Hà Dương Cự
November 29, 2018
Người xưa có câu “Cái răng cái tóc là góc con người.”
Ý nói là răng và tóc góp một phần quan trọng cho vẻ bề ngoài của con người. Thế
nhưng khi lớn tuổi thì răng rụng, tóc không những rụng mà còn bị bạc nữa.
Răng thì có thể làm răng giả nhưng tóc thì sao?
Trong bài này tôi xin giải thích tại sao tóc bị bạc, rụng và có thể làm gì để
tránh được điều này không.
Thành
phần của một sợi tóc
Tóc ngoài phần ló ra ngoài gọi là thân tóc còn có phần
chân tóc ở trong đầu. Chân tóc giữ tóc liền với đầu. Chân tóc được bọc trong một
cái trông như cái túi và được gọi là nang tóc (follicle).
Tóc bắt đầu từ dưới cùng của nang tóc, ở đó có nhiều
tế bào. Máu từ mạch máu trong da đầu làm sinh ra thêm nhiều tế bào và làm tóc mọc
dài thêm. Tóc sẽ đẩy qua da đầu và lòi ra ngoài. Trước khi ra ngoài tóc đi qua
một tuyến dầu. Tuyến dầu này cho dầu vào sợi tóc làm sợi tóc mềm và bóng. Khi
tóc mọc ra ngoài thì đã là những tế bào chết. Vì vậy bạn không thấy đau khi đi
cắt tóc. Theo American Academy of Dermatology thì con người có khoảng 100,000
nang tóc. Con số đó không đổi từ nhỏ đến lớn.
Nang tóc có chứa nhiều tế bào đặc biệt gọi là
melanocytes chuyên làm ra một chất gọi là sắc tố (pigment) melanin. Melanin là
yếu tố quyết định màu da cũng như màu tóc. Melanin có hai dạng: eumelanin và
pheomelanin. Eumelanin chủ yếu là cho sắc nâu và đen. Pheomelanin là cho sắc đỏ
và vàng.
Sở dĩ đa số người Á Châu có tóc đen là vì họ có nhiều
eumelanin. Người gốc Bắc Âu thì có ít eumelanin và nhiều pheomelanin. Tùy theo
số lượng của pheomelanin mà có tóc vàng nhạt, tóc bạch kim hay tóc hung đỏ.
Sơ đồ một sợi tóc. (Hình: medlineplus.gov)
Tại
sao tóc bạc
Khi con người bắt đầu già đi thì các tế bào sản xuất
ra melanin bị giảm dần đi. Vì melanin bị giảm dần nên tóc càng ngày càng mất
màu và trở nên bạc.
-Di truyền: Di truyền đóng một vai trò rất quan trọng
trong vấn đề tóc bạc sớm hay muộn.
-Tâm thần căng thẳng: Nếu bạn bị căng thẳng vì một
lý do nào đó thì dễ bị tóc bạc. Các nhà khoa học giải thích là sự căng thẳng
làm cho cơ thể tiết ra một chất hóa học. Chất đó phá hoại các tế bào gốc
melanocyte nên không sinh sản ra melanin và làm tóc bạc.
Nếu bạn đọc truyện “Đông Chu Liệt Quốc” thì cũng biết
chuyện Ngũ Tử Tư một đêm lo nghĩ mà đầu bạc. Bên Âu Châu cũng có những câu chuyện
tương tự như vậy. Ông Thomas More và bà hoàng hậu Marie Antoinette tương truyền
là tóc bị bạc trắng trong một đêm khi chờ đợi bị hành quyết.
Theo giải thích của Cleveland Clinic thì có thể là
chất nhuộm tóc của học bị gội sạch hay họ bị bệnh alopecia areata, một loại bệnh
về tự miễn dịch (autoimmune). Bệnh này phát khởi do sự căng thẳng quá độ làm
cho tóc bị rụng, nhưng tóc bạc lại không bị rụng. Do đó chỉ còn lại tóc bạc và
làm cho có cảm tưởng là tóc đột nhiên bị bạc hết cả.
Có
thể làm cho tóc đen trở lại không?
Có rất nhiều quảng cáo cam kết sẽ làm cho tóc của bạn
đen lại, nhưng khoa học chưa chứng thực được là có phương pháp nào có thể làm
tóc đen lại được.
Theo Cleveland Clinic thì các nhà khoa học hiện nay
đã tìm thấy ba gien (gene) có thể giúp cho các tế bào sản xuất ra melanin được ổn
định. Bằng cách thao tác các gien ấy các khoa học gia đã ngăn cản hay làm giảm
số tóc bạc của chuột. Nhưng chưa có sản phẩm nào làm được như vậy cho con người.
Như vậy muốn tóc bớt bạc bạn nên tránh mọi sự căng
thẳng và muốn cho người ta không thấy tóc mình bạc chỉ có cách là nhuộm tóc. Có
nhiều vấn đề trong cách này. Trước hết là bạn phải làm đều đều, tốn tiền và mất
thời giờ. Hơn nữa đa số những thứ thuốc nhuộm tóc đều là hóa chất không tốt cho
cơ thể.
Tại
sao đầu hói?
Con người rụng mất từ 50 tới 100 sợi tóc mỗi ngày. Mỗi
nang tóc trên đầu mọc tóc trong vài năm rồi ngưng một khoảng thời gian. Trong
thời gian nang tóc ngưng nghỉ tóc sẽ bị rụng. Vì những nang tóc ngưng trong thời
gian khác nhau nên bạn không cảm thấy tóc bị rụng.
Các giai đoạn hói. (Hình:
health.clevelandclinic.org)
Khi bạn lớn tuổi thì một số nang tóc ngưng luôn
không sinh sản thêm tóc. Do đó nhiều người đàn ông khi về già tóc bị thưa hay
hói, đàn bà thì ít bị hói mà chỉ bị thưa tóc.
Khi bị hói thì người ta có nhiều phản ứng khác nhau.
Nhiều người thì cứ để nguyên như vậy không chữa trị và không che dấu. Có người
thì cạo trọc luôn, có người thì đội mũ để che giấu đầu hói của mình và có người
thì tìm đủ cách để làm cho tóc mọc thêm cho khỏi hói.
Có nhiều nguyên do khiến người ta bị rụng tóc một
cách bất thường:
-Bị căng thẳng thần kinh: Có nhiều người bị rụng tóc
trong những trường hợp như có người thân qua đời hay trong lúc ly dị.
-Thay đổi kích thích tố (hormone) hay tình trạng sức
khỏe: Phụ nữ có thể bị rụng tóc khi có bầu.
-Xạ trị (radiation therapy): Giết những tế bào sinh
trưởng nhanh như tế bào ung thư nhưng cũng giết luôn tế bào sinh ra tóc do đó
tóc không sinh sản thêm nữa.
Trong những trường hợp nêu trên, nếu nguyên nhân gây
ra sự rụng tóc không còn nữa, như ngưng xạ trị thì tóc sẽ mọc lại.
Thuốc
để chữa hói
Có nhiều loại thuốc chữa hói:
- Minoxidil, tên thương mại là Rogaine. Theo tờ
Consumer Reports thì cũng đáng để bạn thử Rogaine. Thuốc này bôi lên da đầu để
kích thích nang tóc, làm cho mọc thêm tóc. Theo một bài trên báo của American
Academy of Dermatology thì nếu người đàn ông bôi thuốc này với nồng độ 5% một
ngày hai lần số tóc sẽ tăng lên gần 15 sợi tóc trong một cen ti mét vuông.
Tuy nhiên thuốc có nhiều tác động phụ (side effect).
Theo mạng webmd.com thì Rogaine hữu hiện cho 2 trong số 3 người nam. Nó có hiệu
quả tốt nhất nếu bạn dưới 40 tuổi và mới bắt đầu bị rụng tóc. Dù sao thì ở Hoa
Kỳ cơ quan FDA (Food and Drug Administration) đã chấp thuận cho bán thuốc
này mà không cần toa bác sĩ, tức là thuốc này không có hại mấy.
- Finasteride, đây là thuốc uống và cần có toa bác
sĩ. Theo webmd.com thì thuốc này rất hiệu nghiệm nhưng có thể gây ra bất lực
cho một số rất ít người. Cũng như Rogaine, thuốc này không trị tận gốc chứng
hói đầu nên khi ngưng thuốc thì tóc lại rụng như cũ, có khi còn rụng nhiều hơn.
- Biotin, đây là một thứ vitamin B cần cho sức khỏe
con người. Nếu trong người không đủ biotin thì có thể gây ra rụng tóc. Tuy
nhiên không có nghĩa là uống nhiều biotin sẽ làm giảm rụng tóc.
- Trị bằng la de cường độ thấp, theo webmd.com thì
chưa có đủ bằng chứng để nói rằng phương pháp này hữu hiệu trong việc làm mọc
tóc lại.
- Cấy tóc, bác sĩ chuyên khoa da có thể lấy nang tóc
từ chỗ khác và đem cấy vào chỗ hói để làm tóc mọc ở chỗ đó. Cách này tốn tiền
và đau đớn. Cuối cùng cũng trở lại tình trạng hói.
Theo ý kiến của riêng tôi thì tóc bạc hay hói đầu là
tiến trình tự nhiên của trời đất, nên thuận theo đó thì tốt hơn. Nếu cố cưỡng lại
thì vừa tốn tiền, vừa mất thì giờ và có khi còn có hại vì những hóa chất dùng
trong các thuốc. (Hà Dương Cự)
—————-
Nguồn tài liệu: https://health.clevelandclinic.org, www.aad.org, www.mayoclinic.org
No comments:
Post a Comment