TS Lương Việt Quốc - Economist
02/11/2020
https://baotiengdan.com/2020/11/02/tai-sao-phai-la-biden/
Lời người dịch:
Đây là bài của bình luận ngày 29/10/2020 của báo The Economist, một
tờ báo lớn có uy tín, chuyên viết về các đề tài kinh tế, chính trị, quan hệ quốc
tế, và cả về công nghệ. Trụ sở báo nằm ở Anh, nhưng một lượng lớn ban biên tập
và ký giả lại ở Mỹ, và độc giả thì trải khắp Âu, Á, và Mỹ. Đây có lẽ là lần đầu báo này
tuyên bố ủng hộ một ứng cử viên tổng thống Hoa kỳ.
***
Donald
Trump đã phá huỷ các giá trị tạo nên một nước Mỹ soi đường cho thế giới.
Quốc gia chọn Donald Trump vào thời điểm 2016
là một quốc gia không hạnh phúc và chia rẽ. Quốc gia mà Donald Trump yêu cầu tiếp
tục chọn mình ở thời điểm hiện tại là một quốc gia càng không hạnh phúc và chia
rẽ hơn. Sau gần 4 năm dưới sự lãnh đạo của Trump, chính trị trở nên cuồng nộ
hơn và tính đảng phái càng ít bị kềm chế hơn. Cuộc sống hàng ngày bị tàn phá bởi
nạn dịch Covid và gần 230,000 người đã chết, giữa sự tranh cãi, đổ thừa trách
nhiệm và dối trá. Phần nhiều là do những gì Trump làm, và một chiến thắng của
Trump vào ngày 3 tháng 11 sẽ là sự phê chuẩn cho tất cả tình trạng này.
Joe Biden không phải là liều thuốc thần cho
căn bệnh của nước Mỹ. Nhưng Joe Biden là một người tốt, người có thể khôi phục
lại sự vững vàng và văn minh của Nhà Trắng. Biden được trang bị để bắt đầu nhiệm
vụ khó khăn và lâu dài: Hàn gắn lại một quốc gia rạn vỡ. Đó là lý do vì sao, nếu
chúng tôi có một phiếu bầu, dành phiếu đó cho Joe.
VUA
DONALD
Ông Trump thất bại ở vai trò người điều hành
chính phủ thì ít, mà ở vai trò người đứng đầu đất nước thì nhiều. Trump và nội
các của Trump có thể tuyên bố về các thắng lợi cũng như thất bại về chính trị của
mình, như những chính quyền tiền nhiệm. Nhưng với vai trò người bảo vệ các giá
trị của nước Mỹ, lương tâm của quốc gia, và tiếng nói của nước Mỹ trên thế giới,
Trump đã thất bại thảm hại trong vai trò này.
Nếu không có Covid-19, Ông Trump có thể chiến
thắng nhiệm kỳ hai khá dễ dàng (xem Tóm tắt Số 1). Thành tích đối nội của ông gồm
giảm thuế, cắt giảm qui định, và bổ nhiệm hàng loạt thẩm phán bảo thủ. Trước nạn
dịch, thu nhập của công nhân trong nhóm 25% nghèo nhất tăng 4,7% mỗi năm. Niềm
tin của doanh nghiệp nhỏ gần đạt đỉnh cao nhất trong 30 năm. Bằng cách hạn chế
nhập cư, Trump thực hiện điều cử tri bầu cho Trump muốn.
Đối ngoại, phương cách tiếp cận khó lường của
Trump mang lại một số thay đổi được chào đón (xem Tóm tắt Số 2). Nước Mỹ đã đè
bẹp Islamic State và làm trung gian cho thoả ước hoà bình giữa Israel và một
nhóm 3 quốc gia Hồi giáo. Một số đồng minh trong NATO cuối cùng chịu chi nhiều
hơn cho quốc phòng. Chính quyền Trung Quốc biết rằng, giờ đây Nhà Trắng xem
Trung Quốc là một đối thủ ghê gớm.
Danh sách thành tích này chứa nhiều điều có
thể phản đối. Thuế giảm
theo hướng thiên vị người giàu. Một số việc bãi bỏ qui định gây thiệt hại,
đặc biệt về môi trường. Những nỗ lực cải tiến chăm sóc y tế thất bại hoàn toàn.
Các viên chức nhập cư đã tàn ác, bắt trẻ em nhập cư ra khỏi cha mẹ của chúng.
Việc hạn chế người nhập cư mới sẽ làm cạn kiệt sức sống của nước Mỹ. Về những vấn
đề hóc búa – như Bắc Triều Tiên và Iran, cũng như mang lại hoà bình cho Trung
Đông – Ông Trump cũng không làm gì hơn được các chính quyền tiền nhiệm và ông
thích thú bêu riếu.
Tuy nhiên, vấn đề tranh cãi lớn hơn giữa
chúng tôi với ông Trump là vấn đề thuộc về nền tảng. Trong bốn năm vừa qua, ông
Trump đã liên tục phá huỷ các giá trị, nguyên tắc, những thực tế hiện hữu đã tạo
nên một nước Mỹ thiên đàng cho dân Mỹ và soi đường cho thế giới. Những người tố
cáo ông Biden về những điều tương tự hoặc tệ hơn cần dừng lại và suy nghĩ. Những
người thoải mái bác bỏ sự hung hăng và dối trá của Trump qua vô số tweet của
ông ta, đã lờ đi các tổn hại mà Trump gây ra.
Hãy bắt đầu với văn hoá dân chủ của nước Mỹ.
Chính trị đảng phái tồn tại trước Trump. Trump đã khai thác nó để đi từ phòng
xanh (quay film) đến Nhà Trắng. Tuy nhiên, trong khi hầu hết các tổng thống gần
đây đều xem tính đảng phái tiêu cực là điều có hại cho đất nước, ông Trump chọn
điều đó làm trung tâm của chính quyền của mình. Ông Trump chưa bao giờ tìm cách
đại diện cho đa số dân Mỹ, những người không bầu cho ông. Đối diện với hàng loạt
biểu tình ôn hoà sau vụ giết George Floyd, bản năng của Trump không phải là chữa
lành, mà là mô tả việc biểu tình ôn hoà như một đám thảo khấu bạo lực, cướp bóc
thuộc cánh tả – một dạng kích động căng thẳng chủng tộc. Ngày nay, 40% cử tri
tin rằng phe kia không chỉ là lạc lối, mà là quỉ dữ.
Đặc điểm gây chấn động nhất trong nhiệm kỳ tổng
thống của Trump là việc khinh bỉ sự thật. Tất cả chính trị gia đều
quanh co, nhưng chính quyền của Trump đưa cho dân Mỹ “sự thật thay thế”.
Không gì ông Trump nói có thể tin được – bao gồm tuyên bố ông Biden tham nhũng.
Những người hô hào ủng hộ Trump trong đảng Cộng hoà cảm thấy bắt buộc phải bảo
vệ Trump bằng mọi giá, như họ đã làm trong cuộc luận tội truất phế Trump, ngoại
trừ một phiếu, theo lằn ranh đảng phái.
Tính đảng phái và sự dối trá làm suy yếu qui
ước và định chế. Điều này nghe có vẻ đòi hỏi quá đáng – những người bầu cho
Trump, rốt cuộc, thích xu hướng sẵn sàng tấn công kẻ khác của Trump. Nhưng hệ
thống kiểm soát và cân bằng của nước Mỹ bị tổn thương. Tổng thống kêu gọi nhốt
tù đối thủ của mình; ông ta sử dụng Bộ Tư pháp để tiến hành trả thù; ông ta xoá
án cho những người bị kết án hình sự nghiêm trọng, nhưng ủng hộ ông ấy; ông ta
trao cho gia đình công việc béo bở trong Nhà Trắng; ông ta đề nghị bảo vệ chính
quyền nước ngoài để đổi lại thông tin dơ bẩn về một đối thủ. Khi một tổng thống
gieo sự nghi kỵ về tính chính trực của cuộc bầu cử chỉ vì điều đó có thể giúp
ông ta thắng, ông ta làm suy yếu nền dân chủ mà ông ta tuyên thệ bảo vệ.
Tính đảng
phái và sự dối trá cũng làm suy yếu chính sách. Hãy nhìn
vào Covid-19. Ông Trump đã có cơ hội đoàn kết quốc gia chung quanh sự đối phó
được tổ chức tốt – và sẽ tái đắc cử nhờ điều này, như những nguyên thủ khác đã
làm. Thay vào đó, Trump xem các thống đốc Dân chủ là đối thủ và là vật tế thần.
Trump bịt mồm và khinh thường các tổ chức đẳng cấp thế giới của Mỹ như Trung
tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Bệnh (CDC). Và cũng rất thường xuyên, Trump chế giễu
khoa học, gồm cả việc đeo khẩu trang. Và không có khả năng nhìn xa hơn việc tái
tranh cử của mình, Trump đã và tiếp tục phổ biến sai lệch về sự thật hiển nhiên
của nạn dịch và hậu quả của nó. Nước Mỹ có nhiều nhà khoa học giỏi nhất trên thế
giới. Nước Mỹ hiện nay cũng có tỉ lệ tử vong vì Covid-19 thuộc hàng cao nhất
trên thế giới.
Ông Trump đối xử với đồng minh của Mỹ với đầu
óc hẹp hòi. Đồng minh sẽ giúp lan truyền ảnh hưởng của Mỹ trên thế giới. Những
đồng minh thân cận nhất hình thành qua chiến tranh, một khi đã rã, thì khó có
thể dễ dàng hợp nhất lại trong thời bình. Khi các quốc gia từng sát cánh chiến
đấu cùng nước Mỹ nhìn vào sự lãnh đạo của Trump, họ vất vả nhận ra nơi họ từng
ngưỡng mộ. Điều này quan trọng. Người Mỹ chịu trách nhiệm về việc đánh giá quá
cao, cũng như quá thấp ảnh hưởng mà họ có trên thế giới.
Chỉ dựa vào sức mạnh quân sự, nước Mỹ không
thể chuyển hoá các quốc gia khác, như đã chứng minh qua các cuộc chiến kéo dài
tại Iraq và Afghanistan. Tuy nhiên, lý tưởng Mỹ thực sự là tấm gương cho các nền
dân chủ khác, và cho người dân sống ở các quốc gia truy bức công dân của họ.
Ông Trump cho rằng lý tưởng là dành cho bọn rách việc. Chính quyền Trung Quốc
và Nga luôn cho rằng, hùng biện về tự do của Mỹ là màn che đậy ích kỷ cho niềm
tin “sức mạnh là lẽ phải”. Bi kịch thay, dưới chính quyền Trump, nghi ngờ của
Trung Quốc và Nga được xác thực.
Bốn năm nữa của một tổng thống tồi tệ trong lịch
sử như Trump sẽ đào sâu các tổn hại này, và hơn nữa. Năm 2016, cử tri Mỹ chưa
biết rõ họ sẽ nhận được một tổng thống thế nào. Giờ thì họ đã biết. Họ sẽ bầu
cho chia rẽ và dối trá. Họ sẽ bầu cho sự phê chuẩn việc nghiền nát quy ước và
thu nhỏ định chế quốc gia thành lãnh địa cá nhân. Họ sẽ tiến vào thời kỳ thay đổi
khí hậu, đe doạ không chỉ các vùng đất xa xôi, mà còn Florida, California, và
những vùng đất trung tâm nước Mỹ. Họ sẽ gởi ra tín hiệu rằng nhà vô địch về tự
do và dân chủ cho tất cả mọi người trên thế giới, nên là một quốc gia to xác,
phô trương sức mạnh ở nơi nào nó muốn. Chọn Trump thêm một nhiệm kỳ nữa sẽ đóng
dấu dân chủ lên tất cả những tổn hại mà Trump đã gây ra.
TỔNG THỐNG
JOE
Ngưỡng để Joe Biden cải thiện hiện trạng, do
đó, không cao. Biden có thể vượt qua dễ dàng. Phần lớn những điều cánh tả của Đảng
Dân chủ không thích ở Biden trong bầu cử nội bộ đảng – một người trung tả, một
người xây dựng định chế, một người tìm kiếm và xây dựng đồng thuận – làm cho
Biden trở thành người chống Trump phù hợp sửa chữa các tổn hại do Trump gây ra
trong bốn năm qua. Joe Biden không thể kết thúc sự thù nghịch cay đắng đã tích
luỹ hàng thập kỷ qua ở Mỹ. Nhưng Biden có thể bắt đầu tạo ra con đường dẫn đến
hoà giải.
Dù chính sách của Biden thiên tả hơn các
chính quyền tiền nhiệm, Biden không phải là nhà cách mạng. Cam kết “xây dựng lại
tốt hơn” sẽ tốn khoảng 2 ngàn đến 3 ngàn tỉ USD, một phần của sự gia tăng chi
tiêu hàng năm khoảng 3% GDP. Tăng thuế của Biden lên doanh nghiệp và giới giàu
sẽ đáng kể, nhưng không đến mức trừng phạt. Biden sẽ tìm cách xây dựng lại cơ sở
hạ tầng cũ kỹ của Mỹ, chi nhiều hơn cho chăm sóc y tế và giáo dục, và cho phép
nhập cư nhiều hơn. Chính sách đối phó với biến đổi khí hậu sẽ đầu tư vào nghiên
cứu và công nghệ tạo ra việc làm. Biden là nhà quản trị có năng lực và tin vào
tiến trình. Ông ấy sẽ lắng nghe lời khuyên của chuyên gia, ngay cả khi nghịch
nhĩ. Ông ấy là một người đa phương: ít đối đầu hơn Trump, nhưng hướng đến mục
đích nhiều hơn.
Những người Cộng hoà dao động lo rằng Biden,
già và yếu, có thể là con ngựa thành Trojan của phe cực tả. Đúng là phe cực tả
của đảng Dân chủ đang nổi lên, nhưng Biden và Kamala Harris, người phó Tổng thống
Biden chọn, đã chứng tỏ trong chiến dịch tranh cử là cả hai có khả năng kềm chế
xu thế này.
Thông thường, cử tri được khuyên là nên kềm
chế phe tả bằng cách đảm bảo rằng Thượng viện do đảng Cộng hoà kiểm soát. Không
phải ở thời điểm này. Một chiến thắng vang dội cho đảng Dân chủ sẽ cũng cố khối
đa số trung dung hơn số cực đoan trong Quốc hội bằng cách mang vào các Thượng
nghị sĩ như Steve Bullock từ Montana, hay Barbara Bollier từ Kansas. Bạn sẽ
không thấy cán cân lệch về phía tả từ bất kỳ ai trong hai Thượng nghị sĩ đó.
Một chiến thắng cách biệt cho đảng Dân chủ
cũng sẽ mang lại lợi ích cho người Cộng hoà. Bởi vì một cuộc tranh cử sít sao
có thể lôi cuốn người Cộng hoà vào các chiến thuật phân cực về chủng tộc, chia
rẽ, một ngõ cụt trong một quốc gia đang trở nên đa dạng. Như những người Cộng
hoà chống Trump lập luận: chủ nghĩa Trump thì phá sản về đạo đức (see
Lexington). Đảng Cộng hoà cần phục hưng. Trump phải bị đánh bại hoàn toàn.
Trong cuộc bầu cử này, nước Mỹ đối diện với một
sự lựa chọn của số phận. Một rủi ro trong bản chất của dân chủ. Một con đường dẫn
đến sự cai trị cá nhân hoá, bất kham, khống chế bởi một người đứng đầu đất nước
khinh bỉ sự đứng đắn và sự thật. Con đường kia dẫn đến điều tốt đẹp hơn, điều gần
với những giá trị mà tờ báo này tin rằng đã sinh ra một nước Mỹ mà cả thế giới
ngưỡng mộ.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump là một tổng thống
phá huỷ. Ông ta sẽ bắt đầu nhiệm kỳ hai với tất cả bản năng xấu nhất được khẳng
định. Joe Biden là người đối nghịch hoàn toàn. Nếu được chọn, thành công không
chắc được bảo đảm – vì làm sao bảo đảm được điều đó? Nhưng Joe Biden sẽ tiến
vào Nhà Trắng với lời hứa, món quà quí giá nhất mà nền dân chủ có thể ban tặng:
xây dựng lại.
No comments:
Post a Comment