Dự
thảo Luật Căn Cước: Chiếc lồng mới nguy hiểm
30/10/2023
https://www.voatiengviet.com/a/du-thao-luat-can-cuoc-chiec-long-moi-nguy-hiem/7332446.html
Các đại biểu quốc hội phải mạnh dạn lên tiếng tranh
luận ngay từ đầu vì khi đã bấm nút thông qua thì càng ngày càng phải im lặng vì
kẻ nắm được thông tin sẽ luôn là kẻ mạnh nhất. Nhưng thiệt hại chung là nhân
dân và toàn bộ nền kinh tế Việt Nam.
https://gdb.voanews.com/7C708722-C65B-4444-9E0B-453177789294_cx0_cy7_cw0_w650_r1_s.jpg
Khi quản lý tập trung vào một Bộ không phải chuyên ngành thông tin như Bộ
Công An thì tư duy quản lý là bao trùm và khả năng bị mất dữ liệu càng cao.
Hình minh hoạ.
Ngày 13/6/2022 Quốc Hội ban hành Nghị quyết số
50/2022/QH15 về chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2023 mà không có việc
sửa đổi luật Căn cước Công dân.
Đột nhiên, ngày 17/3/2023 Uỷ ban Thường vụ Quốc
hội ban hành Nghị
quyết 33/2023/UBTVQH15 bổ sung việc sửa đổi “Luật Công an Nhân dân” và
“Luật Căn cước công dân” vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023.
Đi đầu trong xây dựng luật
Trong khoảng chục năm trở lại đây Bộ Công an
(BCA) chủ trì xây dựng rất nhiều bộ luật. Ngoài những bộ luật quan trọng cần phải
ban hành, sửa đổi, bổ sung như Luật Hình sự, Tố tụng hình sự… thì BCA cũng “thiết
kế” để cho ra lò hàng chục bộ luật liên quan đến ngành của mình.
Luật Cảnh vệ, Luật Cảnh sát cơ động, Luật an
ninh cơ sở, Luật An ninh mạng, Luật An ninh quốc gia, Luật xuất nhập cảnh, Luật
thi hành án… đều là do Bộ công an chủ trì khởi xướng, soạn thảo, gửi Chính phủ
để trình ra Quốc hội và được thông qua một cách nhanh chóng mà không gặp nhiều
trở ngại.
Ngày 22/6/2023 Luật
Công an nhân dân cũng đã được “sửa đổi, bổ sung” để thêm tướng và thêm
tuổi cho cán bộ ngành Công an. Điều đáng lưu ý là bộ luật này có hiệu lực
“ngay” vào ngày 15/8/2023.
Gấp gáp một cách đặc biệt, lần họp tháng 10
này, Bộ Công an lại đề nghị thông qua Luật căn cước công dân sửa đổi. Ngoài việc
sửa lại tên gọi là “Luật căn cước” tại điều 9 của Dự thảo luật, Bộ Công an đề
nghị bổ sung thêm 2 trường dữ liệu là nhóm máu và điện thoại di động, nâng tổng
cộng dữ liệu bắt buộc nằm trong con chip của căn cước lên 26 nhóm.
Song song với các trường dữ liệu ở Điều 9 thì
Điều 15 quy định về Cơ sở dữ liệu của Căn cước còn có cả thông tin sinh trắc học
gồm ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt, ADN và giọng nói. Dự Luật này dự kiến sẽ
được thông qua vào cuối kỳ họp này và có hiệu lực vào ngày 1/7 năm sau.
Đặt tất cả vào một chiếc lồng lớn
Bề ngoài, Luật Căn cước có vẻ tạo ra rất nhiều
sự tiện dụng cho người dân nhưng nhìn kỹ hơn chúng ta thấy nó thực sự nguy hiểm
cho tự do của con người, đồng thời chứa đựng rủi ro cho toàn bộ quốc gia.
Thậm chí, thay vì để kích thích phát triển
kinh tế, dự luật sẽ là một khối đá “cực lớn” ngáng đường sự đi lên của toàn bộ
nền kinh tế. Nó sẽ làm chậm lại quá trình phát triển kinh tế chung vì đây là
chiếc lồng “nhốt” toàn bộ quá trình sáng tạo của nền kinh tế. Chắc chắn những ý
tưởng kinh tế mới về xoay quanh nguồn “tài nguyên” này sẽ bị chính bộ công an
kiểm soát.
Mặc dù râm ran ngoài xã hội thì rất nhiều
nhưng ở diễn đàn quốc hội, chỉ có những thắc mắc rất khiêm nhường về việc thu
thập “mống mắt” và “liệu căn cước gắn chíp, căn cước điện tử thì có bị
theo dõi hay không?” Tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an, giải
thích trước thường vụ Quốc hội là “không theo dõi và không thể theo
dõi”.
Nhưng rồi đây, khi thực hiện các công việc
hành chính của mình công dân sẽ phải xác thực điện tử và phải cài đặt VneID là
một ứng dụng của Bộ Công an phát triển cài trên điện thoại di động. Từ đó, Bộ
công An có thể theo dõi được bất cứ cá nhân nào, ở đâu, đang làm gì miễn là họ
cầm theo điện thoại.
Nếu như để tiện dụng hơn, công dân lại cho
phép ứng dụng VneID tiếp cận (access) với Micro và Camera thì nhà phát triển có
thể cài đặt phần mềm để kích hoạt ứng dụng và nghe được hoặc chụp lại tất cả mọi
điều chúng ta trao đổi.
Tài sản số và kinh doanh dịch vụ xác thực điện tử
Như chúng ta đều biết, thông tin cá nhân là một
loại tài sản. Báo Nhân dân cũng đã đăng
tải một bài nêu rõ dữ liệu cá nhân là một loại tài sản quý giá trong nền
kinh tế số. Việc Bộ công an bắt buộc mọi người dân đưa rất nhiều thông tin vào
trong căn cước công dân và lưu giữ tập trung tại Bộ là một kiểu “tích luỹ” tài
sản số khổng lồ.
Điều 14, Dự thảo luật quy định “Cơ sở
dữ liệu căn cước được xây dựng và quản lý tại cơ quan quản lý căn cước của Bộ
Công An”. Chữ “của” trong dự thảo được in nghiêng, viết đậm trong khi Luật
căn cước công dân hiện hành thì ghi là “tại”.
Nếu dự luật này được thông qua thì tài sản của
100 triệu dân Việt Nam với 26 trường dữ liệu sẽ là tài sản “của” Bộ Công an,
lưu trữ tập trung tại cơ quan Công an và từ đó nó được phân phối ra các Bộ
ngành khác sử dụng.
Hiện nay theo Nghị
Định 59/NĐ-CP thì dịch vụ Định danh và Xác thực điện tử là ngành kinh
doanh có điều kiện và chỉ có đơn vị sự nghiệp công lập hoặc doanh nghiệp trong
ngành công an được phép kinh doanh. Như vậy, tài sản của công dân, thông qua Luật
căn cước, đã được trao cho Bộ công an rồi từ đó các doanh nghiệp của Ngành công
an có thể kinh doanh nó.
Để phát triển kinh tế một đất nước, thì vai
trò của các Bộ ngành khác, đặc biệt như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ
Công thương… là rất quan trọng. Nếu như toàn bộ công việc xác thực điện tử phải
phụ thuộc vào Bộ Công an thì có nguy cơ làm giảm tính cạnh tranh của cả nền
kinh tế.
Không
một hệ thống nào được coi là bảo mật tuyệt đối
Dữ liệu cá nhân là tài sản quan trọng nhưng bảo
mật thông tin không bao giờ là đủ, bởi vì hằng ngày chúng ta tương tác với rất
nhiều chủ thể khác nhau qua nhiều phương tiện khác nhau, trên nhiều nền tảng
khác nhau.
Kinh nghiệm trên thế giới đã cho thấy có rất
nhiều vụ rò rỉ dữ liệu đình đám. Riêng tại Việt Nam, chỉ có 1 quý vừa qua
đã phát
hiện ra 10 vụ rò rỉ dữ liệu lớn. Ngay tại Hoa Kỳ cũng đã có hàng chục
vụ việc các cơ quan bị các tin tặc xâm nhập và lấy cắp dữ liệu vì công việc bảo
mật không chỉ phụ thuộc vào kỹ thuật mà còn do chính con người.
Ông Hồ Trọng Đạt, phó giám đốc trung tâm an
toàn thông tin của VNPT cho biết: “Lộ lọt dữ liệu đang xảy ra ở mọi
nơi, mọi quốc gia, mọi ngành, từ quân sự đến đời sống hằng ngày và không loại
trừ bất cứ ai” .
Bởi vậy khi quản lý tập trung vào một Bộ không
phải chuyên ngành thông tin như Bộ Công An thì tư duy quản lý là bao trùm và khả
năng bị mất dữ liệu càng cao.
Không chỉ mất dữ liệu mà vì Bộ Công an coi như
là một cái “ao” để độc quyền phân phối dữ liệu cho các Bộ ngành khác. Nếu nó bị
tấn công hoặc bị nhiễm phần mềm độc hại, nó sẽ theo các “tuyến” lây lan sang tất
cả các bộ ngành khác rất nhanh.
Đại
biểu cần giành lại quyền làm luật
Luật pháp chính là cơ sở pháp lý cho toàn bộ
các hoạt động xã hội. Việc xây dựng luật là rất cần thiết nhưng không phải là một
quá trình pháp lý thuần tuý theo ý chí của một người hay một ngành mà còn là một
quá trình xã hội học liên quan đến rất nhiều vấn đề trong xã hội.
Việc xây dựng luật cần rất nhiều dữ liệu xã hội,
kinh tế và chính trị học, đặc biệt là ý kiến của các chuyên gia và các ngành
liên quan. Thực tế thì nền kinh tế rất cần sự sáng tạo đa dạng và chân thành từ
chính các doanh nghiệp và sau đó là sự thanh lọc của thị trường chứ không phải
bằng các Nghị quyết từ trong phòng lạnh hoặc theo dõi từ tất cả các màn hình
trước khi nhấn nút “Enter”. Điều đó là “nạo vét” cái đã có mà không tạo ra của
cải và giá trị mới cho xã hội.
Bộ công an thực tế đã nhanh nhạy hơn rất nhiều
bộ ngành khác để giành quyền trong việc xây dựng luật, từ đó đang có ảnh hưởng
bao trùm cả xã hội. Tuy nhiên, với bản chất của một lá chắn, là một “thanh
gươm” của Đảng, Bộ Công an luôn có tư tưởng “quản lý” chứ không phải “giải
phóng”; “giam cầm” chứ không phải “tự do”. Cho nên, có nguy cơ sử dụng Luật Căn
cước như một công cụ phục vụ lợi ích ngắn hạn mà ngăn cản cả một sự phát triển
lâu dài.
Đồng thời, khi cơ sở hạ tầng chưa đủ tốt mà vội
vàng tích luỹ “tài sản” quá nhanh sẽ dễ bị kẻ trộm “đào tường khoét vách” gây
ra tai hoạ chung cho toàn xã hội.
Các đại biểu quốc hội phải mạnh dạn lên tiếng
tranh luận ngay từ đầu vì khi đã bấm nút thông qua thì càng ngày càng phải im lặng
vì kẻ nắm được thông tin sẽ luôn là kẻ mạnh nhất.
Nhưng thiệt hại chung là nhân dân và toàn bộ nền
kinh tế Việt Nam.
No comments:
Post a Comment