31/03/2021
https://www.voatiengviet.com/a/where-are-you-from/5835213.html
Bữa đó chúng tôi bàn nhau
phải “dọn nhà,” dù đồ đạc chưa sẵn sàng. Vì cuốn lịch tử vi Tam Tông Miếu bảo
nên “Nhập Trạch” và “An Môn,” thay đổi chỗ ở rất tốt. Đó là ngôi nhà đầu tiên
tôi mua ở nước Mỹ.
Tôi sang nhà mới ngủ,
mang theo đủ đồ dùng cá nhân, cái ấm đun nước để lúc thức dậy pha bình trà.
Sáng sớm, có người bấm chuông. Mở cửa ra, một người đàn ông tươi cười tự giới
thiệu: Tôi là John, hàng xóm của ông. Tôi biết ông mới đến đây ở.
John rất tốt. Có bữa
trong phòng ngủ tự nhiên mất điện, loay hoay mãi không làm gì được, tôi chạy
sang kêu cứu, John qua liền. Quan sát một hồi, anh kêu tôi tới gần, chỉ cho tôi
một cái nút, bấm vào đó tự nhiên có điện! John bảo “Tôi là thợ điện.”
Trong xóm có 10 căn nhà,
mọi người đều rất dễ thương. Nghe tôi tự giới thiệu mình là người Việt Nam, bà
hàng xóm giới thiệu tôi với người Á châu khác: Đây là ông Ô (Oh) ở bên trái nhà
tôi, đây là ông Đô, nhà bên phải, mới đến. Tôi hỏi ông Oh: “Ông từ đâu tới?”
Ông người Đại Hàn.
Trước đây, tôi hỏi câu
đó, “Where are you from?” Không ai thắc mắc gì cả. “Where are you from?” Thời mới
qua Montréal tị nạn năm 1975, tôi vẫn thường hỏi rất nhiều người như vậy. Hỏi họ
xong mới biết có người cùng ở “trại tị nạn” với mình từ Chile tới. Hai người tị
nạn gặp nhau, mình chạy trốn cộng sản, bà kia chạy trốn chế độ độc tài chống cộng
của Pinochet. Ông hàng xóm đầu tiên mang cho tôi bao nhiêu món đồ dùng đầu tiên
trong nhà, hai cái ghế, một cái đèn, cái tủ có ngăn kéo, vân vân. Ông cũng chạy
tị nạn, từ Hungary, năm 1956.
Bốn năm trước đây, khi đổi
qua địa chỉ mới, gặp một ông hàng xóm vui vẻ, tôi vẫn hỏi, “Where are you
from?” Ông gốc người Ecuador. Trong khu này, hàng trăm gia đình, có cả người
Trung Quốc, người Ấn Độ, người Hàn Quốc, nhưng 90 phần trăm da trắng. Ai cũng rất
thân thiện, đi qua cửa thấy nhau là vẫy tay chào. Đi bộ ngoài đường, gặp ai
cũng cười cười, “Hello!”
Nhưng bây giờ nghĩ lại,
tôi mới nhớ ra một điều: Hai chục năm qua, không một người nào hỏi chúng tôi từ
xứ nào tới đây. Có lẽ họ kiêng, không hỏi. Hình như họ đã học được một điều, rằng
câu “Where are you from?” đem hỏi ai là có ý phân biệt. Là ngụ ý rằng người kia
là di dân, không phải dân Mỹ “chính gốc” như mình.
Có những “người Mỹ” không
biết điều đó. Một độc giả báo L.A. Times viết cho tòa báo nói như thế. Ông
Kendall W. ở Encino thú nhận bao nhiêu năm nay ông vẫn hỏi những người gốc Á
châu “Where are you from?” Vì tò mò. Vì ông đã đi qua các nước Á châu nhiều lần
và rất thích nếu được gặp những người từ các xứ đó. Bây giờ ông nghĩ lại: “Câu
hỏi của tôi xúc phạm người ta, bây giờ tôi mới “mở mắt ra.” Tôi sẽ cố gắng
không xúc phạm họ nữa.”
Chính tôi cũng “mở mắt
ra!” Té ra mình đã hỏi những câu có thể vô tình xúc phạm người khác! Lạ thật.
Ông từ đâu tới? Bà từ đâu tới? Một câu hỏi giản dị như thế mà cũng xúc phạm
sao? Tôi muốn nói với ông Kendall: Tôi không bao giờ cảm thấy bị xúc phạm nếu
có ai hỏi mình từ đâu tới. Ngược lại, tôi rất vui khi cho người khác biết mình
là người Việt Nam.
Nhưng tôi thông cảm với
những người Á châu thấy mình bị xúc phạm khi bị hỏi câu đó. Bởi vì nhiều người
đã phải nghe những hỏi câu sỗ sàng, thù ghét, gây hấn. Có người Việt đã bị hỏi:
“Sao “You” không cút về Tàu đi?” Một người bạn tôi có đứa cháu trai 20 tuổi đến
một tiệm lấy món ăn đã gọi đặt, một thanh niên da trắng đứng bên hỏi cháu:
“You” có hợp pháp hay không? Tôi viết nguyên những chữ “you” vì có thể dịch ra
nhiều cách. Nói thân thiện thì dịch là “anh,” không thì dịch là “mày” cũng được.
Cậu cháu sinh ra và lớn lên ở Mỹ, ngẩn người ra, cứng họng, không thể phản ứng
gì được! Cháu chưa bao giờ tưởng tượng có ngày mình bị hỏi một câu như thế!
Nhiều người không hỏi những
câu sỗ sàng thô bỉ như vậy. Họ biết cách nói tế nhị hơn: “You” từ xứ nào tới
đây?
Câu hỏi “Where are you
from?” vốn không có ý xúc phạm. Nếu ông Kendall gặp một người Á châu, trò chuyện
đôi câu, rồi mỉm cười, nhướng mắt tò mò hỏi “Where are you from?” thì chắc không
ai cảm thấy bị xúc phạm. Giống như bà hàng xóm của tôi, đã giới thiệu ông Ô với
ông Đô. Bà bật cười sau khi phát âm hai cái tên Á Châu. Tôi không cảm thấy bị
xúc phạm, ông Oh nghe cũng cười theo. Nghe hai cái tên ngộ nghĩnh như vậy, ai
chẳng bật cười? Cười xong rồi, ba người cảm thấy thân với nhau hơn. Sau đó bà
đã nhiều lần mời ông Đô và ông Ô qua dự tiệc Giáng Sinh với những người cùng
xóm.
Đó là chuyện 20 năm trước.
Bây giờ có lẽ bà Donna, hàng xóm cũ của tôi, sẽ không dám cười khi nói hai cái
tên xa lạ nữa. Cười lên, bà có thể lo chúng tôi bị xúc phạm. Chúng tôi có thể
nghĩ bà này đang chế nhạo cái tên của mình, kỳ quặc, không giống ai. Bây giờ,
hàng xóm đối xử với nhau cũng phải cẩn thận, giữ ý tứ.
Tội nghiệp thật. Giữ gìn
cẩn thận đến nỗi không dám hỏi nhau “Where are you from?”
Nước Mỹ đã thay đổi. Mọi
người nhìn nhau bằng con mắt khác. Đối xử với nhau cách khác. Không những giữa
những người lạ mà cả giữa bạn bè, trong gia đình. Tôi quen một gia đình người Mỹ
gốc Âu châu mà tổ tiên đã qua đây từ hai, ba thế kỷ. Hai vợ chồng trước tới giờ
vẫn bỏ phiếu cho hai đảng khác nhau. Nhưng họ vẫn sống hòa hợp, vui vẻ. Đến những
năm bỏ phiếu, các con chỉ cười nói nhỏ, kín đáo kể nhau nghe cảnh bố mẹ tránh
né không nói chuyện bỏ phiếu. Bây giờ, nhiều gia đình người Mỹ đã chia rẽ vì
chính trị. Tất cả bị con virus chính trị xâm nhập. Có cô con gái công khai từ bỏ
bà mẹ vì chọn ứng cử viên tổng thống khác mình. Căn bệnh này lan tràn không
phân biệt màu da hay sắc tộc. Báo The Atlantic kể một phụ nữ họ Nguyễn, 41 tuổi,
ở San Jose than rằng ông bố ở cùng nhà đã không thèm nói với con một câu nào
trong hai tháng vừa qua.
Nạn chia rẽ vì chính trị
cũng như nạn tấn công người Á châu cùng do một loài vi khuẩn gây ra. Nó mới bột
phát gần đây thôi. Có thể tin rằng sẽ sớm tới ngày loài vi rút này không còn
hoành hành tác hại nữa, giống như loài Coronavirus cũng sẽ rút lui. Có một thứ
vaccine, thuốc chủng ngừa chống bệnh chia rẽ, bệnh kỳ thị, mà ai cũng mang sẵn
trong mình. Đó là tánh thiện. Có mấy ngàn người gốc Á châu đã bị tấn công,
nghĩa là chỉ mới có mấy ngàn thủ phạm. Có thể đoán hàng triệu người Mỹ khác
hoan nghênh bọn cực đoan này. Nhưng họ là thiểu số. Họ bị các nhà chính trị bơm
vi rút chia rẽ vào đầu. Còn hàng trăm triệu người, người da trắng, trong hơn
300 triệu dân Mỹ, không ai chứa tâm địa nhỏ nhen, ganh tị, thù ghét vô lý đó.
Tôi đã nghiệm thấy trong
những lần đi dạo trong khu mình ở. Từ khi bệnh dịch Covid bắt phải cấm cung, mỗi
ngày tôi vẫn đi dạo mấy lần để giữ sức khỏe. Tôi thường đeo mạng che miệng, còn
90 phần trăm lối xóm thì không. Rất nhiều người, hầu như ai cũng da trắng, cũng
đi dạo với nhau hoặc dắt theo con chó. Có hai ông bà gốc Hoa lớn tuổi hồi xưa vẫn
thường dẫn ba con chó đi bộ. Gần đây, sau khi nghe nhiều tin tức về người gốc Á
châu bị tấn công, tôi thấy hai người này bớt ra khỏi nhà. Tôi vẫn tiếp tục đi bộ
nhưng cũng lo giữ mình cẩn thận hơn. Khi ra đường là nhìn trước nhìn sau.
Nhưng tôi cũng nhận thấy
một hiện tượng lạ. Trong một tháng qua, sau khi ti vi loan tin những vụ đánh
người Á châu, nhất là sau vụ 6 phụ nữ Hàn Quốc ở Atlanta bị giết, những người
tôi gặp đi dạo trên đường đều mỉm cười trước và đưa tay lên chào. Tất cả đều là
người da trắng. Trước đây họ chỉ cười đáp lễ, rồi đi thẳng. Bây giờ họ cười
tươi hơn và nhìn lâu hơn trước khi đi! Tôi nghĩ những ông bà hàng xóm này, ai
cũng coi tivi, họ có thể cũng đoán tôi đang lo lắng không biết mình sắp bị
“đánh” hay không! Cho nên họ cố ý bày tỏ tình thân thiện trước! Để chứng tỏ họ
không thuộc loại người kỳ thị chủng tộc.
Và, như từ đầu tới giờ,
trong xóm không ai hỏi tôi “Where are you from?” Tôi vẫn tiếp tục đi bộ ngày mấy
lần. Để giữ sức khỏe, mà cũng để giữ lòng tin vào Tính Thiện của loài người. Nếu
mai mốt tôi có bị tấn công, sẽ xin báo cáo. Nhưng lòng tin vào Tính Thiện
vẫn không đổi!
No comments:
Post a Comment