THẾ GIỚI HÔM NAY : 04/10/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 04/10/2023

The Economist

Đỗ Đặng NHật Huy, biên dịch

04/10/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/10/04/the-gioi-hom-nay-04-10-2023/

 

Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu miễn nhiệm Kevin McCarthy khỏi ghế chủ tịch. Vào tối thứ Hai, Matt Gaetz, một nghị sĩ cánh hữu trong chính đảng của ông McCarthy, đã đệ đơn kiến nghị phế truất chủ tịch hạ viện để phản đối việc ông thông qua dự luật chi tiêu lưỡng đảng giúp chính phủ không phải đóng cửa. Một cuộc bỏ phiếu sau đó để cản việc thông qua đơn của Gaetz cũng thất bại với cách biệt 10 phiếu.

 

Giải Nobel Vật lý đã được trao cho Pierre Agostini, Ferenc Krausz và Anne L’Huillier vì công trình nghiên cứu các xung ánh sáng – được tạo ra bởi ánh sáng từ tia laser truyền qua chất khí – đủ ngắn để quan sát chuyển động nhanh của các electron. Bà L’Huillier xuất bản công trình của mình vào năm 1987. Nó được ông Agostini và ông Krausz phát triển vào năm 2001.

 

Tổng thống Joe Biden vừa nói chuyện với lãnh đạo một số nước đồng minh NATO nhằm trấn an họ rằng Mỹ sẽ duy trì hỗ trợ cho Ukraine. Hôm thứ Bảy ông Biden đã ký một dự luật ngân sách tạm thời cho chính phủ Mỹ mà không bao gồm viện trợ cho Ukraine. Sau cuộc gọi, tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nhắc lại rằng các đồng minh của Ukraine cam kết hỗ trợ họ “đến khi nào còn cần thiết.”

 

Ba Lan đã đồng ý tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển ngũ cốc Ukraine qua nước họ để đến các nước khác, làm dấy lên hy vọng chấm dứt tranh cãi giữa hai bên. Cùng với các nước Trung Âu khác, Ba Lan đã cấm nhập khẩu ngũ cốc Ukraine để bảo vệ thị trường nội địa.

 

Một nhóm nhân đạo của Liên Hợp Quốc đã hoàn thành chuyến thăm tới Nagorno-Karabakh, nơi họ được thông báo chỉ còn lại 50 đến 1.000 người sắc tộc Armenia. Hai tuần trước, Azerbaijan giành quyền kiểm soát vùng đất này từ tay phe ly khai thân Armenia, khiến hơn 100.000 người phải tháo chạy đến Armenia (trong hình). Trong khi đó, quốc hội Armenia đã bỏ phiếu gia nhập Tòa án Hình sự Quốc tế, qua đó khiến mối quan hệ với đồng minh cũ của nước này là Nga trở nên căng thẳng hơn.

 

Cổ phiếu của Evergrande tăng 42% sau khi thị trường mở cửa lại vào thứ Ba. Cổ phiếu của đơn vị dịch vụ bất động sản của tập đoàn đã tăng gần 16%. Hoạt động giao dịch của công ty bất động sản này đã bị đình chỉ từ thứ Năm sau khi chủ tịch và nhà sáng lập, Hui Ka Yan, bị cảnh sát quản thúc. Evergrande chính là tâm chấn của cuộc khủng hoảng bất động sản mấy năm qua ở Trung Quốc.

 

Ngân hàng Thế giới đã điều chỉnh tăng kỳ vọng tăng trưởng đối với Nam Á, lên mức cao nhất trong số các nước đang phát triển. Ngân hàng dự kiến Nam Á sẽ tăng trưởng 5,8% trong năm 2023, tăng so với ước tính trước đó là 5,6%. Ấn Độ dự kiến sẽ tăng trưởng 6,3% trong năm tài chính hiện tại. Song WB cũng cảnh báo các nước Nam Á vẫn có thể bỏ lỡ các mục tiêu phát triển của họ.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Ngân hàng trung ương Ấn Độ họp bàn chính sách

 

Mới đầu năm nay Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) còn cho rằng cuộc chiến chống lạm phát, với 6 lần tăng lãi suất liên tiếp, đã kết thúc. Kể từ tháng 2, tốc độ tăng giá đã dần chậm lại. Đến tháng 5, lạm phát theo năm giảm xuống chỉ còn 4,3%, gần sát mục tiêu 4% của ngân hàng trung ương, qua đó cho phép ngân hàng tạm dừng chu kỳ thắt chặt. Nhưng rồi các đợt gió mùa thất thường đã khiến giá lương thực tăng vọt, khiến lạm phát tăng lên 6,8% trong tháng 8, cao hơn cả giới hạn trên 6% của RBI.

 

Tuy nhiên, khi RBI bắt đầu cuộc họp ba ngày vào thứ Tư, các nhà kinh tế kỳ vọng ngân hàng sẽ giữ nguyên lãi suất ở mức 6,5%. Thống đốc Shaktikanta Das nhấn mạnh giá lương thực tăng chỉ là tạm thời và dự kiến lạm phát sẽ giảm trong những tháng tới. Song vẫn còn đó những rủi ro khác. Giá dầu tăng có thể đẩy lạm phát lên cao hơn và mùa màng vẫn có thể bị ảnh hưởng bởi gió mùa thất thường. Cuộc đấu của RBI với lạm phát vẫn tiếp tục.

 

Giáo hội Công giáo đổi mới dưới ngọn cờ của Giáo hoàng Francis

 

Thứ Bảy này Đức Thánh Cha Francis sẽ tấn phong 21 tân hồng y. Vào thứ Tư, ông sẽ công bố một tông huấn – một loại tuyên bố của giáo hoàng – có tựa đề “Laudate Deum” (“Ngợi ca Thiên Chúa”) và tập trung vào các mối quan tâm về môi trường. Tài liệu này phát triển từ “Laudato si” năm 2015 của Đức Francis mà John Kerry, đặc phái viên khí hậu của Mỹ, cho biết đã có “tác động sâu sắc” đến việc ký kết Thỏa thuận Paris.

 

Thứ Tư cũng là ngày khai mạc cuộc họp về quy chế hoạt động của Giáo hội Công giáo. Đại hội đồng của Thượng Hội đồng Giám mục – một cơ quan cố vấn cho Đức Thánh Cha – sẽ được triệu tập và có 12 tháng để tìm cách làm cho giáo hội bớt phân cấp hơn. Trong số 370 thành viên bỏ phiếu, có khoảng 70 người không phải là giám mục, một số là giáo dân và khoảng một nửa trong số đó là phụ nữ. Gần đây Giáo hoàng Francis đã bổ nhiệm một nữ tu làm phụ tá thư ký của Thượng Hội đồng. Những thay đổi khác cũng có thể đang diễn ra: chính Đức Giáo hoàng đã gợi ý về khả năng ban phước cho hôn nhân đồng giới.

 

Mỹ muốn Mexico mạnh tay kiểm soát fentanyl

 

Hồi tháng 9, Ovidio Guzmán – con trai của “El Chapo”, một trùm ma túy khét tiếng người Mexico – đã bị dẫn độ sang Mỹ để ra toà về tội buôn bán ma túy. Các tài liệu của tòa cáo buộc anh ta “làm ngập” các thành phố Mỹ bằng fentanyl, một loại thuốc phiện tổng hợp nguy hiểm. Nhưng tuần này các quan chức Mỹ sẽ thực hiện chuyến đi ngược lại, bay về phía nam để dự cuộc gặp cấp cao với các quan chức Mexico về tội phạm có tổ chức và buôn lậu ma túy vào thứ Ba và thứ Tư.

 

Có sự phẫn nộ ở Mỹ về dòng ma túy xuyên biên giới. Chính quyền Biden phải chứng minh cho cử tri thấy họ có kế hoạch và Mexico đang hợp tác với kế hoạch đó. Khi ở Thành phố Mexico, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken sẽ gặp Andrés Manuel López Obrador, tổng thống Mexico.

 

Nhiều đảng viên Cộng hòa ủng hộ các chiến thuật khắc nghiệt hơn. Hạ viện gần đây đã bỏ phiếu cắt viện trợ cho Mexico vì nước này không làm giảm được sản lượng fentanyl. Một số ứng viên Cộng hòa cho chức tổng thống thậm chí còn nói đến việc đánh bom các cơ sở chế biến ma túy.

 

Nước Anh phải thu nhỏ dự án đường sắt cao tốc HS2

 

Tương lai của HS2, mạng lưới đường sắt cao tốc đã được quy hoạch từ lâu, không bao giờ là ổn định. Sau nhiều tuần đồn đoán, thứ Tư này thủ tướng Anh Rishi Sunak dự kiến sẽ bỏ bớt một tuyến đường theo quy hoạch, từ Birmingham đến Manchester.

 

Chi phí ước tính cho hệ thống đường sắt này đã tăng vọt từ 37,5 tỷ bảng Anh năm 2009 (62 tỷ USD khi đó) lên tới 100 tỷ bảng Anh (121 tỷ USD) hiện nay. Trước đó tuyến từ Birmingham đến Leeds cũng bị cắt bỏ vào năm 2021. Và thay vì đến London, các chuyến tàu sẽ dừng ở ngoại ô cách trung tâm 10 km (ít nhất là vào giai đoạn ban đầu).

 

Sau động thái mới nhất này, nước Anh xem như đã chi hàng chục tỷ bảng Anh chỉ để xây 140 dặm (225km) đường sắt. Đảng Bảo thủ của ông Sunak cũng đã tự mình lãng phí vốn liếng chính trị. Tại cuộc họp của đảng ở Manchester trong tuần này, ông Sunak dự kiến sẽ nói số tiền tiết kiệm được có thể được chi tiêu tốt hơn vào các kết nối đường sắt đông-tây mới trên khắp miền bắc. Song các chuyên gia ngành đường sắt tỏ ra hoài nghi. Các kế hoạch hiện tại cho cái gọi là Đường sắt Powerhouse phía Bắc dựa trên tiền đề là HS2 phải được xây dựng hoàn chỉnh.