Giảng viên
Thứ hai,
16/5/2022, 00:00 (GMT+7)
https://vnexpress.net/tin-vao-tin-gia-4463801.html
Tháng trước,
một mẩu tin ngắn trở thành chủ đề thảo luận chính trong giờ học của lớp tôi.
Chủ đề
chính của giờ học là tìm hiểu về sức mạnh của tin tức, về cách chúng tôi phân
tích thông tin và phát hiện tin giả. Hóa ra, sinh viên của tôi - những người
còn rất trẻ - đang cảm thấy dội ngược, và mệt mỏi vì tin tức. Sự nhiễu loạn
thông tin, đặc biệt là về đại dịch Covid-19, trong hơn hai năm qua đã làm gia
tăng những lo ngại này.
Một nghiên
cứu mới đây từ nhóm các tác giả thuộc Đại học Oxford, được UNICEF công bố cho
thấy, 76% thanh thiếu niên đối mặt với tin giả từ các nguồn trực tuyến ít nhất
một lần một tuần, tăng 50% so với hai năm trước đó. Câu nói, được cho là của
nhà văn Mark Twain, rằng "một lời nói dối có thể đi vòng quanh thế giới và
quay trở lại trong khi sự thật đang buộc dây giày của nó", dường như rất
đúng về vấn đề nhức nhối hôm nay.
Trước đây,
các nền tảng lớn như Facebook đã lựa chọn cho mình một giải pháp an toàn khi
đưa ra câu trả lời rằng họ chỉ đơn thuần là một nền tảng công nghệ. Họ cũng tự
định danh là kênh tổng hợp thông tin ở phạm vi rộng nhằm kết nối người dùng, chứ
không phải là công ty truyền thông, giúp tránh được những rắc rối khi bị hiểu
nhầm, bị đóng khung trong vai trò các nhà xuất bản.
Gần đây,
giới truyền thông một lần nữa trở nên ồn ào hơn khi hay tin tỷ phú Elon Musk muốn
mua mạng xã hội Twitter. Hình ảnh chú chim xanh nhỏ đang sà vào cạnh người đàn
ông giàu có, quyền lực, mở ra hứa hẹn cho quyền tự do ngôn luận, khi vị tỷ phú
này từng đưa ra nhận định rằng: "Điều quan trọng là phải có một nền tảng
toàn diện cho quyền tự do ngôn luận".
Nhưng theo
tôi, vấn đề tự do ngôn luận cần được nhìn nhận một cách thấu đáo. Những gì
chúng ta có, trải nghiệm, liên quan chủ đề này ở quy mô rộng là các mức độ cho
phép phát biểu khác nhau. Một số quốc gia có mức độ cho phép cao hơn những quốc
gia khác. Một hệ thống mở mà bất cứ ai có thể nói bất cứ điều gì không hẳn là
điều tốt. Mọi người sẽ bị tổn thương khi không may trở thành nạn nhân của các
phát ngôn thù địch.
Số liệu của datareportal.com mới
đây cho thấy, người Việt dành trung bình 7,06 giờ mỗi ngày trên Internet, cao
hơn mức trung bình 6,53 giờ của thế giới.
Tổng số
4,62 tỷ người dùng mạng xã hội hiện nay, cao gấp 3,1 lần so với con số 1,48 tỷ
mà datareportal từng công bố 10 năm trước (2012). Một công bố
từ Đại học Harvard, Mỹ chỉ ra rằng, một thập kỷ trước, chỉ có 8% người Mỹ trên
65 tuổi sử dụng mạng xã hội. Ngày nay, con số đó lên tới 40%.
Các nghiên
cứu gần đây chỉ ra tuổi của người dùng mạng xã hội có liên quan chặt chẽ đến việc
bị ảnh hưởng bởi tin tức giả mạo, thông tin sai lệch. Những người lớn tuổi,
thông thường, ít có kinh nghiệm với các nội dung giật gân, rất dễ sa vào bẫy của
các tiêu đề clickbait (mồi nhử để nhấp chuột). Họ cũng có xu hướng dễ dàng tin
và sa đà vào các quảng cáo, được thiết kế để tạo cảm giác giống như những câu
chuyện "thực" và hiếm khi nhận dạng được các hình ảnh, câu chuyện bị
thao túng.
Không phải
ai cũng ý thức việc họ chỉ đang xem một phần của câu chuyện, bề nổi của tảng
băng mà ai đó đang trả tiền và buộc bạn nên xem. Cho nên, việc đào sâu hơn để
tìm ra sự thật là một kỹ năng cần được quan tâm.
Hiểu biết
về phương tiện truyền thông là một yếu tố quan trọng của năng lực công dân. Nếu
ai đó, chưa thật sự thông hiểu về chuyện này thì họ cần được trang bị kỹ năng để
ứng phó.
Với mức độ
ngày càng phổ biến của điện thoại thông minh, giữa dòng chảy tin tức ào ạt,
thông tin sai lệch đang ngày càng vươn độ phủ sóng rộng rãi khắp nơi và có xu
hướng ngày càng phức tạp.
Câu nói
"think before you share", cân nhắc kỹ trước khi chia sẻ, đang dần được
dùng để nhắc nhau thường xuyên hơn. Dừng lại ba giây để kiểm tra nguồn, kiểm
tra tác giả, xem xét cẩn thận nội dung bên dưới, phía sau tiêu đề... phần nào
giúp hạn chế sự lây lan của tin giả.
Một tương
lai hứa hẹn sáng sủa, một môi trường an toàn trên xa lộ số là hoàn toàn có thể
đạt được nếu người dùng biết tiêu thụ thông tin theo cách thông thái.
Nguyễn
Thị Hồng Chi
No comments:
Post a Comment