Tôi
viết bài bình luận chống Donald Trump đầu tiên của Luật Khoa. Sau bốn năm tôi học
được gì?
Nam
Quỳnh - Luật Khoa
11/11/2020
Tôi của năm 2016 là một điển hình của
tư duy kiểu cử tri một-vấn-đề (single-issue voter).
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/11/1-2-1024x536.png
Minh hoạ: LK. Nguồn ảnh: Reuters, AFP/Getty
***
Sáng sớm ngày 09/11/2016,
cũng như nhiều người khác trên thế giới, tôi bàng hoàng với kết quả bầu cử Mỹ.
Donald Trump thắng.
Chỉ trong hai, ba tiếng đồng
hồ, tôi viết một bài viết chống ông Trump, gửi cho Luật Khoa tạp chí. Bài viết
mang tên “Ngày tàn của chủ nghĩa pháp quyền toàn thế giới đã điểm?”.
Đó là bài viết đầu tiên
xây dựng danh tiếng, hay tai tiếng chống Trump cho Luật Khoa tạp chí. Dù muốn
dù không thì tờ này cho đến nay cũng đã khá nổi tiếng trong cộng đồng mạng Việt
Nam, trong vai trò một tiếng nói chống Tổng thống Donald Trump.
Khi viết bài bình luận
đó, tôi thực tâm đã chỉ muốn nói vài điều để động viên tinh thần những người mà
tôi cho là cùng chí hướng với tôi: những người cho rằng thế giới chỉ có thể tốt
đẹp hơn khi mọi người đều tin vào pháp quyền (rule of law) và sẵn sàng bảo vệ
pháp quyền khi nó bị đe dọa, dù là bởi bất kỳ phe phái chính trị nào trên thế
giới.
Bài viết sau khi được
đăng đã có một sức lan tỏa khá lớn. Nhưng đến ngay sau làn sóng bình luận tích
cực và chia sẻ bài viết là một làn sóng bình luận tiêu cực của những người ủng
hộ ông Trump và có khuynh hướng chính trị thiên hữu. Làn sóng thứ ba, cũng tiêu
cực, là bình luận của nhóm cho rằng tôi quá “ngây thơ” và “cảm tính” trong việc
đánh giá chính trị Mỹ và thế giới.
Bài viết đăng trên
Luật Khoa năm 2016 nhận được hơn 11 nghìn lượt chia sẻ.
Khi đó, tôi nhớ mình đã cảm
thấy rất tức giận và tự ái khi phải đọc những lời thóa mạ cá nhân từ nhóm thiên
hữu và những bình phẩm sâu cay của những người đầy hiểu biết thuộc làn sóng thứ
ba.
Nhưng bốn năm cũng đã qua
rồi. Đầu ngày càng ít tóc, và người yêu cũ bây giờ cũng đã có nhiều con. Thời
gian tàn nhẫn tước đi nhưng cũng hào phóng trao tặng.
Với ít nhiều kiến thức và
kinh nghiệm sống gom góp được trong bốn năm qua, tôi đã dần vượt qua cái tự ái
của năm 2016 để nhìn một cách rõ ràng hơn sự “ngây thơ” và “cảm tính” của mình.
Dưới đây là hai bài học mà tôi muốn chia sẻ.
Bài học thứ nhất: Tôi
quả thật đã cảm tính
Trong bài viết nói trên,
ngoài các bình luận lan man về tình hình chính trị thế giới và một số bình phẩm
ngoài lề về tư cách cá nhân ông Trump, tôi đã đưa ra hai cáo buộc chính về tác
động của ông Trump đến pháp quyền:
·
“Donald Trump, người
đã thể hiện sự sẵn sàng chà đạp lên ngành tư pháp độc lập lâu đời của nước Mỹ”;
·
“Đã đến rồi, thời của
những nhà chuyên chế sẵn sàng một tay che trời, sẵn sàng quyết án bỏ túi hay đe
nẹt các tòa án phải làm theo ý mình, giống như cách Putin, Tập Cận Bình,
Duterte vẫn hay cư xử và Trump, rất có thể, sẽ cư xử?”
Sau đó, tôi viết
thêm hai bài cho Luật Khoa để phân tích kỹ càng hơn và đưa
ra các dẫn chứng cho các cáo buộc của tôi.
Nhìn chung, những người
phản đối luận điểm về Trump và pháp quyền của tôi đều có chung một quan điểm, rằng
sẽ là cảm tính và võ đoán khi đánh giá ảnh hưởng tiêu cực (nếu có) của ông
Trump lên pháp quyền nếu chỉ dựa vào phát ngôn của ông Trump.
Sau bốn năm, tôi giờ hoàn
toàn đồng ý với quan điểm chất vấn đó.
“Chà đạp” là một động từ
mạnh, và từ các phát ngôn mang tính công kích cho đến “chà đạp” hẳn là có những
khoảng cách sắc thái nên được minh định.
Tôn chỉ của việc đánh giá
chuẩn xác về tác động của ông Trump có vẻ là “đừng nghe những gì ông Trump
nói, hãy nhìn những gì ông Trump làm”. Lúc đó, vừa thấy ông Trump nói, tôi
đã la làng lên như thể ông Trump làm rồi. Thế thì đúng là tôi đã quá “cảm tính”
vào năm 2016.
Trong bốn năm qua, ông
Trump vẫn thường xuyên công kích các thẩm phán và các phán quyết
từ tất cả các cấp của hệ thống tư pháp độc lập Mỹ.
Mức độ của các công kích
này không nhỏ khi một trong các công kích đó đã buộc Chánh án Tòa án Tối cao
Hoa Kỳ John Roberts (một thẩm phán có khuynh hướng bảo thủ) phải đăng đàn để
đáp trả các cáo buộc vô căn cứ của ông Trump.
Suy cho cùng, các công
kích nói trên của ông Trump vẫn chưa đạt đến tiêu chuẩn đe dọa pháp quyền do những
người ủng hộ ông xác lập năm 2016 (vẫn chưa hề có thẩm phán nào bị ông Trump tước
quyền xử án, dọa giết hay bỏ tù).
Tôi không nghiễm nhiên mà
công nhận tiêu chuẩn này là chính xác và đúng đắn nhất để đánh giá mức độ đe dọa
pháp quyền của một tổng thống. Tuy nhiên, tôi xin tạm chấp nhận để khép lại một
cuộc tranh luận mà tôi đã mở ra cách đây bốn năm. Ưu tiên của tôi lần này là mở
ra các cuộc thảo luận mới và hợp thời cuộc hơn.
Bài học thứ hai:
Tôi quả là đã ngây thơ, theo kiểu của cử tri một-vấn-đề (single-issue voter)
Tôi thì không phải một cử
tri (voter) ở Mỹ, tuy nhiên, tôi đã quyết định có ủng hộ ông Trump hay không chỉ
bằng một vấn đề (single-issue): tiêu chuẩn về tôn trọng pháp quyền. Như thế quả
là khá “ngây thơ”.
Khi bị những công kích và
phê bình trái chiều bủa vây sau bài viết năm xưa, cái thằng tôi non xanh hồi đó
mới nhận ra một sự thật phũ phàng rằng những người ủng hộ pháp quyền như tôi
không chỉ là thiểu số, mà còn là một thiểu số rất nhỏ trong cộng
đồng ủng hộ dân chủ đa nguyên ở Việt Nam (tạm gọi là “cộng đồng dân chủ”).
Phải nhờ có những tranh
luận chính trị trong cộng đồng dân chủ bốn năm qua, tôi mới nhìn nhận rõ hơn rằng
chính trong nội bộ cộng đồng này cũng có khác biệt sâu sắc về tư tưởng. Tư tưởng
khác biệt dẫn đến quan điểm khác biệt về cách thức xây dựng dân chủ ở Việt Nam.
Khác biệt quan điểm đó lại làm nảy sinh các tiêu chuẩn đánh giá tổng thống Mỹ rất
khác nhau.
Trong tương quan so sánh
các tiêu chuẩn đó thì “tôn trọng và bảo vệ pháp quyền” dường như là một tiêu
chuẩn rất ít được đặt nặng, nếu không muốn nói là hoàn toàn “chả liên quan”
trong mắt nhiều người ủng hộ dân chủ.
Dường như, mối quan tâm lớn
nhất của những người ủng hộ dân chủ vẫn là câu hỏi lớn về quyền lực chính trị:
không thể có dân chủ đa nguyên khi quyền lực chính trị còn nằm gọn trong tay một
chính quyền cộng sản Việt Nam mạnh mẽ.
Theo đó, để làm suy yếu
chính quyền cộng sản Việt Nam thì phải làm suy yếu nhóm được xem là đang “chống
lưng” cho chính quyền đó: chính quyền cộng sản Trung Quốc.
Không có trong tay một
công cụ đo đạc “lòng dân” trong cộng đồng dân chủ, tôi chỉ có thể võ đoán mà
phán rằng nhóm đông đảo và lớn tiếng nhất trong cộng đồng này chính là những
người cho rằng: Trung Quốc phải suy yếu thì Việt Nam mới có cơ hội đa nguyên.
Nếu xét đoán dựa vào nội
dung tranh luận và diễn ngôn chính trị trong cộng đồng này suốt bốn năm qua thì
phần đông những người thuộc nhóm này cũng giống như tôi năm 2016. Họ tư duy như
những cử tri một-vấn-đề.
Cũng giống như tôi, các
thành viên của nhóm này đang đánh giá ông Trump trong vai trò tổng thống chỉ với
một tiêu chuẩn. Có điều, tiêu chuẩn của họ không liên quan đến pháp quyền mà
liên quan đến một-vấn-đề khác: Trung Quốc. Họ chỉ quan tâm đến việc liệu
ông Trump có giúp cho Trung Quốc suy yếu để Việt Nam đạt được dân chủ hay
không.
Giống như cách tôi đã được
chất vấn về “one issue” của mình năm 2016 để rồi nhờ đó tự nhận ra sự “cảm
tính” và “ngây thơ”, giờ tôi cũng muốn chất vấn những người thuộc nhóm một-vấn-đề
nói trên, rằng:
·
Ông Trump đang thực sự
làm những gì để dẫn đến sự suy yếu của Trung Quốc?
·
Việc Trung Quốc suy yếu sẽ
dẫn đến việc Việt Nam đạt được dân chủ đa nguyên như thế nào?
·
Nếu có, thì có gì bảo đảm
ông Trump sẽ tiếp tục làm những điều đó cho đến khi Trung Quốc suy yếu đến mức
đủ cho Việt Nam đạt được dân chủ?
Tôi không có ý hỏi thách.
Tôi tin rằng có những luận điểm hợp lý, già dặn chứ không hề “ngây thơ”, với dẫn
chứng cụ thể vững vàng có thể được đưa ra để trả lời các câu hỏi trên.
Dù kết quả bầu cử bây giờ
đã rõ, cả hai bên ủng hộ ông Trump và chống ông Trump đều nên tranh luận một
cách chi tiết, bài bản, và sòng phẳng các câu hỏi trên.
Bởi vì nếu làm được việc
đó thì cộng đồng những người ủng hộ dân chủ ở Việt Nam sẽ được hưởng ba cái lợi:
Thứ
nhất, đảm bảo rằng nhóm những người ủng hộ ông Trump chống Trung Quốc trong
cộng đồng dân chủ đang có một quyết định chính trị xác đáng và có cơ sở chứ
không hề “cảm tính” hay “ngây thơ” (đúng sai thì chưa bàn);
Thứ
hai, nâng tầm các cuộc tranh luận chính trị giữa các phe nhóm nội bộ để giải
tỏa bất đồng. Thay vì để cho các tranh luận lẻ tẻ, tản mác, và đa phần nhuốm
màu cảm xúc cá nhân như hiện nay, có thể bắt đầu đặt câu hỏi chất vấn cụ thể và
trả lời chúng một cách cụ thể trong một khuôn viên mà cả hai bên đều trọng chứng
hơn trọng like và tôn trọng lẫn nhau. Bằng cách này, nhiều bất đồng đang có giữa
các nhóm ủng hộ Trump và các nhóm chống Trump có thể được tháo gỡ;
Thứ
ba, bên cạnh việc tháo gỡ bất đồng, việc nâng tầm các cuộc tranh luận
chính trị cũng sẽ giúp cả hai bên xác định và đồng thuận về một số tiêu chuẩn
và “luật chơi” về lâu dài. Trong tương lai, người Việt cũng sẽ có thể bầu chọn
lãnh đạo qua lá phiếu của mình. Khi đó, giả sử có một “chuẩn Trump” về chống
Trung Quốc (một chính trị gia chỉ được xem là chống Trung Quốc hiệu quả nếu người
đó làm được như ông Trump hoặc hơn), thì biết đâu tiêu chuẩn đó có thể được
dùng làm “khuôn vàng thước ngọc” để đánh giá ứng cử viên một cách bài bản và
công tâm nhất.
Chưa bàn đến chuyện cử
tri một-vấn-đề tốt xấu thế nào về lâu dài, tôi nghĩ bất kỳ ai đang tư duy theo
kiểu này cần trả lời cặn kẽ các câu hỏi chất vấn ở trên. Vì đã chịu “chơi” một-vấn-đề
thì phải chắc ăn về vấn đề đó và chắc ăn một cách bài bản, thuyết phục, chứ
không phải theo kiểu “nói lấy được”.
Có như vậy thì những người
ủng hộ ông Trump chống Trung Quốc trong cộng đồng dân chủ ở Việt Nam mới không
đi vào vết xe đổ “cảm tính” và “ngây thơ” mà tôi đã lỡ đi năm xưa.
Bài viết phản ánh quan điểm riêng của tác giả, một
luật sư từ Vương quốc Anh. Mọi bài bình luận xin gửi cho Luật Khoa tại đây.
No comments:
Post a Comment