THẾ GIỚI HÔM NAY : 27/10/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 27/10/2023

The Economist

Đỗ Đặng NHật Huy, biên dịch

27/10/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/10/27/the-gioi-hom-nay-27-10-2023/

 

Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết đã thực hiện một “cuộc đột kích có mục tiêu” vào thứ Năm ở phía bắc Gaza bằng xe tăng và các đơn vị bộ binh nhằm “chuẩn bị cho các giai đoạn chiến đấu tiếp theo.” Trong khi đó cánh quân sự của Hamas cho biết “gần 50” con tin, vốn bị nhóm này bắt cóc trong cuộc tấn công vào Israel hôm 7 tháng 10, đã thiệt mạng do các đòn không kích của Israel vào Dải Gaza – một tuyên bố chưa được xác minh độc lập. Trong khi đó, một quan chức của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đã đạt tới “quy mô thảm khốc.” Theo Tổ chức Trăng lưỡi liềm Đỏ, chỉ có 12 xe tải có thể cung cấp viện trợ cho khu vực này trong đêm.

 

GDP của Mỹ tăng trưởng với tốc độ năm 4,9% trong quý 3, tăng từ 2,1% của quý 2 và là tốc độ nhanh nhất trong gần hai năm qua. Nền kinh tế Mỹ vẫn tỏ ra mạnh mẽ bất chấp lãi suất cao, nhờ chi tiêu tiêu dùng vững chắc và lương cao hơn. Nhưng tăng trưởng có thể chậm lại khi lợi suất trái phiếu tiếp tục tăng.

 

 

Thống đốc bang Maine, Mỹ, cho biết 18 người thiệt mạng và 13 người bị thương trong vụ xả súng hàng loạt tại một nhà hàng và sân chơi bowling ở Lewiston, thành phố lớn thứ hai của bang. Hàng trăm cảnh sát vẫn đang tiếp tục truy lùng Robert Card, người đang bị truy nã vì tội giết người. Cư dân ở một số thành phố đã được cảnh báo trú ẩn tại nhà. Năm ngoái Maine chỉ ghi nhận có 29 vụ giết người.

Các phe phái tham chiến ở Sudan đã nối lại đàm phán hòa bình do Mỹ và Saudi làm trung gian tại Jeddah, một thành phố ở Ả Rập Saudi. Các cuộc đàm phán giữa quân đội Sudan và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh đã đổ vỡ vào tháng 7. Khoảng 9.000 thường dân được cho là đã thiệt mạng kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu vào tháng 4, song con số thực có thể cao hơn. Hơn 5,6 triệu người đã phải rời bỏ nhà cửa.

 

Người dân ở Guerrero, một bang ở miền nam Mexico, tiếp tục bị ảnh hưởng bởi bão Otis. Cơn bão này đổ bộ vào thứ Tư với cấp độ bão cấp 5 — mạnh nhất trong thang bão Saffir–Simpson. Các cư dân của Acapulco, thành phố nghỉ dưỡng với gần một triệu dân, đã bị mất điện và kết nối Internet. Tới nay có ít nhất 27 người thiệt mạng do bão.

 

Ngân hàng Trung ương châu Âu ECB giữ nguyên lãi suất sau 10 lần tăng liên tiếp. Lạm phát ở khu vực đồng euro đang giảm: 4,3% trong năm tính đến tháng 9, giảm từ mức 5,2% của tháng 8. Nhưng chủ tịch Christine Lagarde cho rằng còn quá sớm để xem xét cắt giảm lãi suất. Lãi suất huy động hiện đang ở mức cao kỷ lục.

 

Con số trong ngày: 6,1 triệu, là dân số Paraguay theo điều tra dân số gần đây. Song con số này khiến các nhà thống kê bối rối, vì họ cho rằng phải có khoảng 7,1 triệu người.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Quan điểm lưỡng đảng Mỹ trước vấn đề Israel

 

Khi Donald Trump chỉ trích thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu sau cuộc tấn công của Hamas hôm 7 tháng 10, một điều bất thường đã xảy ra: tất cả các đối thủ của ông trong cuộc đua cho đề cử tổng thống của đảng Cộng hòa đều không đồng ý với ông. Điều đặc biệt hơn nữa là ông đã thay đổi quan điểm. Ông Trump sẽ phát biểu cùng với các đối thủ của mình tại hội nghị thượng đỉnh lãnh đạo của Liên minh Do Thái Cộng hòa, khai mạc vào thứ Sáu. Ông chắc chắn sẽ muốn chuẩn bị rất cẩn thận cho giọng điệu của mình. Đảng Cộng hòa, đù đang chia rẽ, dường như đã tìm thấy sự thống nhất trong việc ủng hộ Israel.

 

Nhưng đảng Dân chủ thì không. Quan điểm kiên quyết ủng hộ Israel của tổng thống Joe Biden ban đầu được đảng của ông hoan nghênh — và hầu hết vẫn ủng hộ quan điểm đó. Nhưng chiến dịch ném bom tăng cường của Israel ở Gaza đã khiến cho phe cấp tiến trong Quốc hội tức giận. Họ kêu gọi Israel chấm dứt phong tỏa thực phẩm, nước uống và nhiên liệu vào Gaza. Một số hạ nghị sĩ thậm chí ủng hộ ngừng bắn. Trước áp lực đó, ông Biden đã yêu cầu Israel bảo vệ thường dân Gaza. Với một chiến dịch bộ binh sắp tới đây của Israel, ông Biden sẽ càng phải tìm ra cách xoa dịu phe cấp tiến.

 

 

Các tập đoàn dầu mỏ Mỹ chuyển hướng chiến lược

 

Hai gã khổng lồ dầu mỏ Mỹ ExxonMobil và Chevron sẽ báo cáo thu nhập quý vào thứ Sáu. Tâm trạng chung của ngành lúc này là ảm đạm. Hôm thứ Ba, Cơ quan Năng lượng Quốc tế đã cho biết nhu cầu dầu toàn cầu sẽ đạt đỉnh vào năm 2030. Bất chấp chiến sự ở Trung Đông, giá dầu vẫn chưa có dấu hiệu tăng vọt. Do đó kết quả kinh doanh của các công ty dầu sẽ không thể bằng mức lợi nhuận kỷ lục của năm ngoái.

 

Nhưng có hai thương vụ khiến nhà đầu tư phấn khích. ExxonMobil đang mua lại Pioneer Natural Resources với giá 60 tỷ USD, qua đó đưa tập đoàn dầu mỏ lớn này trở thành nhà sản xuất lớn nhất trong lĩnh vực dầu đá phiến của Mỹ. Trong khi đó Chevron cũng chi 53 tỷ USD để mua Hess, công ty có cổ phần tại Guyana, nhà sản xuất dầu mới hứa hẹn nhất thế giới.

 

Các thỏa thuận trên giúp các công ty có được sự chuẩn bị tốt cho quá trình chuyển đổi năng lượng. Đó là bởi vì chúng liên quan đến dầu “chu kỳ ngắn,” vốn có thể được đưa vào và đưa ra khỏi thị trường một cách nhanh chóng và tương đối rẻ. Không như những nỗ lực thăm dò dầu truyền thống, những dự án như vậy không làm giam vốn trong một thập niên hoặc hơn.

 

 

Twitter sau một năm trong tay Musk

 

Elon Musk đã nói vào năm ngoái trước khi mua Twitter rằng: “Đây không phải là để kiếm tiền.” Ông đã đúng. Trong năm đầu tiên thuộc sở hữu của Musk, mạng xã hội mà ông đổi tên thành X đã teo lại đáng kể. Các nhà quảng cáo lớn cắt giảm chi tiêu, và có chưa đến 1% người dùng đăng ký gói 8 USD mỗi tháng. Để cắt giảm chi phí, ông Musk đã sa thải 80% nhân viên.

 

Người giàu nhất thế giới có thể đã chọn làm điều tốt hơn là kiếm lợi nhuận. Nhưng ông cũng làm cho X trở nên tồi tệ hơn. Huy hiệu “Đã xác minh” (tích xanh) có thể gây nhầm lẫn vì nó hiển thị cho bất kỳ người đăng ký trả phí nào. Bài đăng của người có đăng ký thuê bao được ưu tiên, làm lấn át nội dung tốt hơn. Các bài đăng có nhiều người xem sẽ được nhận một phần doanh thu quảng cáo, dẫn đến việc clickbait được khuyến khích. Đội ngũ nhân viên chủ chốt của X gặp khó khăn khi chống thông tin sai lệch. Ông Musk bác bỏ những lời chỉ trích từ truyền thông chính thống. Nhưng khách hàng dường như đồng ý với những lời chỉ trích: số lượng người dùng hàng ngày đã giảm 13% trong năm qua.

 

 

Malaysia sắp có vua mới

 

Vào thứ Sáu, chín vị vua của Malaysia sẽ gặp nhau để chọn ra một vị vua mới từ trong số họ. Kể từ năm 1957, nước này đã tuân theo một quy trình đặc biệt để bầu ra nguyên thủ quốc gia. Tại 9 trong số 13 bang của Malaysia, các sultan (vua Hồi giáo) là người đứng đầu chính phủ trên danh nghĩa, và họ thay phiên nhau làm vua Malaysia theo nhiệm kỳ 5 năm.

 

Ứng cử viên sáng giá nhất là Sultan Ibrahim Sultan Iskandar đến từ bang Johor miền nam. Công việc của nhà vua chủ yếu mang tính nghi lễ. Nhưng biến động chính trị đã khiến các quốc vương Malaysia bận rộn trong những năm gần đây. Người đương nhiệm, Sultan Abdullah, đã bổ nhiệm ba thủ tướng kể từ năm 2019 — bao gồm Anwar Ibrahim, thủ tướng hiện tại, người từng được vị vua tiền nhiệm ân xá vì tội kê gian và tham nhũng.

 

Người Mã Lai lớn tuổi và ở nông thôn rất coi trọng hoàng gia. Họ có thể đã thất vọng với vị vua tiền nhiệm, Sultan Muhammad V, người thoái vị vào năm 2019 sau khi kết hôn với một hoa hậu Nga. Nhiều người cho rằng chuyện tình cảm của ông khiến nhiều người ở đất nước bảo thủ này không hài lòng.