'LÊN TIẾNG CHO NHỮNG ĐIỀU KHÔNG THỂ NÓI ĐƯỢC', TÁC GIẢ NA UY JON FOSSE NHẬN GIẢI NOBEL VĂN CHƯƠNG 2023 (Reuters)

 

‘Lên tiếng cho những điều không thể nói được’, tác giả Na Uy Jon Fosse nhận giải Nobel

Reuters

05/10/2023

https://www.voatiengviet.com/a/7298173.html

 

Tác giả và nhà viết kịch người Na Uy Jon Fosse đoạt giải Nobel Văn học năm 2023 “vì những vở kịch và văn xuôi sáng tạo đã lên tiếng cho những điều không thể nói được”, cơ quan trao giải cho biết hôm thứ Năm (5/10).

 

https://gdb.voanews.com/4ceb294b-30a6-42dc-9ca4-785a52fd50a9_cx0_cy9_cw0_w650_r1_s.jpg

Tác giả-nhà viết kịch người Na Uy Jon Fosse, người đoạt giải Nobel Văn học năm 2023

 

Sinh năm 1959 tại Haugesund trên bờ biển phía tây Na Uy, ông Fosse nổi tiếng với các bộ phim truyền hình, mặc dù tác phẩm của ông bao gồm cả thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và các bản dịch.

 

Tác phẩm của ông “chạm đến những cảm xúc sâu sắc nhất mà bạn có, những lo lắng, bất an, những câu hỏi về sự sống và cái chết”, thành viên Viện Hàn lâm Thụy Điển Anders Olsson nói.

 

“Nó có một loại tác động phổ quát đối với mọi thứ ông ấy viết, dù đó là kịch, thơ hay văn xuôi, nó đều mang sức hấp dẫn của chủ nghĩa nhân văn căn bản”, ông Olsson nói thêm.

 

Ông Fosse được coi là ứng cử viên lâu năm cho giải thưởng và là một trong những ứng cử viên được yêu thích nhất năm nay về tỷ lệ bầu chọn. Ông cho biết ông “choáng ngợp và có phần sợ hãi” trước giải thưởng.

 

“Tôi coi đây là một giải thưởng dành cho văn học mà mục tiêu trước hết phải là văn học, không có sự cân nhắc nào khác”, ông nói trong một tuyên bố.

 

Ông Fosse đã nói rất nhiều về quá trình hồi phục sau cơn nghiện rượu và cuộc đấu tranh để vượt qua nỗi lo lắng về mặt xã hội cũng như vai trò của đức tin tôn giáo.

 

Ông Fosse cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Đội quân cứu tế Na Uy vào năm 2021: “Có thể thoát khỏi chứng nghiện rượu, nhưng thật khó để chuyển từ một cuộc sống bị thống trị bởi chứng nghiện sang một cuộc sống vì thứ gì đó khác ngoài rượu dẫn dắt”.

 

Vào thời điểm đó, ông Fosse nói: “Việc cải đạo của tôi (sang Công giáo) và việc tôi là một người Công giáo thực hành đã giúp ích cho tôi”.

 

Nhà văn 64 tuổi này là người Na Uy thứ tư và là người đầu tiên kể từ năm 1928 đoạt giải Nobel văn học. Giải thưởng năm nay trị giá 11 triệu curon Thụy Điển (khoảng 1 triệu USD).

 

Bước đột phá của ông Fosse với tư cách là một nhà viết kịch là vở kịch năm 1996 “Nokon kjem til å komme” (“Ai đó sẽ đến” của Claude Régy ở Paris năm 1999).

 

Kiệt tác văn xuôi của ông là bộ ba cuốn sách “Septology” gồm bảy phần được ông hoàn thành vào năm 2021 – “Det andre namnet” (“The Other Name” - 2019), “Eg er ein annan” (“I is Another” - 2020) và “Eit nytt namn” (“A New Name” - 2021).

 

 ===========================

Nhà văn Na Uy Jon Fosse đoạt Nobel Văn Học 2023

Thanh Hà  -  RFI

Đăng ngày: 05/10/2023 - 15:13

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20231005-nh%C3%A0-v%C4%83n-na-uy-jon-fosse-%C4%91o%E1%BA%A1t-nobel-v%C4%83n-h%E1%BB%8Dc-2023

 

Ủy ban Nobel hôm 05/10/2023 thông báo giải thưởng Văn Học 2023 vinh danh nhà văn người Na Uy Jon Fosse, 64 tuổi. Là tiểu thuyết gia, nhà soạn kịch, nhà thơ, Jon Fosse được trao tặng giải thưởng cao quý này bởi những tác phẩm của ông mang tính « tiên phong và nói lên được những điều không thể nói lên thành lời ».

 

https://s.rfi.fr/media/display/393886b2-6370-11ee-b10a-005056a90284/w:980/p:16x9/000_33XH9DJ.webp

Nhà văn Na Uy Jon Fosse, Nobel Văn học 2023. AFP - BORIS ROESSLER

 

Năm 1983 Jon Fosse công bố cuốn tiểu thuyết đầu tiên mang tựa đề Đỏ, Đen và trong tác phẩm đầu tay này, ông đã khẳng định văn phong riêng biệt của mình. Cũng trong thập niên 1980-1990 qua tiểu thuyết La remise à bateau và Melancholia ông đã nhanh chóng được xem là một trong những cây bút lớn của văn đàn châu Âu.

 

Fosse đã tình cờ bước vào thế giới kịch nghệ mà như chính tác giả đã giải thích : ông soạn kịch vì kế sinh nhai. Chẳng ngờ những vở kịch như là Một ngày mùa hạ, Và Chúng ta mãi mãi bên nhau hay Tôi là Gió đã đưa tên tuổi của ông đến với công chúng. Những tác phẩm này đã được dịch ra khoảng 50 thứ tiếng khác nhau.

 

Văn phong và dòng sáng tác của ông gần gũi với cuộc sống hàng ngày, nơi mà mỗi nhân vật có nhiều uẩn ức « không thể nói nên lời ». Tiểu thuyết, thơ hay kịch của Jon Fosse nói về những gia đình tan vỡ, về nỗi cô đơn, nhưng như Ủy ban Nobel ghi nhận « sức mạnh trong ngòi bút của tác giả người Na Uy này là sự im lặng, là những gì không thể nói thành lời ».

Năm 2007 báo Anh Daily Telegraph bình chọn Fosse là một trong số 100 thiên tài của làng văn học đương đại trên thế giới.   

 

======================================

.

Jon Fosse trở thành nhà văn Na Uy thứ tư nhận Nobel Văn chương

BBC News Tiếng Việt

5 tháng 10 2023, 20:23 +07

https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c8078pxzqn5o

 

Giải Nobel Văn chương 2023 được trao cho Jon Fosse, đưa ông trở thành nhà văn Na Uy thứ tư nhận giải thưởng cao quý này.

 

Trước Fosse có Bjørnstjerne Bjørnson (1903), Knut Hamsun (1920) và Sigrid Undset (1928) là các khôi nguyên Nobel Văn chương ở quốc gia ít dân tại vùng Bắc Âu.

 

Hiện có 5,4 triệu dân, Na Uy đã có tới 13 giải Nobel trong các ngành khác nhau.

 

Jon Fosse, năm nay 64 tuổi, sinh ra ở vùng bờ biển phía Tây Na Uy và sáng tác nhiều kịch, tiểu thuyết, thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi. Ông cũng dịch sách văn học nước ngoài sang tiếng Na Uy mới -Nynorsk.

 

Tiểu thuyết đầu tay của ông là Raudt, svart (Đỏ, Đen), ra mắt năm 1983. Vở kịch đầu tiên của ông là Og aldri skal vi skiljast (Và chúng ta sẽ không bao giờ chia tay), được biểu diễn lần đầu vào 1994.

 

Tác phẩm của ông “A New Name: Septology VI-VII” được Anders Olsson, chủ tịch Ủy ban Nobel Văn chương ca ngợi là “tác phẩm lớn” của Fosse. Đây là tác phẩm được vào chung kết giải International Booker Prize của Anh Quốc năm 2022.

 

Sống với cội nguồn

 

Văn và kịch của Jon Fosse, “bám rễ sâu trong ngôn ngữ và thiên nhiên Na Uy”, ông Olsson ca ngợi.

 

Sinh ra trong gia đình theo đạo Lutheran, ông cải đạo theo Công giáo La Mã, từng nghiện rượu tới mức suýt chết vì ngộ độc cồn, ông kết hôn ba lần và có sáu con.

 

Fosse "trao tiếng nói cho những điều không thể nói ra lời", các bình luận ghi nhận.

 

Nữ nhà văn Na Uy đầu tiên được Nobel, bà Sigrid Undset cũng đặt các tác phẩm của mình trong dòng văn hóa dân gian truyền thống và truyện thần thoại Na Uy.

 

Giải Nobel có trị gíá 11 triệu đồng kronor của Thuỵ Điển, bằng 1 triệu USD, do nhà sáng chế Thụy Điển Alfred Nobel lập ra.

 

Viện Hàn lâm Thuỵ Điển trao các giải Nobel Văn chương và khoa học, còn giải Nobel Hòa bình lại do Na Uy trao.

 

Huy chương Nobel bằng vàng 18 carat và lễ trao giải được tổ chức hàng năm vào tháng 12.

 

Năm ngoái, nữ nhà văn Pháp Annie Ernaux được Viện Hàn lâm Thụy Điển trao giải Nobel Văn chương cho tài năng viết sách về vùng biển Normandy, quê của bà ở phía Tây Bắc nước Pháp.

 

https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/0e53/live/3590c610-6383-11ee-b330-9502c89ceec4.jpg

Sách của Jon Fosse

 

================================================

 

Nobel Văn Chương 2023: Nhà văn, kịch tác gia Na Uy Jon Fosse

Người Việt

October 5, 2023

https://www.nguoi-viet.com/tin-hot/nobel-van-chuong-2023-nha-van-kich-tac-gia-na-uy-jon-fosse/

 

STOCKHOLM, Thụy Điển (NV) – Tác giả, nhà soạn kịch và thi hào người Na Uy Jon Fosse được vinh danh với giải Nobel Văn Chương 2023.

 

Viện Hàn Lâm Thụy Điển hôm Thứ Năm, 5 Tháng Mười cho biết đó là nhờ “những vở kịch và văn xuôi đổi mới mang lại tiếng nói cho những thứ không thể diễn tả bằng lời”.

 

Ngoài giải thưởng, Fosse còn nhận được 11 triệu kronor Thụy Điển (gần $1 triệu).

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1707919466-696x464.jpg

Nhà văn Jon Fosse người Na Uy trong bức hình chụp hôm 21 Tháng Mười, 2021 (Hình: JESSICA GOW/TT NEWS AGENCY/AFP/Getty Images)

 

Ông thừa nhận “bị choáng ngợp tới nỗi hốt hoảng” trước giải thưởng.

 

Những người đoạt giải trước đây – được trao cho sự nghiệp của một nhà văn, chứ không phải một cuốn sách – gồm có Toni Morrison, Doris Lessing, Gabriel Garcia Marquez và Bob Dylan.

 

Ra đời vào năm 1959, Fosse đã viết 40 vở kịch cùng với tiểu thuyết, tiểu luận, sách thiếu nhi và bản dịch.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1707907269-768x476.jpg

Một số tựa sách của Jon Fosse được trưng bày trong buổi công bố nhà văn đoạt Giải Nobel Văn Chương 2023 hôm 5 Tháng Mười, 2023 (Hình: JONATHAN NACKSTRAND/AFP/Getty Images)

 

Viện Hàn Lâm Thụy Điển cho biết ông “kết hợp bản chất nền tảng Na Uy với kỹ thuật về nghệ thuật” và được tán dương vì đã “phơi bày cốt lõi của sự lo lắng và mâu thuẫn trong con người” trong các tác phẩm.

 

Các tác phẩm của ông được dịch sang nhiều thứ tiếng trên khắp thế giới và ông cũng nhận được nhiều giải thưởng quốc tế.

 

Ban tổ chức cho biết Fosse có thể được so sánh với các văn sĩ vĩ đại trước đây như đồng hương Na Uy Tarjei Vesaas cũng như Samuel Beckett, Thomas Bernhard, Georg Trakl và Franz Kafka.

 

“Mặc dù Fosse có góc nhìn tiêu cực với những người đi trước, nhưng tầm nhìn ngộ đạo đặc biệt của ông không thể nói là dẫn đến thái độ coi nhẹ thế giới theo chủ nghĩa hư vô.

 

“Quả thực, có sự ấm áp và hài hước tuyệt vời trong tác phẩm của ông, cũng như sự mong manh ngây ngô trước những hình ảnh rõ ràng về những gì nhân loại trải qua,” Giải Nobel viết trên mạng xã hội.

 

Họ nói rằng tiểu thuyết của ông “được gọt đẽo rất nhiều theo phong cách mang tên ‘Fosse tối giản'”.

 

Họ nói thêm: “Fosse trình bày những tình huống hàng ngày dễ dàng nhận ra trong cuộc sống.”

 

Các giải thưởng Nobel, được trao từ năm 1901, công nhận những thành tựu về văn chương, khoa học, hòa bình và sau này bổ túc thêm kinh tế.

 

Giải thưởng văn chương được trao cho “người tạo ra tác phẩm xuất sắc nhất trong lãnh vực văn chương theo chiều hướng lý tưởng”, theo di chúc năm 1895 của doanh nhân, nhà từ thiện người Thụy Điển Alfred Nobel.

 

Không có danh sách rút gọn công khai cho Giải Văn Chương, nhưng Salman Rushdie, Can Xue, Margaret Atwood và Haruki Murakami được cho là những ứng cử viên tiềm năng khác.

 

Năm ngoái, nhà văn người Pháp Annie Ernaux giành chiến thắng vì điều mà hội đồng đánh giá là một tác phẩm “không khoan nhượng” kéo dài 50 năm, khám phá “cuộc sống được đánh dấu bằng sự bất bình đẳng to lớn về giới tính, ngôn ngữ và giai cấp.” (TTHN)