THẾ GIỚI HÔM NAY : 16/09/2024 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 16/09/2024

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

16/09/2024

https://nghiencuuquocte.org/2024/09/16/the-gioi-hom-nay-16-09-2024/#more-58420

 

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cho biết họ đang điều tra một âm mưu ám sát nhắm vào Donald Trump khi ông đang chơi golf ở Florida. Cựu tổng thống không bị thương và đã được đội an ninh của Sở Mật vụ đưa đến nơi an toàn. Các đặc vụ đã bắn trả lại tay súng, và một người đã bị bắt giữ. Sự việc xảy ra chỉ hai tháng sau vụ ám sát trước đó cũng nhắm vào ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa.

 

Ít nhất 28 người đã bị thương, bao gồm ba trẻ em, khi bom dẫn đường của Nga đánh trúng một khu chung cư ở Kharkiv, đông bắc Ukraine. Nga cũng tiếp tục pháo kích vào thành phố Pokrovsk khiến một người thiệt mạng. Trong khi đó, ngoại trưởng Anh David Lammy cho biết các đồng minh phương Tây của Ukraine vẫn đang thảo luận về việc liệu Ukraine có được phép dùng tên lửa do phương Tây cung cấp bắn vào Nga hay không.

 

Tám người di cư thiệt mạng khi tìm cách vượt qua eo biển Manche để đến Anh từ Pháp. Họ ở trên một chiếc thuyền chở khoảng 50 người, vốn bị chìm ngay sau khi rời bờ biển. Tổng cộng, tuần duyên Pháp cho biết họ đã giải cứu được 200 người trong khoảng thời gian 24 giờ từ thứ Sáu đến thứ Bảy. Cách đây chưa đầy hai tuần, 12 người di cư cũng đã chết đuối ở eo biển Manche, bao gồm sáu trẻ em.

 

Phiến quân Houthi đã bắn một tên lửa đạn đạo mà họ mô tả là “siêu thanh” vào miền trung Israel. Tên lửa này kích hoạt còi báo động không kích ở Tel Aviv và tại sân bay quốc tế Ben Gurion trước khi rơi vô hại xuống một cánh đồng. Houthi tuyên bố tên lửa của họ đã tránh được 20 tên lửa đánh chặn phòng không của Israel, và cảnh báo đây chỉ là “đòn mở đầu.”

 

Mưa như trút nước và lũ lụt nghiêm trọng tiếp tục tàn phá Trung và Đông Âu. Thống đốc vùng Hạ Áo tuyên bố toàn bộ tỉnh là khu vực thảm họa. Năm người ở Romania và một người ở Ba Lan đã thiệt mạng do lũ quét. Tại Cộng hòa Séc, hàng nghìn người đã phải sơ tán và một số người vẫn mất tích. Dự báo mưa sẽ có tiếp tục cho đến thứ Ba.

 

Vua Abdullah của Jordan bổ nhiệm thủ tướng mới sau cuộc tổng tuyển cử vào thứ Ba tuần trước. Jafar Hassan, một nhân vật kỹ trị, sẽ lên thay Bisher Khasawneh, người vẫn tiếp tục làm thủ tướng cho đến khi có nội các mới. Nhiệm vụ chính của chính phủ mới là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, một phần nhằm làm giảm sức hấp dẫn của các đảng Hồi giáo đối lập. Các đảng này vừa giành được số ghế kỷ lục trong quốc hội, nhờ tâm lý bất mãn của công chúng đối với cuộc chiến của Israel ở Gaza.

 

Tàu Polaris Dawn của SpaceX trở về Trái Đất an toàn sau năm ngày trên quỹ đạo, đáp xuống ngoài khơi bờ biển Florida. Sứ mệnh tư nhân này do Jared Isaacman, một doanh nhân tỷ phú, chỉ huy; ông và ba thành viên phi hành đoàn khác đã đi sâu vào không gian hơn bất kỳ ai khác trong hơn 50 năm qua. NASA ca ngợi nhiệm vụ này là “bước tiến lớn” cho ngành vũ trụ thương mại.

 

Con số trong ngày: 84 tỷ đô la, là giá trị thị trường hiện tại của Intel, giảm so với hơn 210 tỷ đô hồi tháng 1.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

TikTok nỗ lực để không bị cấm ở Mỹ

Ứng dụng video hot nhất thế giới sẽ ra tòa vào thứ Hai để đấu tranh giành quyền sinh tồn tại thị trường lớn nhất của mình. Hồi tháng 4, Mỹ đã thông qua một đạo luật yêu cầu chủ sở hữu phải bán hoạt động kinh doanh của TikTok tại nước này cho một bên không phải Trung Quốc trong vòng 12 tháng, nếu không sẽ bị cấm. ByteDance, chủ sở hữu TikTok có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết họ không có ý định bán; và chính phủ Trung Quốc có lẽ cũng không cho phép bán. Do đó, ứng dụng có 170 triệu người dùng tại Mỹ đang hy vọng sẽ lật ngược được luật.

 

TikTok tuyên bố lệnh cấm xâm phạm quyền tự do ngôn luận của họ. Chính phủ Mỹ lập luận rằng ứng dụng này đe dọa an ninh quốc gia, vì nội dung của ứng dụng, bao gồm cả tin tức, có thể bị các tuyên truyền viên của Trung Quốc thao túng. Nếu đơn kháng cáo của TikTok không thành công, họ vẫn có thể đạt được thỏa thuận với tổng thống tiếp theo. Kamala Harris nhìn chung ủng hộ lập trường của chính phủ, nhưng Donald Trump, người từng tìm cách cấm TikTok, hiện nói rằng ông muốn giữ nó tiếp tục hoạt động.

 

Tròn 100 ngày đầu trong nhiệm kỳ mới của Modi

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi mô tả cuộc bầu cử hồi tháng 6 là một cuộc bỏ phiếu cho “sự tiếp nối.” Mặc dù mất đi đa số ghế trong quốc hội, buộc ông phải dựa vào các đối tác liên minh để thành lập chính phủ, ông hầu như không thay đổi nội các của mình. Đối mặt với cuộc bầu cử khu vực sắp tới, Đảng Bharatiya Janata của ông đang vận động trên một cương lĩnh quen thuộc về phát triển và chủ nghĩa dân tộc Hindu. Trong bối cảnh đó, chính phủ mới tuyên bố hoàn thành kế hoạch hành động của 100 ngày tại vị đầu tiên, với thời hạn kết thúc vào đầu tuần này.

 

Ông Modi và các bộ trưởng bắt đầu biên soạn kế hoạch từ tháng 3. Và họ thực sự đã đạt được nhiều mục tiêu, trong số đó có phê duyệt 3.000 km dự án đường cao tốc, mở rộng một chương trình nhà ở giá rẻ, và khởi động một chương trình lương hưu quốc gia mới. Một số điều chỉnh đối với kế hoạch kể từ cuộc bầu cử ít được công khai hơn, bao gồm việc loại bỏ một số hoạt động tư nhân hóa và xem xét lại một chương trình tuyển dụng quân sự gây tranh cãi. Có lẽ là sự tiếp nối, nhưng cũng có sự thỏa hiệp.

 

Người Ý mong lạm phát cao hơn

Số liệu lạm phát của Ý được công bố vào thứ Hai, và sẽ thu hút được nhiều chú ý hơn bình thường. Từ lâu lạm phát đã là vấn đề kém ưu tiên nhất đối với chính phủ cực hữu của Giorgia Meloni. Lạm phát tiêu đề đã giảm mạnh từ mức đỉnh gần 12% theo năm vào cuối năm 2022. Nhưng sau khi tỏ ra ổn định ở mức khoảng 0,8%, nó tăng vọt lên 1,3% vào tháng 7 trước khi giảm nhẹ xuống 1,1% vào tháng 8. Lạm phát cơ bản, tức không tính năng lượng và thực phẩm tươi sống, vẫn ổn định ở mức 1,9% vào tháng 7, trước khi tăng lên 2% vào tháng 8. Ý có vẻ sẽ đạt được mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương châu Âu.

 

Nhưng lạm phát khiêm tốn cũng thường phản ánh tăng trưởng GDP thấp, mà theo ước tính của chính phủ là chỉ 1% trong năm nay. Nhiều nhà dự báo độc lập cho rằng ngay cả như vậy cũng là lạc quan. Nhưng xét trên khía cạnh đó, bản thân Ý cũng không quá lạc quan so với các nước tương đương. Tuần trước, ECB đã cắt giảm dự báo tăng trưởng của cả khu vực đồng euro xuống còn 0,8%.

 

Đức thắt chặt biên giới để ngăn người nhập cư bất hợp pháp

Từ thứ Hai, Đức sẽ tái áp dụng các biện pháp kiểm soát trong sáu tháng tại biên giới đất liền với Pháp, Luxembourg, Bỉ, Hà Lan, và Đan Mạch. Kiểm soát biên giới với Áo, Thụy Sĩ, Ba Lan, và Cộng hòa Séc vẫn sẽ tiếp tục. Cảnh sát sẽ có quyền từ chối nhập cảnh, theo luật của Liên minh châu Âu và luật Đức.

 

Với nỗ lực hạn chế nhập cư bất hợp pháp này, bộ nội vụ Đức đang cố gắng làm suy yếu đảng cực hữu Sự Lựa chọn Thay thế cho nước Đức. Đảng này đã giành được nhiều thắng lợi lớn trong cuộc bầu cử hôm 1 tháng 9 tại các bang miền đông nước Đức là Saxony và Thuringia. Chính phủ liên minh của Olaf Scholz cũng muốn xoa dịu nỗi lo của người dân Đức sau vụ tấn công bằng dao gây chết người tại thành phố Solingen, vốn do một người Syria xin tị nạn đã mất quyền cư trú gây ra. Tuy vậy, một số nước láng giềng của Đức lại chỉ trích gay gắt quyết định kiểm soát biên giới. Bộ trưởng nội vụ Áo tuyên bố nước ông sẽ không chấp nhận những người xin tị nạn bị Đức từ chối.