Nhức
nhối luận án TS : Đó cũng là một hình thức tham nhũng
GDVN
15/05/2022
06:40
GDVN- Theo
Giáo sư Nguyễn Anh Trí, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần sớm thẩm định lại các luận
án tiến sĩ, làm trên diện rộng và ưu tiên những đề tài được dư luận lên tiếng.
TIN LIÊN QUAN
·
Để
lọt luận án vô bổ: Có nên tước học hàm, học vị người hướng dẫn/thành viên HĐ?
·
Luận
án Tiến sĩ: "Mấu chốt" là ở Chủ tịch hội đồng
·
Bi
hài, đề tài KHKT học sinh ngang tầm tiến sĩ, luận án TS nghiên cứu...cầu lông
Những ngày
gần đây, dư luận đang xôn xao về những tên đề tài luận án tiến sĩ mà “nếu chỉ đọc
tên sẽ không thấy được hàm lượng khoa học hay ý nghĩa về mặt thực tiễn”. Từ
đây, rất nhiều câu hỏi lại đặt ra về chất lượng chuyên môn của các luận án tiến
sĩ.
Trao đổi với
phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Đại biểu Quốc Hội, Giáo sư, Anh
hùng Lao động Nguyễn Anh Trí đã thẳng thắn bày tỏ góc nhìn về những hiện tượng
luận án tiến sĩ chất lượng thấp và nêu một số biện pháp ngăn chặn.
Hiện tượng “đói” đề tài và những luận án nhân
bản
Phóng
viên: Thưa Giáo sư Nguyễn Anh Trí, vừa qua, dư luận xã hội
đang đề cập rất nhiều về vấn đề có những luận án tiến sĩ không bảo đảm chất lượng,
về giá trị học thuật cũng như ý nghĩa thực tiễn. Quan điểm của ông đối với hiện
tượng trên như thế nào?
Giáo sư
Nguyễn Anh Trí: Đúng
như vậy! Trong thời gian qua, đang rộ lên rất nhiều tin tức nói về một số cơ sở
đào tạo nghiên cứu sinh, đã có những đề tài tồn tại hai vấn đề. Thứ nhất là số
lượng luận án hoàn thành rất nhiều trong một khoảng thời gian ngắn và thứ hai
là về mặt nội dung, chưa đủ tầm với yêu cầu, đòi hỏi của một luận án tiến sĩ.
Về cách thức,
đây thực sự chưa phải là một đề tài nghiên cứu để tạo ra một luận án, mà giống
như một bài báo cáo hay tổng kết thì đúng hơn. Về tốc độ “sản xuất” ra những luận
án tiến sĩ này, nhanh đến mức khó hình dung nổi.
Đó là những
khía cạnh mà tôi đã nghe được. Có thể kể đến một số đề tài luận án đã từng và
đang khiến dư luận xôn xao như: “Nghiên cứu giải pháp phát triển môn Cầu
lông cho công chức viên chức thành phố Sơn La”; “Đặc điểm giao tiếp với
dân của chủ tịch ủy ban nhân dân xã” hay “Hành vi nịnh trong tiếng Việt”,
“Hành vi ngôn ngữ thề của người Việt”...
Khi đi sâu
vào tìm hiểu, tôi thấy rằng, những điều dư luận nói và báo chí phản ánh có lẽ
là đúng, rất cần phải được tìm hiểu thêm và có sự chỉnh đốn.
https://photo-cms-giaoduc.zadn.vn/w700/Uploaded/2022/dreidsoxfe/2022_05_11/nguyen-anh-tri-622.jpg
Giáo
sư, Anh hùng Lao động Nguyễn Anh Trí trao đổi với phóng viên về những luận án
tiến sĩ đang gây ồn ào trong dư luận. (Ảnh: NVCC).
Phóng
viên: Qua thực tiễn, Giáo sư đánh giá như thế nào về chất
lượng các luận án tiến sĩ; và về trình độ của nghiên cứu sinh trong giai đoạn vừa
qua, có vấn đề gì cần trao đổi?
Giáo sư
Nguyễn Anh Trí: Tính
đến thời điểm hiện tại, tôi cũng đã có hơn 35 năm giảng dạy ở bậc đại học và
sau đại học. Tôi xin có một nhận xét chung như sau:
Nhìn
chung, chất lượng luận án tiến sĩ, hay kể cả luận văn thạc sĩ ở các trường đại
học, ở các cơ sở nghiên cứu được phép đào tạo nghiên cứu sinh, trong 10 năm trở
lại đây, có xu hướng phân thành hai thái cực.
Thái cực
thứ nhất, là nhóm những nghiên cứu sinh nghiên cứu những vấn đề hết sức sâu sắc,
rất hay, rất cập nhật và ngang tầm với quốc tế. Đặc biệt, trong ngành y, có
không ít nghiên cứu sinh nghiên cứu những đề tài, bảo vệ được những luận án
thành công rất chất lượng, khiến người làm thầy như tôi cảm thấy rất mỹ mãn,
tôi tự hào về họ.
Nhưng thái
cực thứ hai lại là nhóm nghiên cứu sinh có những luận án làng nhàng, thậm chí,
có thể nói là chất lượng yếu kém, mà chủ yếu lại gặp ở những lĩnh vực mang tính
xã hội.
Cũng dễ hiểu
thôi. Bởi, ví dụ như trong ngành y, các nghiên cứu có “số đo” về mặt số lượng,
chất lượng, có chỉ số do máy móc đo được; còn vấn đề về xã hội, đo lường thái độ,
sự quyết tâm, tinh thần... chẳng hạn, tôi nghĩ là khó! Tôi không nói tất cả đều
xấu, nhưng rõ ràng là trong lĩnh vực ấy, phải nói thẳng là rất dễ xảy ra hiện
tượng: chất lượng không đảm bảo.
Cũng chính
vì “số đo” không có, nên dẫn đến một tình trạng, đó là làm luận án theo kiểu
nhân bản lên được. Tôi lấy ví dụ, vừa rồi báo chí cũng có đưa một số đề tài luận
án cứ “na ná” nhau, cùng mô tip ngay ở tên đề tài khiến dư luận không khỏi băn
khoăn.
Bên cạnh
đó, tôi thấy có một lý do khá quan trọng, có thể khiến những luận án như vậy vẫn
còn “cơ hội” xuất hiện, đó là vấn đề áp lực để thăng tiến. Tôi cho vấn đề này
là một tác động rất đáng để suy nghĩ.
.
Phóng
viên: Vâng, Thưa Giáo sư, được biết, ông cũng đã tham gia
giảng dạy và hướng dẫn thành công nhiều luận án tiến sĩ. Vậy, Giáo sư đã từng gặp
hiện tượng tương tự chưa?
Giáo sư
Nguyễn Anh Trí: Cho
đến bây giờ, tôi cũng đã tham gia hướng dẫn nhiều luận văn, luận án. Cụ thể,
tôi đã hướng dẫn khoảng 28 luận văn thạc sĩ; 5 luận án chuyên khoa II và khoảng
30 luận án tiến sĩ bảo vệ thành công.
Tôi có thể
cam đoan, học viên của tôi, không ai làm những luận án tiến sĩ với trình độ như
vậy, với chất lượng như vậy và với tốc độ như vậy.
Vì sao lại
thế? Thứ nhất, vì tôi rất nghiêm khắc. Trong quá trình giảng dạy, mọi người đều
biết rằng, tôi là một người rất nghiêm khắc.
Thứ hai, với
cương vị của một Viện trưởng viện đầu ngành (Viện trưởng Viện Huyết học &
Truyền máu Trung ương trước năm 2017 - phóng viên), Chủ tịch Hội Huyết học Truyền
máu Việt Nam cũng như Chủ tịch nhiều Hội đồng khoa học khác,... tôi có đủ đề
tài để đưa cho nghiên cứu sinh làm và có thể hướng dẫn họ làm thành công. Vấn đề
về đề tài cũng rất quan trọng, vì tôi biết rằng, có một hiện tượng ở rất nhiều
cơ sở là “đói” đề tài, tức là không tìm ra đề tài. Cùng với đó, là thái độ làm
việc nghiêm túc, say mê của một người làm khoa học, sẽ không thể để hiện tượng
như vậy xảy ra.
Một điều nữa,
khi tôi hướng dẫn nghiên cứu sinh, thường không có áp lực. Bởi tôi hiểu, nhiều
khi, chính bản thân thầy hướng dẫn cũng phần nào chịu áp lực, phải hướng dẫn
thành công cho nghiên cứu sinh để đủ “chỉ tiêu” điền vào hồ sơ làm học hàm.
Nhìn vậy nhưng áp lực đôi khi cũng quan trọng lắm! Điều đó giống như áp lực
thăng tiến ấy.
Theo Giáo sư Nguyễn Anh Trí, có một hiện tượng
vẫn tồn tại ở rất nhiều cơ sở là “đói” đề tài, tức là không tìm ra đề tài. (Ảnh:
NVCC).
Gian lận nguy hiểm hơn mọi gian lận khác
Phóng
viên: Thưa Giáo sư, có ý kiến cho rằng, yêu cầu luận án tiến
sĩ có công bố quốc tế là tiêu chuẩn khách quan duy nhất để có “tiến sĩ thật” và
những đề tài có thể xem là “dễ dãi” kia tồn tại được là do bỏ yêu cầu công bố
quốc tế. Giáo sư có đồng tình với quan điểm này không?
Giáo sư
Nguyễn Anh Trí: Nhìn
chung, đối với tất cả các ngành, kể cả ngành y của chúng tôi, cũng đều có một vấn
đề, đó là xu hướng làm cho nghiên cứu sinh dễ hơn, đơn giản hơn, nhẹ nhàng hơn.
Xu hướng này tất nhiên cũng có tính ưu việt riêng, song, đây lại là “mảnh đất
màu mỡ” để “đẻ” ra những luận án chất lượng kém.
.
Phóng
viên: Được biết, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cho biết,
sẽ thẩm định lại chất lượng các luận án tiến sĩ đang gây ồn ào trong dư luận.
Giáo sư đánh giá thế nào về động thái này?
Giáo sư
Nguyễn Anh Trí: Thông
qua thông tin trên báo chí, tôi cũng được biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nhận
ra được những luận án chất lượng thấp, thậm chí là kém đã “lọt lưới”. Cho nên,
Bộ đang có chủ trương thẩm định lại những luận án có phản ánh và có ý kiến của
dư luận, theo đúng quy chế hiện hành.
Cá nhân
tôi rất ủng hộ chủ trương này. Tôi cho rằng đây là việc rất nên làm, cực kỳ nên
làm, để trả lời trước dư luận: Có hiện tượng này không; nếu có, thì trầm trọng
đến mức nào? Qua đó, phải tìm ra được nguyên nhân, lý do, từ đó, tìm ra cách thức
sửa, tức là phải “tìm đúng bệnh” thì mới ra “phương thuốc chữa”.
Tôi mong,
Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm thẩm định lại các luận án tiến sĩ, và đề nghị phải
làm trên diện rộng. Đặc biệt, phải ưu tiên với những đề tài, nhóm đề tài những
lĩnh vực đã được dư luận lên tiếng, bởi đây không phải lần duy nhất dư luận có
những băn khoăn này. Bộ phải coi đây là sự thay mặt Chính phủ để giám sát thật
tốt, trả lời cho công luận những câu hỏi đang băn khoăn ở trên. Đồng thời, việc
làm này cũng góp phần làm lành mạnh hóa vấn đề đào tạo nghiên cứu sinh ở Việt
Nam chúng ta.
Tôi cũng
xin lưu ý, gian lận này còn nguy hiểm hơn tất cả mọi gian lận khác. Vì sao?
Vì gian lận
này “chắp cánh” cho những người chưa tốt, không tốt được tham gia vào bộ máy quản
lý, lãnh đạo, nên sẽ rất nguy hiểm. Vì đáng lẽ, những người đó phải là người
gương mẫu, phải là những tấm gương, là những người có thể là thầy, là anh, là
thủ trưởng trong một đơn vị, thậm chí trong một ngành, một Bộ...
Mà tôi xin
khẳng định, một trong những lý do, “động lực” tôi thấy rất nhiều, ở các nghiên
cứu sinh, đó là sự thăng tiến, có nghĩa là làm lãnh đạo, làm người quản lý. Nếu
người quản lý, lãnh đạo mà không là tấm gương, có thể làm cho cả cơ quan, cả
ngành, thậm chí là cả xã hội bị xấu đi. Chính vì vậy, phải làm cho triệt để.
Cần xem lại chính sách bổ nhiệm cán bộ đi
cùng với bằng cấp
Phóng
viên: Vậy, có biện pháp nào có thể giải quyết căn cơ và
ngăn chặn hiện tượng này không, thưa Giáo sư?
Giáo sư
Nguyễn Anh Trí: Trong
phạm vi một bài báo, để nói vấn đề này thì tôi e là không thể bàn hết được. Vì
đây là vấn đề liên quan đến chất lượng đào tạo của cả một đất nước, liên quan đến
nhu cầu, yêu cầu, mà nhu cầu thì cũng có nhu cầu lành mạnh, nhu cầu không lành
mạnh, thậm chí có thể là nhu cầu xấu. Bên cạnh đó, còn liên quan đến vấn đề thuộc
về tính kỷ luật, tính nghiêm minh trong tất cả mọi vấn đề của một quốc gia.
Chúng ta
phải hiểu được rằng, việc gian lận đó là bản chất một dạng tham nhũng. Tham
nhũng bằng cấp, để thăng tiến. Như vậy, còn liên quan đến vấn đề chính sách.
Tôi lấy ví dụ, giống như chuyện đưa tiêu chuẩn là phải có ngoại ngữ mới được bổ
nhiệm, thì dẫn đến người người đổ xô đi học ngoại ngữ, trong khi có cả học thật,
học giả lẫn lộn.
Đặc biệt,
có một quan niệm hết sức sai lầm, cho rằng trình độ thạc sĩ sẽ hơn đại học, tiến
sĩ hơn thạc sĩ... Vấn đề này tôi đã từng phản đối trước Quốc hội. Tôi biết,
không thiếu người chuyên môn rất giỏi nhưng vì không có điều kiện nghiên cứu,
hoặc không có nhu cầu trở thành thạc sĩ, tiến sĩ... Ví như trong ngành y, niềm
tự hào là tay nghề chứ không phải chỉ ở học hàm, học vị.
Chính vì
trong chính sách vẫn còn đưa học hàm, học vị vào tiêu chuẩn đánh giá cán bộ thì
sẽ còn tình trạng đua nhau đi học.
Đối với hiện
tượng này, phải tùy theo từng nhóm nguyên nhân mà có cách giải quyết cho phù hợp.
Phía trên, chúng ta có đề cập một biện pháp, đó là Bộ Giáo dục và Đào tạo phải
tổng thể giám sát lại tất cả những luận án tiến sĩ. Tuy nhiên, đó chỉ là một
trong vô vàn biện pháp.
Đầu tiên,
phải xây dựng một xã hội học tập lành mạnh, học tập vì kiến thức, vì muốn có kiến
thức, tay nghề, chứ không phải học tập vì muốn đối phó. Phải thay đổi được tư
duy, coi trọng người có kiến thức chứ không phải chỉ đơn giản coi trọng người
có bằng cấp và xem đó là thước đo duy nhất. Đây là cuộc cách mạng về văn hóa,
cách mạng về tư tưởng, cho nên phải có thời gian để thay đổi.
Thứ hai,
phải xem lại chính sách bổ nhiệm cán bộ đi cùng với bằng cấp, vì vô tình nó trở
thành một chất xúc tác để thúc đẩy xã hội chạy theo bằng cấp.
Thứ ba, rất
quan trọng, các trường đại học đừng giảng dạy vì tiền. Một số đơn vị được phép
đào tạo nghiên cứu sinh vẫn xin thêm chỉ tiêu hằng năm, để được thêm kinh phí;
và được thêm “quyền ban phát bằng cấp”, vì lợi ích cá nhân, mà chắc chắn nhẹ
thì phong bì phong bao, còn không thì có đổi chác để “mọi việc êm xuôi”. Tôi
xin nhấn mạnh, đây là một tiêu cực rất nguy hiểm.
Bên cạnh
đó, nhóm các thầy hướng dẫn phải thực sự nghiêm khắc, trách nhiệm, tận tụy hướng
dẫn cho nghiên cứu sinh, phải tìm ra được cho nghiên cứu sinh những đề tài hay,
có giá trị; đồng thời, thầy và hội đồng phải làm việc thực sự nghiêm túc, hiệu
quả. Tôi thấy, bây giờ có một xu hướng là hội đồng “giơ cao đánh khẽ”, nhưng
đây là điều rất không nên. Hội đồng cần nghiêm khắc, trách nhiệm, tận tâm tận lực
để có những luận án đạt chất lượng.
Kế đến là
công tác “hậu kiểm” phải được làm kịp thời, thường xuyên. Chẳng hạn, sau khi bảo
vệ xong một luận án, phải đề ra kế hoạch giám sát chất lượng đào tạo, chất lượng
luận án đó và phải đánh giá được những đóng góp, tác động của luận án ấy vào thực
tiễn cuộc sống. Theo tôi, phải đưa giám sát định kỳ (chẳng hạn sau 5 năm lại
đánh giá lại) vào tiêu chuẩn. Chứ còn luận án làm xong mà vô nghĩa, thì làm để
làm gì?
Cuối cùng,
phải có chế tài rất mạnh, rất nghiêm khắc, để xử lý những gian lận. Bởi vì, như
tôi đã nói, những gian lận này rất nguy hiểm, làm băng hoại đạo đức xã hội.
Phóng
viên: Trân trọng cảm ơn những chia sẻ của Giáo sư!
Ngân
Chi
----------------
Tôi
chưa thấy trường hợp nào 'chạy', 'lót tay' để bảo vệ luận án TS ở Đài Loan
Nghịch
lý bảo vệ luận án TS: Quy trình chặt chẽ nhưng vẫn lọt đề tài có 'vấn đề'
Tiến
sĩ Trần Hữu Sơn: Đừng lấy danh tiến sĩ với mục đích làm “quan”
No comments:
Post a Comment