Ngày 19-11-2020 (GMT
+7)
https://thenewviet.com/ong-trump-va-%E2%80%9Cbao-chi-tho-ta%E2%80%9D.html
Suốt hơn bốn năm kể từ ngày Donald Trump tuyên bố tranh
cử đến những ngày cuối cùng của nhiệm kỳ một, trận chiến khốc liệt giữa Tổng thống
Trump và truyền thông Mỹ chưa bao giờ ngưng. Những trận bão tweet dữ dội của
Trump luôn đối mặt các trận cuồng phong của báo chí. Truyền thông “đánh cho
Trump chết” là điều có thể thấy rõ và sự phản hồi bằng thái độ thái quá của
Trump cũng là hình ảnh không thể không thấy trên bức tranh hỗn loạn suốt thời
gian qua. Điều mỉa mai là cả hai đều cho mình là nạn nhân và phản đòn như thể
chỉ nhằm tự vệ…
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-12a.jpg
Tổng thống Trump chủ
trì một buổi họp báo (Getty Images)
Trump:
“Biết tại sao không?”
Ngay từ đầu, báo chí Mỹ
đã không che giấu thiên kiến khi tường thuật những gì liên quan Trump. Gần như
không gì dính dáng Tổng thống Trump được miêu tả tích cực. Trong thực tế, báo
chí Mỹ luôn ở thế đối đầu với chính quyền. “Check and balance” là vai trò quen
thuộc của truyền thống lịch sử báo chí Mỹ. Họ luôn giám sát, phản biện, và chỉ
trích chính phủ. Báo chí Mỹ đã trở nên “thổ tả” từ rất lâu trước khi ông Trump
vào Nhà trắng. Chẳng nội các nào mà không bị báo chí “đập”. Barack Obama bị chỉ
trích không tiếc lời trong chính sách “xoay trục châu Á” nửa vời. George W.
Bush bị đánh tơi tả khi ông lao vào cuộc chiến Iraq. Bill Clinton bị dập không
thương tiếc trong sự kiện Monica Lewinsky…
Bằng chứng rõ nhất cho thấy
“thái độ thổ tả” của báo chí Mỹ là cuộc chiến Việt Nam. Tuy nhiên, với Trump, mức
độ bắn phá của báo chí Mỹ được tăng liều nặng hơn cả. Ít nhất có ba lý do khiến
báo chí Mỹ tấn công dữ dội vào Tổng thống Trump. Thứ nhất,
Trump là người tuyên chiến trước với báo chí. Thứ hai, báo
chí tin rằng Trump không xứng đáng cũng như không có tư cách một tổng thống. Thứ
ba, báo chí tin rằng Trump gây ra nhiều tổn hại cho các giá trị truyền
thống Mỹ, từ việc kích động gây chia rẽ đến các chính sách bất cận nhân tình
trong đó có cách hành xử liên quan vấn đề nhập cư…
Tổng thống Trump đã không
giấu sự khinh bỉ dành cho báo chí. Ông dùng tất cả từ ngữ nặng nề nhất có thể để
miệt thị báo chí. “Thậm chí các cuộc tấn công báo chí của Nhà trắng thời Nixon
dính líu cả những hành vi phạm tội hình sự… nhưng các cuộc tấn công của Trump
là ác độc và gây tổn hại cho báo chí tự do” – Michael Conway, cựu cố vấn Ủy ban
Tư pháp Hạ viện Hoa Kỳ trong cuộc điều tra luận tội Nixon, viết trên NBC vào
tháng 11-2019 – “Trump luôn tìm cách, và thành công một cách đáng ngạc nhiên,
làm mất uy tín toàn bộ ngành truyền thông khi nói rằng báo chí là kẻ thù của
nhân dân”. Cách Trump ca cẩm báo chí là “kẻ thù của
nhân dân. Buồn làm sao!”; và cách ông nói báo chí “rất không
yêu nước” là điều chưa từng xảy ra trong lịch sử truyền thông Mỹ và nó giống với lối chụp mũ thường
thấy ở các chế độ độc đảng như Trung Quốc và Việt Nam, những chế độ luôn
xây dựng một “nhận thức phổ quát” và buộc người ta phải tin, rằng chỉ trích
chính quyền đồng nghĩa với “không yêu nước”, “chống phá chính quyền” và “phản bội
nhân dân”.
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-11.jpg
Những người ủng hộ
Tổng thống Trump bày tỏ thái độ bất tín đối với truyền thông (Des Moines, Iowa,
30-1-2020) – Reuters
Trong diễn
văn nhận giải ICFJ Founders Award (Trung tâm ký giả quốc tế) năm 2017,
nhà báo lão làng Chris Wallace (Fox News, người chủ trì cuộc tranh luận
tranh cử tổng thống đầu tiên giữa Donald Trump-Joe Biden ngày 29-9-2020) nói:
“Tổng thống
Trump đang lao vào cuộc tấn công trực tiếp và lâu dài nhất nhằm vào một nền báo
chí tự do... Kể từ đầu chiến dịch, ông ấy đã làm mọi thứ có thể để làm mất đi
tính hợp pháp của truyền thông – tấn công chúng tôi về tổ chức lẫn cá nhân. Tôi
nghĩ mục đích của ông ấy là rõ ràng: tạo ra một chiến dịch phối hợp để làm dấy
lên những nghi ngờ rằng khi chúng tôi phê bình chính quyền của ông ấy thì liệu chúng
tôi có đáng tin không”. Tướng William H. McRaven, cựu chỉ huy trưởng Lực lượng
Đặc nhiệm Mỹ, từng tốt nghiệp khoa báo chí Đại học Texas, nhận xét về cách nói
“báo chí là kẻ thù nhân dân” của Trump, rằng đó
là “mối đe dọa lớn nhất đối với nền dân chủ mà tôi từng thấy trong suốt cuộc đời
mình”.
Tại cuộc gặp được Hiệp hội
ký giả chuyên nghiệp tổ chức ở New York tháng 5-2018, thông tín viên CBS
News, Leslie Stahl, đã kể lại cuộc nói
chuyện với Tổng thống tân cử Donald Trump tại Trump Tower cuối năm
2016: “Ông biết chuyện này sẽ ngày càng mệt mỏi.
Tại sao ông cứ tiếp tục? Rất chán ngán. Đến lúc nên chấm dứt. Ông đã thắng cử.
Hà cớ gì ông cứ nện ầm ầm như vậy (vào báo chí)?”. Trump trả lời: “Cô biết tại sao tôi làm thế không? Tôi làm thế để
làm tất cả đám báo chí của cô mất uy tín và mất giá trị, để mà, khi bọn nhà báo
các cô viết những bài tiêu cực về tôi thì chẳng còn ai tin”.
Twitter-in-chief
Từ cứ địa Twitter, Trump
bắn không ngừng nghỉ vào báo chí. Từ lúc tuyên bố tranh cử đến cuối năm 2019,
theo dữ
liệu của Stephanie Sugars thuộc U.S. Press Freedom Tracker, Trump
đã phát ra gần 1.900 cú tweet, nhằm vào gần như tất cả cơ quan truyền thông lớn
nhất nước Mỹ, từ New York Times, CNN, NBC, MSNBC,
Washington Post đến cả Fox News. Ông có một tuyển tập từ vựng
ngắn, lặp đi lặp lại, phản cảm và gây sốc. Ông gọi New York Times là
“đồ dỏm, phát gớm, thứ đần, ngu ngốc, buồn, thất bại…” (“fake”, “phony”,
“nasty”, “disgraced”, “dumb”, “clueless”, “stupid”, “sad”, “failing”,
“dying”…). Ông nói Washington Post là “dỏm, điên rồ, đáng xấu
hổ…” (“fake”, “crazy”, “dishonest”, “phony”, “disgraced”…). Tháng 7-2017, ông
tweet một video 28 giây với cảnh ông vật ngã và đấm túi bụi một người mà cái đầu
người này được thay bằng logo CNN. Ngày 7-9-2019, Trump bắn một tweet, gọi hai
nhà báo Washington Post là “hai thằng phóng viên hạng ruồi gớm
ghiếc”, những kẻ “thậm chí không đáng được phép bước vào sân Nhà trắng vì cách
tường thuật của chúng đáng kinh tởm và giả dối”.
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-2.jpg
“Tổng thống
Twitter” (New York Times)
Theo bài điều tra đặc
biệt của Ủy ban bảo vệ ký giả công bố tháng 4-2020, Trump đã “sản xuất”
400 tweet nhằm vào hơn 100 cá nhân nhà báo thuộc 30 cơ quan truyền thông. Tất cả
tweet của Trump đều được lưu và
có thể truy lại để biết
ông nói về ai, như thế nào, vào lúc nào… Có những thời điểm tài khoản Twitter của
Trump “sáng đèn” gần như suốt 48 tiếng. Một lần, từ sáng thứ sáu đến chiều chủ
nhật, Trump tweet hơn 50 lần. Trump tweet nhiều đến mức giáo sư Brian Ott (Đại
học kỹ thuật Texas) ra cả một quyển sách về “tổng
thống Twitter” (The Twitter Presidency: Donald J. Trump and the Politics
of White Rage, 2019). Chưa bao giờ trong lịch sử chính trường thế giới hiện
đại có một tổng thống “làm chính sách” từ Twitter, sa thải/bổ nhiệm viên chức từ
Twitter, ban hành qui định mới từ Twitter, chửi/khen nguyên thủ các nước từ
Twitter… Trump tweet
nhiều đến mức George Conway (chồng của cố vấn tổng thống Kellyanne Conway), cùng
nhiều người khác, tin rằng Trump bị rối loạn nhân cách và tình trạng bệnh lý của
Trump “đang
ngày càng nặng”.
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-7.jpg
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-3.jpg
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-4.jpg
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-8.jpg
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-9.jpg
Trump thay đổi hoàn toàn
truyền thống họp báo Nhà trắng. Chương trình họp báo thường nhật tại Tòa Bạch Ốc
trở nên không thường xuyên; và trong nhiều trường hợp, Trump đích thân chủ trì
họp báo, thay vì thư ký báo chí. Cách giao tiếp, thái độ thù ghét và lối ăn nói
trịch thượng không che giấu của Tổng thống Trump đã thể hiện rõ trong các cuộc
họp báo, mà nói theo hoạt động báo chí cộng sản Việt Nam cũng gần tương tự “họp
giao ban”, nơi mà hiếm khi một viên chức cấp cao cộng sản có thái độ hung hăng
và khiếm nhã, không phải vì người đại diện chính quyền tôn trọng báo chí mà vì
hành vi như vậy được xem là vượt ngoài chuẩn mực đạo đức lẫn giao tiếp thông
thường. Các buổi họp báo ở Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng cũng không đều đặn.
Tháng 1-2020, 13 cựu thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc cùng các cựu phát ngôn viên của
ba nội các tiền nhiệm thuộc Cộng hòa lẫn Dân chủ đã cùng ký bức thư kêu gọi tái
tổ chức các buổi họp báo định kỳ.
“The
Liar King”
Calvin Coolidge, tổng thống
thứ 30 của Mỹ, viết trong hồi ký năm 1929 sau khi rời Nhà trắng: “Những
lời của một tổng thống có một trọng lượng kinh khủng và không nên được sử dụng
một cách bừa bãi”. Trump không cần uốn lưỡi. Vấn đề không dừng lại ở ngôn từ
của ông. Báo chí Mỹ đã đặt ông biệt danh: “Vua nói láo”. Tháng 6-2020,
ban kiểm tin Washington Post thậm chí ấn hành quyển sách ghi lại
tất cả phát biểu vô căn cứ lẫn những câu nói dối của Trump (Donald
Trump and His Assault on Truth). Trong bài
viết vào tháng 1-2020, Washington Post cho biết,
Trump nói dối 1.999 lần vào năm 2017; thêm 5.689 lần năm 2018 (tổng cộng
7.688); và 8.155 lần năm 2019. Tính đến ngày 3-9-2020, trong 1.323 ngày, Trump
đã đưa ra 22.510 phát biểu vô căn cứ và gây hiểu nhầm. Ngay trong ngày đầu tiên
nhậm chức (21-1-2017), Trump đã nói khoác về số người tham dự lễ đăng quang của
mình.
Khi cùng xuất hiện trong
buổi họp báo với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Hội nghị thượng đỉnh G-20
(Osaka, Nhật) ngày 27-6-2019, lúc camera và microphone đang được chuẩn bị,
Trump nói
đùa: “Dẹp hết đi”, rồi quay sang Putin, “Tin giả (fake news) là một từ hay,
đúng không? Ông không gặp vấn đề như vậy ở Nga nhưng chúng tôi thì có”. “Fake
news” đúng là một thần chú. Nó đã biến gần như tất cả những gì báo chí viết về
Trump đều vô giá trị. Sự hoài nghi và thậm chí mất niềm tin vào báo chí của
không ít người Mỹ là hiện tượng có thật, bất luận sự thật rằng chính Trump là
người phát tán fake news dữ dội và thường xuyên nhất. Ảnh hưởng tai hại của việc
này là ngày càng có nhiều chính phủ sử dụng lá bùa fake news để trấn yểm báo
chí nước họ. Trong bài
viết ngày 23-9-2019, chủ báo New York Times, A. G. Sulzberger, nhắc lại
rằng, chỉ vài năm, hơn 50 thủ tướng, tổng thống và lãnh đạo chính phủ khắp năm
châu lục đã dùng từ “fake news” để chống lại báo chí.
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/bcaochi-trump-10.jpg
Một khi không còn được Trump thích, Fox News cũng
thành “fake news” (Reuters)
“Democracy
Dies in Darkness”
Khó có thể nói báo chí Mỹ
“tử tế” một khi họ bị Trump đối xử như vậy. Cuộc chiến giữa Trump và báo chí Mỹ,
cũng như cách đối phó với báo chí của Tổng thống Trump, đã trở thành “bằng chứng
rõ rệt nhất” để chính quyền các nước độc tài chỉ trích “mặt trái của nền báo
chí tự do”. Những “nhà báo lớn” của không ít quốc gia độc tài-độc đảng, vốn dĩ
thiên tả, như Trung Quốc hoặc Việt Nam – những người không bao giờ trong suốt
cuộc đời làm báo dám chỉ trích nguyên thủ hoặc chính quyền nước mình – giờ hả
hê lên án báo chí Mỹ, chỉ trích sự “không công bằng” của họ trong nghề nghiệp
và gần như đồng loạt xem tất cả nội dung báo chí Mỹ đăng tải là “fake news thổ
tả”, trong khi họ hàng ngày chỉ “sản xuất” những “tin thật” được chỉ định và được
áp đặt bởi hệ thống tuyên giáo tuyên truyền một chiều.
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/1488248752385.jpg
https://cdn.thenewviet.com/thenewviet/2020/11/demo.jpg
Ngày 22-2-2017, tờ Washington
Post bắt đầu dùng slogan “Democracy Dies in Darkness” trên bản
online và đưa lên bản in vào một tuần sau, nhằm bày tỏ thái độ của họ đối với
cách mà họ tin là Tổng thống Trump đối xử không đúng với báo chí. Bằng sự trấn
áp tàn bạo của chính quyền Trung Quốc đối với người Duy Ngô Nhĩ, với Hong Kong
hay trước đó với Thiên An Môn, “Democracy Dies in Darkness” đáng được
“treo” trên bất kỳ tờ báo nào ở nước này. Với sự kiện chính quyền bắn chết một
ông già hơn 80 tuổi và sau đó lập ra một phiên tòa tàn độc trong vụ Đồng Tâm, “Democracy
Dies in Darkness” đáng được “treo” trên bất kỳ tờ báo nào ở Việt Nam. Không
bao giờ có “nhà báo lớn” nào hoặc “tờ báo lớn” nào ở Trung Quốc hay Việt Nam đủ
can đảm làm điều đó, dù một lần.
Không gì mỉa mai hơn việc
báo chí ở các nước cộng sản thiên tả như Trung Quốc hay Việt Nam giờ chỉ trích
“báo chí thổ tả Mỹ”. Không gì mỉa mai hơn việc hệ thống báo chí tuyên truyền vốn
là cái loa của chính quyền, như Trung Quốc hay Việt Nam, lại lên án “thái độ
thiên vị” của báo chí Mỹ. Không gì mỉa mai hơn việc, khi không “nhà báo lớn”
nào ở Trung Quốc hay Việt Nam dám điều tra “hồ sơ thuế” của Tập Cận Bình hay
Nguyễn Phú Trọng, lại “nguyền rủa” New York Times khi họ tung
ra hồ sơ thuế Tổng thống Trump… Khó có thể nói làng báo Mỹ không có thiên kiến
và không “take side” nhưng sự “chọn phe” không đồng nghĩa với việc đánh đổi tất
cả để làm fake news. Bức tranh làng truyền thông Mỹ như thế nào và liệu họ có
“công bằng” hơn, khi ông Trump còn hay không tiếp tục tại vị, là điều chưa thể
hình dung nhưng chắc chắn rằng cái bóng đen che phủ nền dân chủ và tự do báo
chí thì vẫn tồn tại ở những nơi có những nhà báo “đòi” công bằng cho một nền
báo chí khác hơn là cho chính mình.
No comments:
Post a Comment