Hậu bầu cử
Mỹ 2020 : Cựu đại sứ từ Hà Nội giải thích tranh chấp và dự đoán cho Việt
Nam
Quốc
Phương
BBC Tiếng Việt
13 tháng 11 2020
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-54930298
Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ với những tranh chấp,
thách thức đang diễn ra đang có những tác động trực tiếp tới khả năng giải quyết
các vấn đề nội trị và bang giao của nước Mỹ hiện tại và tới đây, trong đó có
quan hệ Mỹ - Việt, theo góc nhìn của một nhà nghiên cứu, cựu quan chức Bộ Ngoại
giao Việt Nam từ Hà Nội.
Trao đổi với BBC News tiếng
Việt hôm 12/11 từ Viện Nghiên cứu các vấn đề Phát triển (VIDS), Tiến sỹ Đinh Hoàng Thắng,
nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan, trước hết bình luận về những thách thức
đón chờ người sẽ là ông chủ Nhà trắng vào ngày tuyên thệ 20/01/2021 tới đây, bất
luận người đó là ai, nếu nhìn từ thời điểm hiện nay.
"Về đối nội thì ông nào lên cũng phải lo chuyện
đối phó với Covid, nạn thất nghiệp và những vấn đề nổi cộm về kinh tế. Nhưng có
lẽ yêu cầu khẩn cấp là hàn gắn tình trạng chia rẽ trong lòng xã hội Mỹ. Không
phải ngẫu nhiên mà quyền Bộ trưởng Quốc phòng Miller vừa được bổ nhiệm là Giám
đốc Trung tâm Chống khủng bố quốc gia Mỹ.
"Về đối ngoại, nếu Trump tái đắc cử, những động
hướng lớn hiện nay, đặc biệt là chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương sẽ được
tiếp tục. Nếu ông Joe Biden giành chiến thắng, chính sách đối ngoại nói chung,
nhất là quan hệ Mỹ - Trung và quan hệ với các đồng minh truyền thống nói riêng,
chắc chắn có sự điều chỉnh.
"Có thể sẽ có một số thay đổi đối với một vài định
chế quốc tế mà Trump trước nay bỏ qua. Riêng với đại khu vực Đông Á, ông Biden
sẽ có cả núi việc, từ "Blue Dot Network" (Sáng kiến hạ tầng do Mỹ, Nhật
Bản và Úc đồng khởi xướng) muộn màng và chưa triển khai được mấy để đối phó với
BRI (Con đường tơ lụa mới) của Trung Quốc, trị giá hàng ngàn tỷ USD."
Thượng tôn pháp luật
và điểm dừng?
Trước câu hỏi cuộc tranh
cãi về kết quả bầu cử và thách thức pháp lý hậu bầu cử Tổng thống Mỹ đang diễn
ra thể hiện điều gì, có khả năng dẫn tới đâu và hệ lụy chính có thể là gì đối với
quá trình chuyển giao quyền lực, Tiến sỹ Đinh Hoàng Thắng đáp:
"Nếu tuyên bố mới đây của ngoại trưởng Mike
Pompeo "sẽ có sự chuyển tiếp êm đẹp sang chính phủ Trump lần thứ hai"
thành hiện thực, thì câu chuyện thách thức pháp lý hậu bầu cử có thể nói lên
nhiều điều.
"Thứ nhất, đây là câu chuyện trường tồn về giá
trị Mỹ. Nếu Biden thắng thì đấy là do dân Mỹ đã không chấp nhận một Trump độc
tài, truyền thống Mỹ là chống độc tài, bất kể thành tựu 4 năm qua của ông ấy
như thế nào. Cuộc khảo sát mới đây của Reuters, cho thấy gần 80% người Mỹ tin rằng
Biden đã đắc cử.
"Thứ hai, nếu các vụ kiện đảo chiều các kết quả
kiểm phiếu và ông Donald Trump vẫn ngồi lại, thì đấy lại là câu chuyện thượng
tôn pháp luật. Khi đã có tranh chấp pháp lý thì các bằng chứng thuyết phục và
quyết định cuối cùng của Toà án là chuẩn mực buộc các bên phải tuân thủ. Thứ
ba, dù thách thức pháp lý hậu bầu cử căng thẳng đến mấy, các bên vẫn tìm được
điểm dừng, vì lợi ích nước Mỹ, sự đoàn kết quốc gia là trên hết. Chủ quyền nhân
dân trong Hiến pháp sẽ được tôn trọng. Cử tri Mỹ cuối cùng sẽ là người chiến thắng,
dù Dân chủ hay Cộng hoà ngồi vào ghế Tổng thống."
Bất biến, khả biến
trong quan hệ Mỹ - Việt?
Liên quan bang giao Mỹ -
Việt, trước câu hỏi chính sách của Mỹ tới đây sẽ thế nào, có gì mới, khác biệt
hay không, cựu Đại sứ Đinh Hoàng Thắng trả lời:
"Quan hệ Việt - Mỹ, theo tôi, đã được đặt trên
một "đường ray" khá vững chãi. Nó thể hiện qua nhiều tuyên bố cấp
nguyên thủ giữa hai nước trong vòng mươi năm trở lại đây, dựa trên lợi ích chiến
lược lâu dài của mỗi bên. Đây là nhân tố bất biến, không dễ gì đảo lộn một sớm
một chiều. Sát nút ngày bầu cử, Ngoại trưởng Mỹ vẫn sang gặp lãnh đạo Việt Nam
là biểu hiện rõ nhất. Liệu các sắc thái chính sách của tân Tổng thống có gì
khác biệt và đáng nói? Nếu ông Donald Trump tại vị thì miễn bàn. Thủ tướng Nguyễn
Xuân Phúc là người đứng đầu chính phủ đầu tiên trong ASEAN đã gặp ông Trump hồi
ông đắc cử năm 2016.
"Còn ông Biden, liệu ông ấy có thúc đẩy nhanh
hơn tiến trình "tan sương đầu ngõ" để "vén mây giữa trời"
như khi ông ấy chuyển thông điệp cho TBT Nguyễn Phú Trọng? Đấy là nhân tố khả
biến. Chúng ta còn phải chờ. Vấn đề chính yếu là nội lực và bản lĩnh của Việt
Nam. Nếu Việt Nam gắn kết với khu vực và chủ động thích ứng được trong bối cảnh
mới thì quan hệ sẽ vững chãi.
"Đầu tuần này, khi căn dặn các đại sứ trước khi
lên đường, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc nhở: Việt Nam không chọn bên. Nhưng
nội hàm "bên" đang chuyển hoá mạnh. "Bên" giờ đây không chỉ
là "quốc gia", mà bên còn là "xu thế". Nghĩa là chọn giữa một
xu thế của Trật tự dựa trên luật lệ, các giá trị phổ quát, còn "bên
kia" là Trật tự bá quyền và triều cống, thì tất yếu Việt Nam phải chọn
"bên" nhân loại văn minh đang hướng tới.
Liệu Mỹ sẽ chế tài
Việt Nam vì "thao túng tiền tệ"?
Mới đây, một diễn biến được
Việt Nam và giới quan sát quan tâm là Việt Nam đã bị chính quyền Mỹ cáo buộc
"thao túng tỷ giá" đồng tiền Việt Nam gây bất lợi cho thương mại và kinh
tế Mỹ.
Khi được hỏi liệu chính
quyền Mỹ trong nhiệm kỳ của ông chủ Nhà Trắng tới đây từ sau ngày nhậm chức
20/01/2021) có chế tài Việt Nam hay có bất kỳ hành động trừng phạt nào khác
không, ông Đinh Hoàng Thắng đáp:
"Câu trả lời có hai vế. Vế thứ nhất, trên thực
tế Việt Nam có thao túng đồng tiền hay không? Ông Thống đốc Ngân hàng Việt Nam
vào thời điểm Việt Nam bị cáo buộc như thế mới đây và từ trước từng tuyên bố:
"Ngân hàng Nhà nước chưa và sẽ không bao giờ sử dụng công cụ chính sách tiền
tệ như tỷ giá để tạo lợi thế cạnh tranh không công bằng trong giao dịch thương
mại và quốc tế".
"Tuy nhiên, từ cuối năm ngoái, chính phủ Mỹ đã
đưa Việt Nam vào danh sách "coi chừng" (watch list) về thao túng tiền
tệ. Và từ đầu tháng 10 năm nay 2020, Mỹ đã mở cuộc điều tra về cung cách thương
mại của Việt Nam. Liệu bước này đi có thể dẫn tới việc tăng thuế suất nhập cảng
lên hàng hóa Việt Nam hay không, cho đến nay hai bên vẫn đang tiếp tục giao thiệp
để làm rõ lộ trình.
"Còn vế thứ hai, liệu chính quyền Mỹ trong nhiệm
kỳ của ông chủ Nhà Trắng tới đây, có chế tài hay trừng phạt Việt Nam? Trong trường
hợp ông Donald Trump vẫn tại vị, xác suất chế tài có vẻ cao hơn. Thao túng tỷ
giá từ các nền kinh tế "phi thị trường" là câu chuyện lớn đối với Mỹ
và nhiều khả năng ông Trump sẽ chống lại cung cách thương mại không công bằng,
gây thiệt hại cho doanh nghiệp và nông dân Mỹ.
"Trong trường hợp ông Biden sẽ vào Nhà Trắng
sau 20/1 sang năm và đến lúc đó, kết quả điều tra Việt Nam vi phạm hay không trở
nên rõ ràng, thì câu chuyện trừng phạt có thể vẫn chưa diễn ra ngay. Nó còn phải
tuỳ thuộc vào hai xét đoán. Thứ nhất, quy mô thiệt hại của Mỹ đến đâu trên thực
tế? Hàng hóa Việt Nam chỉ chiếm 3% tổng giá trị hàng nhập cảng của Mỹ (năm
ngoái). Phần lớn đó là sản phẩm của các công ty Mỹ. Hàng "gốc" Việt
Nam chỉ có các loại nông sản, thực phẩm có giá trị thấp.
"Vì thế, dù có chênh lệch cán cân thương mại
nhưng Việt Nam không gây thiệt hại nhiều. Trừng phạt Việt Nam vì chênh lệch
thương mại, theo một nghĩa nào đó, là cách Mỹ ứng phó với tình huống do chính họ
tạo ra. Đây là ý kiến của một số chuyên gia. Thứ hai, Tổng thống mới sẽ nhấn mạnh
ưu tiên nào trong quan hệ đối với Việt Nam? Thuần tuý lợi ích kinh tế hay ưu
tiên lớn hơn cho ý đồ chiến lược? Trong khi Bộ Thương mại và Tài chánh Mỹ dựa
vào luật thao túng tiền tệ tính chuyện trừng phạt, thì Quốc phòng và Ngoại giao
có thể có tính toán khác. Bộ Ngoại giao Mỹ thường ưu tiên vai trò "đối tác
mới nổi" của Việt Nam trong cục diện địa-chính trị ở khu vực. Thật khó
đoán định tân Tổng thống sẽ nghe theo "tai" nào?
Bốn điều nào Việt
Nam có thể học hỏi?
Trước câu hỏi qua cuộc bầu
cử Tổng thống Mỹ lần này, Việt Nam liệu có thể học hỏi hay tham khảo điều gì và
nếu có thì có thể tránh hay nên tránh đi gì, Tiến sỹ, cựu Đại sứ Đinh Hoàng
Thắng nêu quan điểm:
"Tôi ngạc nhiên vì nhiều cụ già, trước nay
không mấy để ý đến chính trị, nhưng vừa qua cập nhật và hỏi han liên tục. Kể cả
các bà sống trên các rẻo cao mà chúng tôi có dịp đi picnic qua cũng chú ý theo
dõi thời sự và có vẻ ủng hộ Trump (Các cụ ngây thơ tin ông Trump sẽ giúp Việt
Nam trong ứng xử với Trung Quốc).
"Kinh nghiệm ở đây là phải có một hệ thống bầu
cử thế nào mà người dân thấy được ý nghĩa của lá phiếu. Nói cách khác lá phiếu
và hệ thống bầu cử phải phản ánh được quyền lực tối hậu của người dân.
"Các nhà quản trị theo tôi có thể tham khảo một
số điều: thứ nhất là tính hợp pháp của nhà lãnh đạo tối cao, cùng với tất cả
các quan chức được bầu, phụ thuộc ở niềm tin của công chúng vào tính liêm chính
của cuộc bầu cử. Thứ hai là cử tri quan tâm chủ yếu là chính quyền nào đứng sau
những người họ bầu và chính sách của chính quyền tới là gì? Có đáp ứng nguyện vọng
của họ hay không? Đấy là mới bản chất của vấn đề.
"Thứ ba là dù ông Trump hay ông Biden lên làm Tổng
thống, giai đoạn tới đây là thời điểm phân cực tả hữu mạnh nhất trong lịch sử
nước Mỹ và thế giới. Nếu nước Mỹ rơi vào hỗn loạn, các quốc gia độc tài có thể
lên ngôi và thứ tư, kết luận cuối cùng là nước nào dân chúng lương thiện, hiểu
biết, quốc gia đó sẽ phát triển. Ngược lại, ở đâu người dân không có giác ngộ về
kinh tế và chính trị, chỉ lo tranh giành về vật chất, quốc gia đó sẽ lụi
tàn," ông Đinh Hoàng Thắng bình luận với BBC News Tiếng
Việt hôm 12/11/2020 từ Hà Nội.
------------------------
TIN LIÊN QUAN
Quan chức bầu cử Mỹ bác bỏ
cáo buộc của Trump về gian lận
13 tháng 11 năm 2020
.
Bầu cử Mỹ 2020: So sánh với
cuộc kiểm phiếu lại năm 2000 ở Florida
13 tháng 11 năm 2020
.
TT Trump ký lệnh cấm đầu
tư vào công ty dính líu quân đội Trung Quốc
13 tháng 11 năm 2020
No comments:
Post a Comment