THẾ GIỚI HÔM NAY : 14/11/2022 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 14/11/2022

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

14/11/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/11/14/the-gioi-hom-nay-14-11-2022/

 

Đảng Dân chủ Mỹ giữ quyền kiểm soát Thượng viện sau khi Catherine Cortez Masto giữ ghế ở Nevada. Như vậy phe Dân chủ có 50 ghế ở thượng viện, trong khi cuộc đua ở bang Georgia sẽ bỏ phiếu vòng hai vào tháng tới. Bà Cortez Mastro đánh bại Adam Laxalt, một đảng viên Cộng hòa được Donald Trump hậu thuẫn, tiếp tục cho thấy một kỳ bầu cử khó khăn của các ứng viên do cựu tổng thống đưa lên.

 

Trước đó ở bang Arizona, thượng nghị sĩ Dân chủ Mark Kelly đã đánh bại Blake Masters, một người cũng do Trump ủng hộ. Song ở Hạ viện, đảng Cộng hòa vẫn có khả năng thắng cao hơn, dù với cách biệt nhỏ hơn dự đoán ban đầu. Với tốc độ kiểm phiếu như hiện tại, sẽ phải mất vài ngày nữa mới có kết quả đầy đủ.

 

Tổng thống Israel Isaac Herzog đã giao cho cựu thủ tướng Binyamin Netanyahu sứ mệnh lập chính phủ mới. Trong cuộc bầu cử hôm 1 tháng 11, khối ủng hộ Netanyahu đã thắng 64 trên 120 ghế trong quốc hội. Chính phủ của ông Natanyahu dự kiến ​​sẽ bao gồm các đảng cực hữu và tôn giáo, trong đó có đảng Quyền lực Do Thái của Itamar Ben-Gvir, một nhân vật cực đoan lâu nay luôn bị giới chính trị truyền thống xa lánh.

 

Phó tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Fuat Oktay nói vụ nổ ở Istanbul, vốn khiến 6 người thiệt mạng và hơn 50 người bị thương, có thể là một cuộc tấn công khủng bố do một phụ nữ tiến hành. Video ghi hình cho thấy có ngọn lửa và tiếng nổ lớn trên Đại lộ Istiklal, một phố mua sắm được người dân địa phương và du khách ưa chuộng.

 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói trong bài phát biểu hàng ngày của ông rằng giới chức ở thành phố Kherson đã phát hiện ra hàng nghìn quả mìn và đạn pháo do quân đội Nga bỏ lại hôm thứ Sáu. Phần lớn cơ sở hạ tầng quan trọng của thành phố cũng bị phá hủy trong khi nguồn cung bánh mì và thuốc men đang cạn kiệt. Nga thông báo Genichesk, một thị trấn nằm cách đó 180 km trên bờ Biển Azov, sẽ là thủ phủ hành chính tạm thời của tỉnh Kherson.

 

Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Iran Ebrahim Raisi đã có cuộc điện đàm để thảo luận về hợp tác chính trị, thương mại và kinh tế giữa hai nước. Tại cuộc họp trước đó vào hôm thứ Tư, các quan chức an ninh Iran và Nga đã trao đổi về các biện pháp chống “can thiệp của phương Tây” vào công việc nội bộ. Cả hai đều đang có bất ổn trong nước và phải chịu các lệnh trừng phạt của phương Tây.

 

Bộ trưởng tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết bà sẽ hỏi người đứng đầu ngân hàng trung ương Trung Quốc xem liệu nước ông có kế hoạch nới lỏng chính sách zero covid hay không và sẽ đối phó với cuộc khủng hoảng trên thị trường bất động sản như thế nào. Bà Yellen sẽ gặp thống đốc Dịch Cương tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Bali vào thứ Hai. Trung Quốc ghi nhận gần 15.000 ca nhiễm covid-19 mới vào thứ Bảy – một con số khổng lồ so với tiêu chuẩn gần đây của nước này.

 

Con số trong ngày: 18, là tuổi được phép đi bầu ở Malaysia. Ngưỡng này được kéo xuống từ mức 21 vào năm ngoái, qua đó cho phép thêm 1,2 triệu người trẻ có quyền đi bầu vào ngày 19 tháng 11 tới.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Biden gặp Tập tại hội nghị G20

Tổng thống Joe Biden và người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ tìm cách ngăn quan hệ hai chiều đi xuống không phanh khi gặp nhau tại Bali vào thứ Hai. Đây sẽ là cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên giữa hai ông kể từ khi ông Biden nhậm chức tổng thống vào tháng 1 năm 2021.

 

Cách tiếp cận của ông Biden đối với Trung Quốc đang ngày càng cứng rắn. Ông đã hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ máy tính tiên tiến của Trung Quốc bằng một loạt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, đồng thời nhiều lần cam kết bảo vệ Đài Loan, hòn đảo tự quản mà Trung Quốc luôn muốn thống nhất.

 

Các quan chức Nhà Trắng nói về việc “tìm được điểm chung” trong mối quan hệ. Họ đang tìm cách hợp tác về các vấn đề như biến đổi khí hậu hay an ninh lương thực. Nhưng giới chức Trung Quốc lại yêu cầu Mỹ nhượng bộ vấn đề Đài Loan và xuất khẩu công nghệ nếu muốn thảo luận có kết quả. Ông Biden nói sẽ không có nhượng bộ nào được đưa ra tại cuộc họp, và cho biết muốn nói về “lằn ranh đỏ” của hai bên. Bấy nhiêu là đủ để được coi là có tiến triển.

 

Các thử thách đặt ra cho ngân hàng trung ương Ấn Độ

Lúc này là khoảng thời gian vô cùng bận rộn cho Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI). Khi đồng rupee xuống mức thấp kỷ lục so với đô la trong tháng 10, ngân hàng trung ương đã can thiệp bằng cách bán ra 112 tỷ đô la dự trữ ngoại hối. Ngoài ra họ cũng đang thử nghiệm đồng rupee kỹ thuật số, một loại tiền tệ kỹ thuật số quốc gia.

 

Tuy nhiên, nhiệm vụ lớn nhất của RBI vẫn là giải quyết lạm phát. Dữ liệu tháng 10, được công bố vào thứ Hai, nhiều khả năng sẽ cho thấy lạm phát năm lên 6,7%. Con số này khá hơn mức 7,4% của tháng 9, nhưng vẫn cao hơn nhiều phạm vi mục tiêu 2-6%.

 

Chi phí thực phẩm là thủ phạm chính, vì nó chiếm tới gần một nửa chỉ số giá tiêu dùng của Ấn Độ. Nhưng áp lực lạm phát có thể đang trên đà giảm nhờ lạm phát lương thực toàn cầu chậm đi. Thống đốc Shaktikanta Das tỏ ra lạc quan khi cho rằng các chỉ số kinh tế cơ bản của Ấn Độ vẫn ổn định và chính sách tăng lãi suất của ngân hàng trung ương — tăng 1,9 điểm phần trăm kể từ tháng 4 và dự kiến tăng tiếp vào tháng 12 — đang chứng minh hiệu quả.

 

COP27 bước vào giai đoạn đàm phán thực chất

Vào sáng thứ Hai, các đại biểu sẽ trở lại trung tâm hội nghị khổng lồ ở Sharm el-Sheikh để bắt đầu tuần thứ hai của COP27, hội nghị khí hậu thường niên của Liên Hợp Quốc. Các nhà lãnh đạo thế giới đã rời Ai Cập. Giờ đây đến lượt đoàn đàm phán của các nước phải xác định họ sẵn sàng làm gì để chống biến đổi khí hậu.

 

Sự kiện năm nay đã nói nhiều về việc các nước nghèo muốn được tài trợ “tổn thất và thiệt hại” của biến đổi khí hậu. Dù được chính thức đưa ra tranh luận, nhưng sự phản kháng từ các nước giàu khiến khả năng thành lập một cơ chế như vậy là rất khó.

 

Một cam kết về khí hậu thực chất nhất trong thời gian COP27 họp có thể sẽ không được đưa ra ở Ai Cập. Cuối tuần này, các nhà lãnh đạo G20 họp tại Bali dự kiến sẽ công bố một quỹ trị giá 15 tỷ USD để giúp Indonesia loại bỏ nền kinh tế thâm dụng than đá, mô phỏng lại thỏa thuận 8,5 tỷ USD với Nam Phi tại COP26 năm ngoái.

 

Sàn tiền điện tử FTX phá sản

Năm nay là một năm tồi tệ đối với tiền điện tử. Cho đến đầu tháng 11, các điều kiện tài chính thắt chặt đã quét sạch một nửa vốn hóa thị trường của thế giới tiền điện tử. Tuần qua đã xảy ra một vụ còn nghiêm trọng hơn.

 

Hôm thứ Sáu, sàn giao dịch tiền điện tử FTX và công ty giao dịch Alameda Research của Sam Bankman-Fried đồng loạt nộp đơn xin phá sản. Bằng chứng cho thấy FTX đã “cho Alameda vay” 10 tỷ đô la tiền của khách hàng. Cơ quan quản lý ở cả Mỹ và Bahamas đều đang điều tra FTX. Vẫn chưa rõ liệu khách hàng có được lấy lại tiền hay không.

 

Vụ việc sẽ để lại hậu quả lâu dài. FTX có liên hệ sâu sắc với phần còn lại của thế giới tiền điện tử, đặc biệt vì đã đầu tư vào các công ty khởi nghiệp và từng cứu các công ty tiền điện tử gặp khó khăn như Voyager hay BlockFi. Sự không chắc chắn về việc liệu các công ty như vậy có tìm được những người ủng hộ mới hay không đã góp phần khiến giá trị tiền điện tử giảm gần 20% trong tuần qua. Và dù cuộc khủng hoảng không lan sang các thị trường tài chính khác, chính phủ Mỹ nói tiền điện tử cần được giám sát nhiều hơn. Mặc dù quy định có thể giúp khôi phục niềm tin vào các doanh nghiệp tiền điện tử hợp pháp, nó cũng sẽ đặt dấu chấm hết cho một số mảng khác.