Xem
qua hình ảnh biến đổi kinh hoàng của một người phụ nữ chỉ sau một năm bị tạm
giam để điều tra, đã giúp tôi khẳng định một niềm tin mạnh mẽ rằng, việc tạm
giam kéo dài để phục vụ cho công tác điều tra cần phải được loại bỏ ra khỏi hệ
thống luật pháp Việt Nam.
Bà Nguyễn Thị Kim Xuyến
Người phụ nữ có khả năng “biến hình” được cộng đồng
mạng nhắc đến là bà Nguyễn Thị Kim Xuyến, nguyên Phó tổng giám đốc Ngân hàng
Đông Á bị bắt tạm giam vào năm ngoái vì các sai phạm trong quản lý ngân hàng.
Khi ra tòa, bà đã biến đổi tàn tạ đến mức làm những
người thân quen trước đây cũng không thể nhận ra. Hình ảnh của bà đã không thể
giấu được sự thống khổ mà bà đã trải qua trong suốt thời gian bị tạm giam.
Chúng ta không thể biết được chuyện gì đã xảy ra đối
với bà ở bên trong những bức tường kín đáo của trại giam, nhưng hình ảnh biến đổi
của bà cho chúng ta biết được, hệ thống tạm giam hiện nay đã tàn phá khủng khiếp
đến thể xác lẫn tinh thần của một con người như thế đó.
Đây là điều mà trước đây chúng ta đã đặt ra một quy
tắc được gọi là Luật cũng không muốn hướng đến việc cải tạo ra một con người
như vậy ngay cả khi họ bị tuyên án là có tội.
Trong hoàn cảnh, tôi xin nhắc lại quan điểm của một
chuyên gia trong Uỷ ban Chống tra tấn Liên Hợp Quốc đã nhận định về tình trạng
giam giữ ở Việt Nam rằng, “những người tự sát hay rối loạn
thần kinh trong các trại giam giữ không phải vì lo sợ trong khi chờ đợi đối diện
với hình phạt theo pháp luật, mà vì sự thống khổ mà họ phải chịu đựng bởi sự
ngược đãi trong các trại giam”.
Thật vậy, đánh giá tình trạng biến hình đến mức
không thể nhận ra của bà Xuyến buộc những người có lương tâm phải đặt ra câu hỏi
dành cho những người có trách nhiệm rằng:
“Thật sự điều gì đang
xảy ra trong các trại giam giữ tại Việt Nam? Làm cách nào để biết được người
đang bị giam giữ đang chịu cảnh ngược đãi và bị đối xử vô nhân?”
Lưu ý rằng, việc tạm giam kéo dài theo Bộ luật Tố tụng
Hình sự hiện hành của Việt Nam là hoàn toàn trái với chuẩn mực theo luật quốc tế.
Việc tạm giam có thể kéo dài đến 16 tháng để phục vụ công tác điều tra như hiện
nay là cấu thành hành vi “giam giữ độc đoán” theo luật nhân quyền quốc tế.
Luật quốc tế yêu cầu các quốc gia thành viên, trong
đó có Việt Nam, trong vòng 48h phải đưa người bị bắt giữ ra trước một thẩm phán
ở một phiên toà có luật sư biện hộ, để xem xét tội danh cáo buộc và bằng chứng
bắt giữ nghi phạm.
Trong các trường hợp này, hầu hết các nghi phạm đều
được thẩm phán cho phép tại ngoại hầu tra. Việc áp dụng biện pháp tạm giam chỉ
là ngoại lệ dành những trường hợp đặc biệt cần thiết như khủng bố, giết người,
hay phát hiện ra nghi phạm đang tiêu hủy chứng cứ, chuẩn bị bỏ trốn hoặc tiếp tục
phạm tội. Việc tước bỏ quyền được tại ngoại hầu tra của nghi phạm chỉ có thể được
thực hiện với điều kiện cơ quan chức năng buộc phải chứng minh bằng các chứng cứ
cụ thể, chứ viện dẫn lý do nhằm mục đích “phòng ngừa” hay “đảm bảo cho công tác
điều tra” đều không được chấp nhận.
Trong khi đó nguyên tắc chuẩn mực pháp lý này lại bị
đảo ngược hoàn toàn tại Việt Nam, khi tạm giam lại được áp dụng phổ biến, còn tại
ngoại điều tra chỉ là những ngoại lệ do đặc quyền bên công an quyết định.
Một nền luật pháp tiến bộ, văn minh luôn ưu tiên cho
việc tại ngoại điều tra bởi nguyên tắc “suy đoán vô tội”, cũng như khi áp dụng
hình thức tại ngoại điều tra sẽ giúp cho nhà nước tránh khỏi việc phải bồi thường
cho người bị tạm giam trong trường hợp toà án tuyên họ vô tội.
Hơn hết, việc cho tại ngoại điều tra sẽ ngăn chặn
tình trạng tra tấn, ép cung hay hạ nhục con người, từ đó có thể dẫn đến việc kết
án tù oan sai cho người vô tội.
Chuẩn mực pháp lý đã có, nhưng đáng tiếc, hệ thống
giam giữ đã đối xử với người bị giam giữ với một cách hoang dại. Đến một ông tướng
như Phan Văn Vĩnh cũng phải bật khóc trước toà khi được tháo còng tay, hay một
người đầy quyền lực kinh tế như Bầu Kiên cũng phải đeo xích chân khi ra toà. Đó
là biểu hiện của nền pháp lý hoang dại sẽ không buông bỏ bất kỳ ai, cho dù họ
đã từng ở trên đỉnh cao của quyền lực chính trị hay kinh tế.
Còng tay và xích chân ngay trong phiên xử để ngăn họ
trốn chạy, quấy rối hay nhằm hạ nhục con người họ? Hạ nhục con người diễn ra
ngay tại nơi xét xử, các định kiến phạm tội đã được thể hiện công khai khi vừa
mở phiên toà, thì giữa bốn bức tường kín đáo người bị giam giữ còn phải chịu đựng
những gì?
Đã đến lúc chúng ta cần viết lại các điều luật về tạm
giam đang hủy hoại thể xác và lương tâm con người từ các trại giam giữ. Cần
chuyển chức năng quản lý trại giam từ bên công an sang một cơ quan độc lập khác
không có thẩm quyền điều tra, và cho phép các tổ chức nhân quyền được thăm viếng
và giám sát các trại giam giữ.
Hãy lên tiếng trước khi quá muộn. Bảo vệ quyền con
người không chỉ cho riêng tôi, hay cho riêng bạn, mà cho tất cả chúng ta.
—-
Ảnh: sự biến đổi của bà Nguyễn Thị Kim Xuyến trước
và sau khi bị bắt tạm giam một năm.
*
Vài việc mà mọi người dân Việt Nam trong nước đều có
thể làm mà không phải xuống đường (đã bao gồm trào lưu sống tối giản): Không
mua vé số, không nhậu, không thuốc lá, không mua sắm xe cộ hàng hoá đắt tiền,
không mua sắm mỹ phẩm, đồ trang sức, đồ thời trang, không mua sắm thiết bị,
máy móc đắt tiền, không đi dự ca nhạc, show diễn, thời trang, không mua thực phẩm
chức năng. Không vận chuyển, lưu kho hay mua bán hàng hóa Trung Quốc bằng mọi
giá. Không phục vụ, không giao dịch với khách là người Trung Quốc. Tránh chạy
xe (khi nào có thể) mà chỉ di chuyển bằng xe đạp hoặc xe bus. Giảm thiểu việc
giữ tiền ở ngân hàng hay rút/chuyển tiền nhiều lần qua ngân hàng/đối tác ngân
hàng.
Người Việt ở nước ngoài: không gởi tiền về VN, không đi về VN, không kinh doanh, làm ăn tại VN.
Xem thêm các link sau cho có động lực hành động vì trách nhiệm xã hội:
https://www.facebook.com/conmale/posts/1911351538887144
https://www.facebook.com/btds2018/posts/194641714534937
https://www.youtube.com/watch?v=0RU1AfBzjSc
https://www.facebook.com/conmale/posts/1882336405121991
https://www.facebook.com/btds2018/posts/165638214101954
https://www.facebook.com/btds2018/posts/161695617829547
https://www.facebook.com/conmale/posts/1830661566956142
Người Việt ở nước ngoài: không gởi tiền về VN, không đi về VN, không kinh doanh, làm ăn tại VN.
Xem thêm các link sau cho có động lực hành động vì trách nhiệm xã hội:
https://www.facebook.com/conmale/posts/1911351538887144
https://www.facebook.com/btds2018/posts/194641714534937
https://www.youtube.com/watch?v=0RU1AfBzjSc
https://www.facebook.com/conmale/posts/1882336405121991
https://www.facebook.com/btds2018/posts/165638214101954
https://www.facebook.com/btds2018/posts/161695617829547
https://www.facebook.com/conmale/posts/1830661566956142
No comments:
Post a Comment