000, một ủy ban tra
xét vụ Wilmington được thành lập, công bố toàn bộ sự thật dựa trên những ghi
chép vào thời kỳ đó.
Cuộc đảo chánh Wilmington
dập nát những thành quả đầu tiên của cuộc giải phóng nô lệ sau nội chiến, cho đến
thập niên 1960, dưới sự lãnh đạo của mục sư Martin Luther King, người da đen mới
giành lại được một số quyền mà họ bị mất trong vụ đảo chánh này.
Cuộc bạo loạn ngày
6/1/2021 ở điện Capitol, làm người ta nhớ lại vụ đảo chánh Wilmington, nhưng vụ
Wilmington chỉ là một trong những vụ thảm sát sắc tộc diễn ra trong lịch sử Mỹ.
Gần đây, báo chí có nhắc đến vụ thảm sát người da đen ở Tulsa, Oklahoma, hồi
tháng 6/1921, cách nay đúng 100 năm.
Sau cái chết của người dẫn
đầu phong trào đòi quyền bình đẳng sắc tộc Martin Luther King, Đạo luật Dân quyền
năm 1968 (Civil Rights Act of 1968) được thông qua. Đạo luật này khởi nguồn từ
Đạo luật Dân quyền năm 1964 (Civil Rights Act of 1964). Nhưng các nhóm phân biệt
chủng tộc vẫn có trăm phương ngàn kế để loại bỏ lá phiếu của cử tri da đen cho
đến tận hôm nay.
Với các chứng cứ lịch sử,
chúng ta không ngạc nhiên khi chứng kiến sự giận dữ của người da đen sau vụ
George Floyd, người đàn ông da đen chết vì hành động bạo lực của cảnh sát hồi
tháng 5/2020.
Từ đó, dẫn đến những
phong trào thúc đẩy người da đen nói riêng, người da màu nói chung, đi bỏ phiếu.
Trong kỳ bầu cử năm 2020, người ta chứng kiến thành quả đó khi có rất đông cử
tri da đen đi bầu ở các thành phố lớn, góp phần làm nên chiến thắng của liên
danh Biden-Harris, mà bà Harris sẽ trở thành phó tổng thống Mỹ gốc da đen đầu
tiên.
Nước Mỹ đã thức tỉnh với
các đạo luật nhân quyền 1964 và 1968. Nước Mỹ cũng đã có tổng thống da đen đầu
tiên, trong tương lai, Mỹ sẽ có nữ tổng thống da đen đầu tiên, nhưng sự phân biệt
sắc tộc, sự trỗi dậy của chủ nghĩa thượng đẳng da trắng vẫn còn đó trong xã hội
Mỹ. Điều này cần sự tỉnh táo của mọi người, không nên xem nhẹ cuộc bạo loạn
ngày 6/1/2021, cho dù nó thất bại.
***
Tôi viết những dòng này
hôm nay, là ngày quốc lễ, nước Mỹ tưởng nhớ đến vị mục sư người da đen Martin
Luther King Jr. Không có ông và phong trào đòi bình đẳng cho những sắc tộc thiểu
số, không chắc cộng đồng tị nạn Việt Nam tồn tại được trên đất nước này như hôm
nay.
Không có ông và những người
da đen bị giết chết trong ngày Chủ Nhật đẫm máu 7/3/1965 trên cầu Selma, mấy
trăm ngàn người Việt chưa chắc được quyền đi bầu hôm 3/11/2020 vừa qua. Cộng đồng
gốc Việt chưa chắc có những dân biểu tiểu bang và liên bang người Mỹ gốc Việt.
Thế mà, cũng trong những
ngày này, hình ảnh lá cờ miền Nam Việt Nam, đại diện cho cộng đồng Việt tại Mỹ,
lại xuất hiện cùng với các lá cờ phân biệt chủng tộc, tràn ngập trên mặt báo Mỹ,
các nhân vật nổi tiếng lẫn không nổi tiếng người Việt chụp ảnh cùng các nhóm
Proud Boys, Boogaloo… trong cuộc bạo loạn.
Theo nhà báo Mõ Bolsa,
các kênh YouTube cộng đồng vẫn ra rả nói rằng, cuộc bạo loạn là do phong trào
Black Live Matter đòi quyền bình đẳng cho người da đen gây ra, dù hàng loạt
hình ảnh, video ghi lại, khó có thể tìm thấy người da đen trong đám đông bạo động.
Đó là một sự đánh tráo
khái niệm hết sức ngu xuẩn và vô trách nhiệm của một số người Mỹ gốc Việt đối với
cộng đồng người Việt tị nạn trên đất Mỹ.
______
Tham khảo thêm phim: Khi
những kẻ da trắng thượng đẳng lật đổ chính quyền:
When white
supremacists overthrew a government
Jun 20, 2019
https://www.youtube.com/watch?v=LVQomlXMeek&feature=emb_title
https://www.zinnedproject.org/news/tdih/wilmington-massacre-2/
https://www.theatlantic.com/politics/archive/2017/08/wilmington-massacre/536457/
https://www.bbc.com/news/world-us-canada-55648011
No comments:
Post a Comment