Dân
Cuba làm cách mạng chống "Cách mạng" : Ngày tàn của chế độ đã điểm
Thụy
My -
RFI
Đăng ngày: 24/07/2021 - 19:04
https://www.rfi.fr/vi/%C4%91i%E1%BB%83m-b%C3%A1o/20210724-dan-cuba-lam-cach-mang-chong-cach-mang
Tại châu Mỹ la-tinh, theo tuần báo L’Express,
ngày tàn của chế độ Cuba đã điểm với cuộc « Cách mạng trong cách mạng ».
Ba tháng sau khi Raul Castro ra đi, các cuộc biểu tình ngày 11/07/2021 đánh dấu
bước ngoặt lớn của đảo quốc.
https://s.rfi.fr/media/display/26c32bb2-ec9f-11eb-978e-005056a90284/w:980/p:16x9/08-2481.webp
Không còn sợ hãi,
người dân ồ ạt biểu tình chống chính phủ tại La Habana ngày Chủ nhật
11/07/2021, gây bất ngờ cho giới lãnh đạo Cuba. AP - Eliana Aponte
« Nổi dậy ?
Không, đó là cách mạng ! »
« Đó là một cuộc nổi dậy à ? - Không,
thưa bệ hạ, đó là cách mạng ! ». Tuần
báo cho rằng không thể không nhớ đến sự sững sờ của vua Louis XVI vào thời điểm
dân Pháp phá ngục Bastille năm 1789. Cuộc biểu tình lịch sử của người dân Cuba
hôm Chủ nhật 11/07 đã làm rung chuyển toàn quốc, và gây kinh ngạc cho bộ máy
Nhà nước, đứng đầu là ông Miguel Diaz-Canel mới lên thay Raul Castro được ba
tháng.
Kể từ cuộc cách mạng Cuba năm 1959, chưa bao
giờ người dân dám công khai thách thức chế độ như thế. Từ La Habana cho đến mọi
miền đất nước, hàng ngàn người biểu tình ở các thành phố hô vang « Tự
do ! » « Đả đảo độc tài ! », và đặc biệt
« Chúng tôi không còn sợ nữa ! »
Hồi năm 1994, cũng đã nổ ra một cuộc biểu tình
bất ngờ ở đại lộ Malecon, khiến chính quyền lo sợ do đang khủng hoảng kinh tế
sau khi Liên Xô sụp đổ. Nhưng sự hùng biện của Fidel Castro cộng với sự can thiệp
của lực lượng an ninh khiến phong trào lắng xuống, và lúc đó chỉ có vài trăm
người tham gia tại thủ đô La Habana.
Khi người dân
không còn sợ hãi
Nhà phân tích Elizabeth Burgo nhận định, việc
người biểu tình hô lên « không còn sợ nữa » là hết sức ý
nghĩa : hàng rào ngăn trở người dân phản ứng đã sụp đổ. Và lần đầu tiên
trong lịch sử mới thấy cảnh sát chạy trốn người biểu tình, cảnh này đã được ghi
hình lại. Một cảnh khác rất ấn tượng ở La Habana : một an ninh mặc thường
phục rút súng chĩa vào một thanh niên biểu tình, anh này thản nhiên giơ đầu ra
hô : « Nào, cứ bắn, bắn đi ! », và nhân viên an
ninh đành cất khẩu súng.
Jorge Ricardo Masetti (có cha là nhà cách mạng
lão thành, thân cận với Che Guavara) nhận định, phải hết sức can đảm mới dám đi
biểu tình ở Cuba. Tai mắt của đảng trong khu phố sẽ báo cáo, và có thể vào tù
hay bị an ninh thẩm vấn. Những người dân xuống đường hôm đó hoàn toàn ý thức được
các nguy cơ, nhưng họ không còn gì để mất.
Khi cuộc biểu tình đột xuất đầu tiên nổ ra ở
San Antonio de Los Banos, cách thủ đô khoảng 30 km, Miguel Diaz-Canel lên truyền
hình tuyên bố một cách vụng về. Tân chủ tịch 61 tuổi còn phạm sai lầm là thúc đẩy
nội chiến, ông kêu gọi « tất cả những người cách mạng và cộng sản xuống
đường để bảo vệ cách mạng ».
Biểu tình không phải
do Covid, mà từ khát vọng tự do
Theo Masetti, ở Cuba chưa bao giờ có việc người
đứng đầu Nhà nước công khai kêu gọi chống lại chính nhân dân mình. Đứng trước
thách thức, Nhà nước Cuba giờ đây chỉ có cách hoặc hy sinh ông Diaz-Canel, hoặc
tiếp tục đàn áp, nhưng cả hai cách đều tệ hại. Chính quyền cố giải thích mọi việc
do đại dịch Covid gây ra, nhưng thực tế, sự kiện cho thấy những lỗ hổng trong bộ
máy an ninh. Họ ngỡ rằng chỉ là một nhúm người bất mãn, nhưng từng phút một, biểu
tình lan ra như vết dầu loang.
Làn sóng bất bình đã được nung nấu dưới thời
Raul Castro và trước nữa, thời Fidel. Trái với những gì được tờ báo đảng Granma
viết mà một số báo chí các nước ngây thơ đưa lại, nguyên nhân của cuộc biểu
tình « long trời lở đất » không phải do Covid hay cấm vận của Mỹ.
L’Express đề nghị cứ nghe trên
YouTube những khẩu hiệu của người biểu tình - thường là giới trẻ, nghèo
khó, khá nhiều phụ nữ. Trên các đường phố Cuba, không có ai hô « Đả đảo
Covid » hay « Đả đảo đế quốc Mỹ » cả. Tờ báo nhắc lại,
họ hô : « Đả đảo độc tài ! », « Tự do muôn
năm ! », « Chúng tôi không còn sợ hãi ! »
Cuộc cách mạng chống
lại « Cách mạng » Cuba
Courrier International dịch bài viết của trang web độc lập Cubanet mang tựa đề « Cuba :
Một cuộc cách mạng chống lại ‘Cách mạng’ » có nhận định tương tự. Các
cuộc biểu tình bất ngờ hôm 11/07 lại mang đến hy vọng lật đổ được « những
kẻ cai trị bụng phệ » - từ ngữ của tờ báo.
Người dân Cuba xuống đường không phải chỉ vì bị
cúp điện hay vì đói - họ đã đói từ lâu, trước khi đại dịch ập đến và chẳng
có gì để mất, đã thoát khỏi nỗi sợ. Trang mạng này viết : « Bởi vì
chúng tôi không còn muốn một đảng ăn bám, chúng tôi là con người chứ không phải
con vật, vì một đất nước không thể được điều hành như một trang trại ».
Những người đã xuống đường hôm 11/07 không phải
là lính đánh thuê cũng chẳng phải tội phạm. Đó là hàng ngàn người đã bị mất đi
số tiền dành dụm từ nhiều năm do những « điều chỉnh » của một chính
quyền đã làm nợ nước ngoài thêm chồng chất. Họ xây dựng một khách sạn chọc trời
(42 tầng, 600 phòng) nhưng đồng thời lại nói là không có đủ tiền để cung cấp thực
phẩm cho các chợ. Các thanh niên đã hô « Tổ quốc và cuộc sống » thay
cho « Tổ quốc hay là chết » không muốn kết thúc cuộc đời trong
cảnh khốn cùng như cha ông.
Có những gia đình đi biểu tình vì không còn chịu
được cảnh sống chia cách với người thân lưu vong, nghèo khổ, bị kiểm duyệt, ảo
tưởng chính trị, sự ngạo mạn của một chế độ coi kiều dân ở nước ngoài như một
nguồn ngoại hối chứ không phải đồng bào mình. Những người cha, người mẹ đau khổ
nghĩ rằng không có lối thoát, một khi họ nằm xuống thì con cái phải tiếp tục sống
trong một đất nước không có tương lai, khác hẳn với những gì Fidel Castro đã hứa
hẹn.
Cựu giáo sư Trường
Đảng: « Đảng Cộng Sản Trung Quốc đã chết !»
Về châu Á, L’Obs phỏng vấn bà Thái Hà (Cai Xia), cựu
giáo sư Trường Đảng Trung ương Trung Quốc hiện đang tị nạn tại Mỹ. Người đã từng
giảng dạy cho các quan chức cao cấp - kể cả ủy viên Bộ Chính trị - khẳng định « Đảng
Cộng Sản Trung Quốc đã chết ! ».
Bà Thái Hà thuộc lớp « hồng đại nhị »
đầy quyền lực, con cháu của các nhà cách mạng lão thành. Chuyên nghiên cứu về
« xây dựng đảng », bà cho rằng có quá nhiều hào quang huyền ảo được dựng
lên cho đảng Cộng Sản. Công dân Trung Quốc bị ngợp trong « lịch sử chính
thức » đã giấu đi những hỗn loạn, sai lầm và tội ác của nhiều nhà lãnh đạo.
Trước hết, vì sao kỷ niệm ngày thành lập đảng
Cộng Sản Trung Quốc lại là 01/07, trong khi thực ra đó là ngày 23/07 ?
Giáo sư Thái Hà cho biết đó là do Mao Trạch Đông quyết định, vì chỉ nhớ mơ hồ
hôm lập đảng là tháng Bảy, nên chọn ngày 1 đầu tháng cho dễ nhớ. Các nhà sử học
chỉ tìm ra ngày chính xác sau khi Mao chết.
Những sự kiện lịch sử nào ảnh hưởng trầm trọng
đến hình ảnh của đảng « quang vinh, vĩ đại » đều bị ngăn chận thông
tin. Chẳng hạn nạn đói khủng khiếp do quyết định điên rồ của Mao trong Đại nhảy
vọt (1958-1961) đã làm hơn 40 triệu người chết trong vòng ba năm. Đảng tỏ ra cơ
hội, dối trá một cách trơ trẽn và gần đây còn sáng tạo ra một tội danh mới :
« chế tác lịch sử Trung Quốc ». Mọi phản bác lịch sử chính thức bị
coi là đối lập chính trị, một nhà sử học nghiêm túc có nguy cơ bị quy tội
« chống đảng » và bị tống giam.
Tạo lập quyền lực
nhờ núi xương sông máu, Đảng không muốn đối mặt sự thật
Mỗi dịp kỷ niệm quan trọng, đảng đều phát hành
cuốn sách tóm lược lịch sử đảng, nhưng phiên bản nhân 100 năm thành lập lần này
lại rất tệ. Bà Thái Hà nhận xét, nó được viết theo kiểu thô thiển như cho học
sinh tiểu học, nội dung phù hợp với trình độ Tập Cận Bình mà người ta đều biết
là học hành không đến nơi đến chốn. Một chi tiết đáng chú ý là tập sách không
có tên tác giả lẫn cơ quan nghiên cứu đã biên tập, thậm chí cả nhà xuất bản,
trong khi trước đây mỗi bài viết đều được ký tên - đây là cả một vinh dự.
Vì sao đảng không có khả năng đối mặt với sự
thật ? Những đầu óc hiện nay bất lực trong việc tổng hợp lại các thời kỳ
đã qua và rút tỉa kinh nghiệm từ những sai lầm. Đảng Cộng Sản Trung Quốc chọn lựa
cách cai trị độc tài ngay từ khi thành lập, tạo lập quyền lực trên một núi xác
chết.
Tất cả những người có của ăn của để ở nông
thôn bị quy là « địa chủ » và sát hại, giết tất cả những người lính từng
chiến đấu dưới cờ Trung Hoa Dân Quốc và đàn áp, tịch biên tài sản công chức. Tiếp
theo lại nhân danh « tập thể hóa nông nghiệp » để tịch thu đất đai vừa
chia cho nông dân, nhân danh công nghiệp hóa để cướp lấy các doanh nghiệp của
« tư sản yêu nước » dù họ là đồng minh. Dân chúng trở thành nô lệ của
đảng.
Đặng Tiểu Bình dù chấm dứt « đấu tranh
giai cấp », cải cách kinh tế nhưng không muốn người dân biết sự thật về
Mao, có nguy cơ kéo theo sự suy sụp của đảng. Giải pháp của Đặng là để cho trôi
vào quên lãng với thời gian. Còn Tập Cận Bình ngày nay, có ít kinh nghiệm, kém
nhạy bén chính trị và uy tín không bằng người trước ; lại còn gánh thêm di
sản là vụ thảm sát Thiên An Môn 1989, tham nhũng, môi trường bị hủy hoại, bất
bình đẳng xã hội… Hoàn toàn không có hy vọng đảng nói thật và dân chủ hóa từ từ.
Bị giám sát quá chặt,
không ai dám phản đối Tập Cận Bình
Tính chính danh gồm hai mặt. Trước hết, giữa
chính quyền và nhân dân : chính quyền này không hề do nhân dân bầu lên. Thứ
hai là giữa giới lãnh đạo và 94 triệu đảng viên. Tập Cận Bình ít uy tín hơn những
người tiền nhiệm, ông ta trở thành tổng bí thư chỉ vì là con một nhà cách mạng
lão thành, đa số cán bộ cấp trung không đồng tình trước việc ông ta đưa Trung
Quốc đối đầu với cả thế giới. Tuy nhiên không ai dám lên tiếng phản đối, cả
trong bộ Chính Trị lẫn các nhà lãnh đạo đã nghỉ hưu.
Bởi vì Tập có hai thế mạnh mà những người đi
trước không có được : khối tài sản khổng lồ tích tụ sau 30 năm phát triển,
và hệ thống kiểm tra bằng kỹ thuật số, giúp bóp chết mọi ý định phản kháng. Ông
ta không sợ dân nổi dậy mà sợ các nhà lãnh đạo cao cấp của đảng. Từ bốn, năm
năm qua, những người này bị theo dõi chặt chẽ. Những « cận vệ » có mặt
ngày đêm báo cáo cho Tập Cận Bình mọi động thái. Nếu một ủy viên Bộ Chính trị
hưu trí dám chỉ trích, tài xế của ông ấy sẽ bị thẩm vấn và nếu cứ tiếp tục, sẽ
đến lượt thư ký, rồi con, cháu. Mọi ý định chống đối đều bị dập ngay từ trong
trứng nước. Đó là lý do bà Thái Hà khẳng định « Đảng Cộng Sản Trung Quốc
đã chết ». Từ 2011 đến nay, ngân sách nội an Trung Quốc còn cao hơn
cho quân đội.
Vị giáo sư lưu vong cho rằng cách cai trị như
thế thường dẫn đến một sự sụp đổ bất ngờ, một khi áp lực bên trong và bên ngoài
vượt quá ngưỡng chịu đựng. Còn về nền kinh tế Trung Quốc, bà Thái Hà nhận định,
tất cả các công nghệ cao hiện có đều được mua lại, sao chép hoặc đánh cắp. Nếu
các « kênh cung ứng » bị cắt, khúc ca khải hoàn cũng sẽ kết thúc. Tất
nhiên Bắc Kinh làm mọi cách để tránh, như tung tiền ra mua các chuyên gia nước
ngoài.
Các « thực tập
sinh » Việt Nam tại Nhật khốn đốn vì đại dịch
Liên quan đến Việt Nam, Courrier
International dịch bài phóng sự của Asahi Shimbun nói về tình cảnh của những
« thực tập sinh » Việt Nam tại Nhật Bản. Những người này vay nợ để đi
lao động tại Nhật nhằm giúp đỡ gia đình, nhưng phải bỏ trốn do bị bóc lột, và
đang khốn khó trong đại dịch.
Báo Asahi đến thăm « làng của những người
mất tích » tại Kamisato tai tỉnh Saitama, phía bắc Tokyo, theo sự hướng dẫn
của một tổ chức phi chính phủ chuyên bảo vệ thanh niên châu Á. Đó là một ngày
trước Tết nguyên đán. Phóng viên vào một căn hộ hai phòng được sáu người chia
nhau tiền thuê.
Vũ Văn Dũng (38 tuổi) quê Yên Bái, sau khi bị
đinh đâm vào chân ở công trường nhưng không được chăm sóc đã trốn ra ngoài làm
đủ nghề, kể cả việc dọn vệ sinh trên chiếc tàu Diamond Princess từng là ổ dịch
lớn ở Nhật. Anh nghèo nhất trong nhóm, nhưng còn may mắn hơn Hoàng Ban Lenh (30
tuổi), chết vì tai nạn ở công trường, trong túi chỉ còn khoảng 2.000 yen (16
euro). Còn Nguyễn Xuân Sơn (29 tuổi) sau cơn bạo bệnh phải ngồi xe lăn. Gia
đình họ lại phải vay mượn để trở về nước, nhưng Covid đã ngăn trở.
Một trong những nguyên nhân chính khiến các thực
tập sinh bỏ trốn là món nợ đã vay để sang Nhật. Đó là do đơn vị tổ chức ở Việt
Nam phải quà cáp, hoa hồng cho đối tác Nhật Bản, cái giá cho mỗi thực tập sinh
vào khoảng 200.000 yen (1.500 euro) và sau đó chính người lao động phải gánh.
Trong năm 2019, có 8.700 thực tập sinh châu Á (người Trung Quốc, Việt Nam,
Philipppines…) bỏ ra ngoài làm chui.
Vua Tự Đức và
Khiêm Lăng
Cũng về Việt Nam, L’Obs trong loạt bài
về các dinh thự mùa hè nói về Khiêm Lăng của vua Tự Đức, nhà vua thi sĩ thường
đi nghỉ mát tại cung điện sau này sẽ thành lăng tẩm của mình.
Ngài chọn một địa điểm hiền hòa bên dòng sông
Hương, ở cách kinh thành khoảng 8 cây số, và thích lưu lại điện Hòa Khiêm, dù
nhỏ nhưng xung quanh nhiều cây xanh, hoa cỏ, hơn là Hoàng cung. Nhà vua viết
lách rất nhiều, thường tự trách mình vì không giữ được đất nước. Emmanuel
Poisson, nhà sử học chuyên về Việt Nam, giáo sư đại học Paris-Diderot nhận định
thái độ ăn năn này rất hiếm đối với một quốc vương.
Năm 1882, quân của đại tá Henri Rivière chiếm
được thành Hà Nội. Ngày 19/07/1883, vua Tự Đức băng hà. Người Việt tin rằng 49
ngày sau khi mất, hương hồn người quá cố vẫn còn quanh quẩn, và như vậy vong
linh nhà vua lại phải chứng kiến thêm một sự kiện đau buồn khác : Pháp chiếm
kinh thành Huế ngày 18/08/1883 và đến ngày 25/08/1883 triều đình đầu hàng, công
nhận « bảo hộ » của Pháp. « Vương quốc Đại Nam » không
còn nữa.
Trang nhất tuần san
Pháp
Trang nhất các tuần báo Pháp kỳ này đề cập đến
nhiều vấn đề khác nhau. Courrier International nghỉ hè sớm nhất với số
đúp cho ba tuần lễ, với chủ đề « Những người bạn tuyệt vời của chúng
ta », trong thời đại Covid. L’Express chạy tựa sốc
« Cần sa, ngành thu dụng nhân viên nhiều nhất nước Pháp », giúp
150.000 đến 200.000 người kiếm sống, đứng trên cả nhiều tập đoàn lớn, chỉ thua
có ngành bưu điện.
Le Point nhìn sang châu Á,
« 2021, phe Taliban chiếm lại Afghanistan : Thất bại của phương
Tây ». Cho dù đã dự báo trước, sự ra đi của người Mỹ để lại dư vị cay
đắng cho hàng triệu người Afghanistan, phụ nữ và giới trẻ sau thời gian được hưởng
các quyền tự do nay có nguy cơ là nạn nhân đầu tiên. Cựu thủ tướng Afghanistan
phụ trách giám sát đàm phán với phe Hồi giáo, Abdullah Abdullah cho rằng phe
Taliban không thể chiến thắng bằng quân sự, nhưng Mỹ vẫn đơn phương triệt thoái
trong khi Taliban không hề chấm dứt bạo lực cũng như mối liên hệ với Al Qaida.
Ông Gérard Arnaud, cựu đại sứ Pháp tại Hoa Kỳ nhận định, phương Tây nghĩ rằng
chỉ cần có Hiến Pháp và tổ chức bầu cử đàng hoàng là đủ để trở nên dân chủ.
Nhưng châu Âu đã phải mất đến hai thế kỷ, còn Afghanistan, Irak, Mali vốn không
có báo chí độc lập, không có truyền thống đa phương lại kém phát triển, chưa kể
nội chiến, đảo chính, chia rẽ về tôn giáo, sắc tộc.
L’Obs dành hồ sơ cho
« Cuộc cách mạng ARN thông tin ». Chỉ mới 7 tháng, các vac-xin
ARN thông tin đã được tiêm cho nhiều trăm triệu người trên thế giới. Phát minh
quan trọng này là một tin tuyệt vời cho nhân loại. Ngoài việc ngăn ngừa Covid,
ARN thông tin đã bắt đầu được nghiên cứu để chống lại ung thư, bệnh tim và một
số bệnh nặng khác, một viễn cảnh mới đã được mở ra.
No comments:
Post a Comment