Ấn
Độ-Thái Bình Dương, liên minh rộng lớn đối phó với Trung Quốc
Thụy
My -
RFI
Đăng
ngày: 16/11/2020 - 15:29
https://www.rfi.fr/vi/%C4%91i%E1%BB%83m-b%C3%A1o/20201116-%E1%BA%A5n-%C4%91%E1%BB%99-th%C3%A...91c
Sự đối đầu Mỹ-Trung càng mạnh mẽ với sự tham gia của
phe « không liên kết » trong đó có cả Pháp. Ấn Độ-Thái Bình Dương nay
có dạng một liên minh « cỡ đại » XXL đối mặt với chủ nghĩa thực
dân mới Trung Quốc. Trước liên minh ngày càng rộng lớn ấy, Bắc Kinh hoàn toàn
cô độc.
Libération hôm nay đăng ảnh tổng thống Mỹ Donald Trump với lời phàn nàn « Còn
hai tháng ! ». « Trump chặn việc chuyển giao cho Biden »
là tựa chính của Le Monde. Nhật báo La Croix đặt câu hỏi « Tình
hình dân số thế giới đi về đâu ? ». Về thời sự nước Pháp,
Les Echos quan tâm đến « Kế hoạch tiêm chủng của chính phủ », còn Le
Figaro báo động « Bạo lực chống lại cảnh sát tăng gấp đôi
trong 15 năm qua ». Ở trang trong, các đề tài được chú ý nhiều nhất
là sự nhập nhằng sau bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, thua thiệt của Armenia ở Thượng
Karabakh và đại dịch corona.
« Bộ Tứ »
(Quad) đi vào thực chất và mở rộng
Le Monde dành hai trang địa chính trị cho chủ đề « Ấn Độ-Thái
Bình Dương, một liên minh XXL trước Trung Quốc ». Bắc Kinh gây lo ngại
với các yêu sách lãnh thổ, bộ máy chiến tranh trên biển, chủ nghĩa thực dân mới…Để
đối phó, các nhân tố khu vực điều chỉnh lại chiến lược với Đối thoại an ninh
trong bộ tứ Mỹ-Ấn-Úc-Nhật.
Trong thời kỳ đại dịch,
vào lúc các cuộc họp qua video thay thế nhiều hội nghị thượng đỉnh trên thế giới,
việc các ngoại trưởng Hoa Kỳ, Ấn Độ, Úc đích thân đến gặp đồng nhiệm Nhật Bản ở
Tokyo ngày 06/10 cho thấy Bộ Tứ (Quad) rõ ràng nhằm gây ấn tượng. Sau cuộc họp
này, dù không đầy một tuần nữa là đến bầu cử tổng thống, ngoại trưởng Mỹ Mike
Pompeo vẫn làm một vòng công du châu Á. Trước hết là Ấn Độ, Sri Lanka, Maldives
rồi đến Indonesia và Việt Nam, với câu thần chú : bảo vệ một « Ấn Độ-Thái
Bình Dương tự do và rộng mở ».
·
Đọc thêm: Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ tiến triển nhờ…Trung
Quốc
Khái niệm « Ấn Độ-Thái
Bình Dương » bắt đầu trở thành hiện thực từ cuối những năm 2010, là chủ đề
của nhiều cuộc hội thảo, chủ thuyết, hội nghị thượng đỉnh, và dựa vào một loạt
những cuộc tập trận. Đầu tháng 11, các chiến hạm và trực thăng của Hải quân Mỹ,
Úc, Nhật, Ấn đã tập trận Malabar ở vịnh Bengale, đánh dấu sự quay lại của nước
Úc. Từ 17 đến 20/11, hàng không mẫu hạm Nimitz Mỹ và Vikramaditya của Ấn cũng sẽ
đồng hành với các chiến hạm Úc, Nhật tại Ấn Độ Dương.
Vượt ra ngoài những sáng
kiến của Quad, khái niệm Ấn Độ-Thái Bình Dương nay còn bao gồm cả công nghệ,
môi trường, nguồn lợi hải sản…và các quốc gia khác. Pháp, sở hữu vùng đặc quyền
kinh tế (EEZ) rộng lớn thứ nhì thế giới, liên kết với tư cách láng giềng, còn Đức
vào đầu tháng Chín công bố nghiên cứu coi đây là « chìa khóa của
cơ cấu trật tự quốc tế thế kỷ 21 ».
Trong ASEAN, Việt Nam và
Indonesia tất nhiên là ứng viên của liên minh không chính thức này. Còn đối với
Hoa Kỳ, nếu Joe Biden lên làm tổng thống cũng sẽ không thay đổi chiến lược :
phe Dân Chủ đã nhiều lần thông qua các đạo luật chống lại Bắc Kinh trên mọi
phương diện.
Tham vọng bá quyền
Trung Quốc khiến các nước liên kết lại
Theo chuyên gia Valérie
Niquet, sự lo sợ trước chiến lược thống trị toàn cầu của đảng Cộng Sản Trung Quốc
siêu độc tài, dân tộc chủ nghĩa và hung hăng đã giúp nhiều nước liên kết lại với
nhau. Quan điểm chung : tự do hàng hải và bác bỏ việc dùng vũ lực để thay
đổi nguyên trạng.
Tại Biển Đông, Trung Quốc
yêu sách phần lớn lãnh thổ dựa trên cái gọi là « quyền lịch sử », muốn
đẩy Hoa Kỳ ra khỏi khu vực và đóng vai ông anh cả châu Á túi rủng rỉnh tiền. Tại
Ấn Độ Dương, Trung Quốc dấn lên bằng cách chiếm quyền kiểm soát các hải cảng,
xây dựng cơ sở hạ tầng « Con đường tơ lụa ».
·
Đọc thêm: Úc sẽ tham gia tập trận của "Bộ tứ" nhằm đối phó
Trung Quốc
Bắc Kinh lợi dụng hoạt động
chống hải tặc để hải quân vốn thiếu kinh nghiệm được thao dượt ở vịnh
Aden : từ 2008 đến 2018 có đến 100 tàu chiến và 26.000 lính thủy tham gia,
viện cớ bảo vệ lợi ích ở nước ngoài để mở căn cứ quân sự tại Djibouti. Hải quân
Trung Quốc nay sở hữu đến 350 chiến hạm trong khi Mỹ chỉ có 300, khiến phương
Tây hết sức lo ngại và quyết định siết chặt mạng lưới đồng minh ở Ấn Độ-Thái
Bình Dương.
Sự đối đầu Mỹ-Trung càng
mạnh mẽ với sự tham gia của phe « không liên kết » trong đó có Pháp. Ấn
Độ-Thái Bình Dương nay có dạng một liên minh « cỡ đại » XXL đối mặt với
thực dân mới Trung Quốc tại châu Á và châu Phi. Sáng kiến này được đẩy nhanh
cùng với đại dịch corona. Bị chỉ trích là nguyên nhân gây ra thảm họa, Trung Quốc
chuyển sang thế tiến công : liên tục tập trận gần Đài Loan, eo biển Miyako,
tấn công quân Ấn ở Himalaya. Trận đánh đẫm máu ở Ladakh làm thay đổi hẳn thái độ
của Ấn Độ, còn nước Úc sau một thập niên cũng đã nhận ra bộ mặt bành trướng của
Bắc Kinh.
Trung Quốc cô độc
Về phía Mỹ, sau chủ
trương xoay trục của Obama, dưới thời Donald Trump Ấn Độ-Thái Bình Dương chính
thức trở thành « trục chính của chiến lược quốc gia Mỹ ». Bộ chỉ huy
quân sự Thái Bình Dương (US-Pacom) được đổi tên thành US-Indopacom, nhiều tỉ đô
la ngân sách được tăng cường cho khu vực này. Các chiến hạm Mỹ thực hiện khoảng
20 hoạt động bảo vệ tự do hàng hải, đi vào bên trong khu vực 12 hải lý của các
đảo nhỏ bị Trung Quốc chiếm đóng ; Hải quân Mỹ 17 lần đi vào eo biển Đài
Loan.
·
Đọc thêm: Chiến hạm Mỹ lại băng qua eo biển Đài Loan
Theo chuyên gia Úc Rory
Medcalf, do ý tưởng Ấn Độ-Thái Bình Dương cạnh tranh với « Con đường tơ lụa »,
Bắc Kinh nhảy dựng lên tố cáo « chiến tranh lạnh », gọi cuộc tập trận
Malabar và Quad tạo thành một « NATO châu Á phục vụ cho tham vọng
đế quốc của Mỹ ». Ông Medcalf cũng ghi nhận rằng một sự phối hợp Nhật-Ấn-Úc-Indonesia
sẽ đạt được tầm vóc kinh tế, dân số và quân sự đủ để làm đối trọng với Trung Quốc.
Trong mục tiêu ấy, Nhật Bản
đưa ra nhiều sáng kiến với Úc, Ấn Độ và cả Việt Nam, Indonesia vì « Nếu
Biển Đông trở thành ao nhà của Trung Quốc, thì Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan sẽ
không còn lối vào » tuyến đường hàng hải này. Trước liên minh
ngày càng rộng lớn ấy, Trung Quốc hoàn toàn cô độc.
Pháp muốn làm láng
giềng với không gian Ấn Độ-Thái Bình Dương
Về phía nước Pháp có chủ
trương « hội nhập » vào không gian Ấn Độ-Thái Bình Dương. Trước thách
thức bá quyền từ Bắc Kinh, tổng thống Pháp Emmanuel Macron năm 2018 khi thăm Úc
đã kêu gọi « một trật tự địa chính trị thật sự mới mẻ ».
Trong không gian này,
Pháp đóng vai hàng xóm thay vì người ngoài, là đìểm quan trọng để có thể đối
thoại với các đối tác. Paris muốn có vị trí thăng bằng giữa Washington và Bắc
Kinh, không muốn trực tiếp tham gia Quad và nhấn mạnh chiến lược Ấn Độ-Thái
Bình Dương không chỉ đơn giản là về quân sự.
·
Đọc thêm: Biển Đông : Trung Quốc bám sát chiến hạm Pháp ở Hoàng
Sa
Sự phối hợp Pháp-Ấn-Úc trở
nên dễ dàng với hai hợp đồng vũ khí lớn : Canberra cam kết hợp tác trong
50 năm, mua 12 tàu ngầm hiện đại của Pháp, tàu ngầm nguyên tử Pháp Emeraude đã
thăm Úc, còn Ấn Độ mua 36 chiến đấu cơ Rafale.
Năm 2019 đánh dấu một bước
ngoặt : hàng không mẫu hạm Pháp Charles de Gaulle tham gia cuộc tập trận
Pháp-Ấn lớn nhất từ trước tới nay tại Ấn Độ Dương, trước khi tập trận chung lần
đầu ở vịnh Bengale với khu trục hạm Izumo của Nhật và chiến hạm Úc, Mỹ. Một chiến
hạm Pháp cũng đã đi qua Biển Đông, có ghé thăm thành phố Hồ Chí Minh. Thách thức
lớn của Paris là thuyết phục cho được các nước châu Âu khác cùng tham gia hoạt
động an ninh hàng hải.
Trung Quốc hưởng lợi
với RCEP
Trên lãnh vực kinh tế, Les
Echos chú ý đến việc « Bắc Kinh ký kết một hiệp định
thương mại quy mô nhất hành tinh ». Đó là RCEP, gồm Trung Quốc,
Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, New Zealand và ASEAN, tạo thành một khu vực tự do mậu dịch
chiếm 30% dân số thế giới, nhưng không có Hoa Kỳ. Được đưa ra tại Bali năm
2011, hiệp định được ký hôm qua tại Hà Nội. Quá trình đàm phán đôi khi rất vất
vả do căng thẳng địa chính trị giữa các đối tác, thậm chí Ấn Độ còn đột ngột rời
bàn hội nghị.
Theo nhà nghiên cứu Alex
Capri ở Singapore, RCEP là biểu tượng mạnh mẽ vào lúc kinh tế thế giới suy sụp.
Trung Quốc là một trong những nước được lợi nhiều nhất : trong bối cảnh xuất
khẩu đang sụt giảm vì thương chiến với Mỹ, lại có thể đa dạng hóa thị trường.
Vui mừng vì
Washington không tham gia, Bắc Kinh đã có một số nhượng bộ về thuế để đẩy nhanh
việc ký kết, và thuyết phục được ASEAN không đưa vào các quy định mang tính
« chính trị » về môi trường, tiêu chí xã hội, công ty nhà nước. Tuy
RCEP là một hiệp định kiểu cũ, nhưng cũng sẽ thúc đẩy việc hội nhập kinh tế của
châu Á, thu hút các doanh nghiệp Âu Mỹ đến làm ăn.
Cũng liên quan đến Trung
Quốc nhưng về nhân quyền, Le Monde nói đến « Tân
Cương, những vòng dây kẽm gai trên Con đường tơ lụa » : người Duy
Ngô Nhĩ tại đây bị đô hộ, Hán hóa, đàn áp.
Bắc Kinh mừng rỡ vì mất đi kẻ
thù nguy hiểm Donald Trump
Về quan hệ Mỹ-Trung, Les
Echos có bài phân tích của tác giả Dominique Moisi, cho rằng Trung Quốc
đã mất đi kẻ thù Donald Trump, nhưng là một kẻ thù hữu dụng.
Tác giả dẫn lời một nhà
phân tích Trung Quốc cho biết các nhà lãnh đạo Bắc Kinh đã thở phào nhẹ nhõm
trước thông tin ông Biden chiến thắng, tuy nhiên vẫn lo lắng về tình hình trước
mắt và không ảo tưởng trong trung và dài hạn.
Tính cách khó đoán định của
tổng thống Trump lâu nay gây rất nhiều khó khăn cho Bắc Kinh, và trong thời
gian hơn 60 ngày trước khi tân tổng thống nhậm chức, liệu Donald Trump có thể
làm những gì nữa để gây thiệt hại không thể hồi phục cho quan hệ Mỹ-Trung ?
Những người thân cận của ông Trump toàn là « đại diều hâu » Cộng Hòa,
có thể tạo ra những việc đã rồi để Biden không còn đường quay lại.
Bên cạnh đó, Bắc Kinh
cũng hiểu rằng phạm vi hành động của Joe Biden rất hẹp. Đối với phe Cộng Hòa,
Trung Quốc là mối đe dọa số 1, ngược lại với đảng Dân Chủ, Trung Quốc thậm chí
không nằm trong bảy mối đe dọa hàng đầu. Tuy nhiên nước Mỹ đang chia rẽ và chiến
thắng của Biden chỉ trong đường tơ kẽ tóc. Mọi cố gắng xích lại gần Bắc Kinh của
phe Dân Chủ sẽ bị Cộng Hòa tố cáo là phản bội và đa số người dân Mỹ cũng có thể
tin như thế.
Bầu cử Mỹ : Trump không dễ
nhìn nhận thất bại
Liên quan đến cuộc bầu cử
tổng thống Mỹ, thông tín viên của Les Echos tại New York nói về « Con
đường dài dằng dặc của ông Trump hướng đến việc nhìn nhận thất bại ».
Hôm qua tổng thống Donald
Trump viết trên Twitter « Ông ta thắng nhờ bầu cử gian lận ». Do
bị các nhà báo coi đây là lần đầu tiên nhìn nhận thất bại, ông Trump sau đó đã
phản công, cũng bằng một tweet : « Ông ta chỉ thắng dưới mắt
truyền thông FAKE NEWS mà thôi. Tôi KHÔNG HỀ nhượng bộ ! Vẫn còn một đoạn
đường dài phải vượt qua ».
Tương tự, Le
Figaro nhận xét tổng thống Mỹ, cảm thấy ấm lòng với sự biểu dương lực lượng của cả trăm
ngàn người hâm mộ hôm thứ Bảy 14/11 (*), không ngừng tố cáo bầu cử
gian lận. Tờ báo cũng có bài phóng sự về mạng lưới fan luôn trung thành với
Donald Trump ở Pennsylvania.
Libération dành bốn trang báo cho cuộc biểu tình lớn của những người ủng hộ
tổng thống Donald Trump, cuộc thanh trừng ở Washington…Trả lời phỏng vấn tờ báo
cánh tả Pháp, giáo sư Lawrence Douglas, tác giả cuốn « Will He
Go ? » (Ông ấy có ra đi không ?) dự đoán ông Trump rốt
cuộc sẽ rời Nhà Trắng nhưng luôn nhấn mạnh ông đã bị cướp đoạt mất chiến thắng.
(*) Nói “cả tram ngàn người” là khongo đúng thực
tế. Mời xem video do drone quay từ trên cao :
VIDEO :
FAN TRUMP BIỂU
TÌNH TẠI WASHINGTON DC NGÀY THỨ BẢY 14/11/2020
No comments:
Post a Comment