Hezbollah
sẽ tiếp tục đe dọa Israel hay tìm cách bảo toàn lực lượng?
Hanin Ghaddar
| Foreign
Policy
Nguyễn
Thị Kim Phụng,
biên dịch
Nhóm
chiến binh này phải quyết định giữa việc rút lại mối đe dọa đối với miền bắc
Israel hoặc chấp nhận rủi ro mất đi kho tên lửa tiên tiến.
Trong
vòng chưa đầy một tuần, Israel đã làm suy yếu đáng kể năng lực quân sự, hệ thống
thông tin liên lạc, và chuỗi chỉ huy của Hezbollah. Đầu tiên, việc một loạt máy
nhắn tin và bộ đàm phát nổ đã làm suy yếu khả năng liên lạc của nhóm. Sau đó,
vào ngày 20/09, vụ ám sát Ibrahim Aqil – cùng với 14 chỉ huy cấp cao khác của Lực
lượng Radwan – trở thành thất bại lớn đối với đơn vị chỉ huy và ban lãnh đạo cấp
cao nhất của nhóm chiến binh Lebanon, Hội đồng Jihad. Trong số những thành viên
sáng lập cơ cấu quân sự của Hezbollah, giờ chỉ còn một mình Ali Karaki sống
sót.
Các
diễn biến leo thang này diễn ra sau khi các nhà lãnh đạo Israel quyết định đối
đầu với mối đe dọa liên tục mà Hezbollah gây ra cho miền bắc Israel. Hôm Thứ
Hai ngày 16/09, nội các an ninh của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã quyết định
đặt ra một mục tiêu chiến tranh mới: đưa người dân Israel trở về miền bắc đất
nước một cách an toàn.
Tuy
nhiên, thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah nhất định không nhượng bộ. Trong bài
phát biểu vào ngày 19/09, Nasrallah đã thể hiện quyết tâm tấn công miền bắc
Israel. Dù thừa nhận những tiến bộ công nghệ của Israel, nhưng ông từ chối lùi
bước và đe dọa rằng “không có sự leo thang quân sự, không có vụ giết chóc,
không có vụ ám sát, và không có cuộc chiến toàn diện nào có thể đưa người dân
trở lại biên giới”.
Ngay
sau bài phát biểu của ông, một phát ngôn viên của Lực lượng Phòng vệ Israel
(IDF) tuyên bố rằng Israel đã tấn công khoảng 30 bệ phóng tên lửa và cơ sở hạ tầng
của Hezbollah, vốn chứa khoảng 150 nòng phóng. IDF cũng tấn công các kho vũ khí
của Hezbollah ở nhiều khu vực thuộc miền nam Lebanon, theo sau là các cuộc tấn
công dữ dội hơn vào cuối tuần, với việc Israel tuyên bố vào ngày 21/09 rằng họ
đã phá hủy 400 bệ phóng tên lửa trên khắp miền nam Lebanon và Thung lũng Beqaa.
Quy mô của các cuộc tấn công này cho thấy sự sẵn sàng leo thang và mong muốn mở
rộng phạm vi mục tiêu của Israel.
Bất
chấp những lời kêu gọi dốc toàn lực, Israel đến nay vẫn chưa đưa ra quyết định
về việc phát động một cuộc chiến toàn diện hoặc xâm lược trên bộ. Một quyết định
như vậy sẽ gây ra nhiều thiệt hại cho nước này và cơ sở hạ tầng dân sự của họ,
đặc biệt là nếu Hezbollah phóng các tên lửa tiên tiến nhất của mình. Dường như
Israel đang quyết tâm thúc đẩy Hezbollah thay đổi chiến lược và xem xét lại sự
tham gia của mình vào cuộc xung đột mà nhóm này đã khởi xướng vào ngày
08/10/2023, một ngày sau các cuộc tấn công của Hamas vào Israel.
Hezbollah
hiện phải đối mặt với hai lựa chọn: hoặc bảo toàn những tài sản quân sự và lãnh
đạo còn sót lại, hoặc duy trì mối đe dọa đối với miền bắc Israel.
Những
tổn thất mà Hezbollah gánh chịu tuần trước là rất lớn, nhưng thật ra, nhóm này
đã thua trong cuộc chiến răn đe từ nhiều tháng trước. Kể từ tháng 10 năm ngoái
– khi Hezbollah quyết định tấn công Israel để ủng hộ Hamas – Israel đã thành
công trong việc làm suy yếu năng lực quân sự của nhóm này bằng các cuộc tấn
công có mục tiêu chính xác, và họ đã làm vậy mà không gây ra nhiều thương vong
cho dân thường. Trong năm qua, Israel đã giết chết hơn 500 người – hầu hết là
các chiến binh Hezbollah – bao gồm các chỉ huy cấp cao và tinh nhuệ, như Wissam
al-Tawil, Taleb Abdullah, Fuad Shukr, và nhiều người khác.
Ngoài
ra, cơ sở hạ tầng quân sự của Hezbollah ở phía nam Sông Litani đã bị phá hủy,
cùng với một lượng lớn các kho vũ khí và cơ sở hạ tầng quân sự trên khắp
Lebanon. Các phản ứng của nhóm này chủ yếu tập trung vào miền bắc Israel, nhắm
vào các căn cứ quân sự và cơ sở hạ tầng, nhưng cố gắng tránh gây thương vong
cho dân thường, các thành phố lớn, và cơ sở hạ tầng dân sự.
Vào
đầu cuộc chiến, mục tiêu của Hezbollah và Iran – hậu thuẫn chính của nhóm này –
là gặt hái lợi ích từ bất kỳ giải pháp chính trị hoặc ngoại giao nào nhằm chấm
dứt cuộc chiến Israel-Hamas ở Gaza. Tuy nhiên, trong quá trình đó, họ đã đạt được
một kỳ tích chưa từng có – di chuyển vùng đệm từ miền nam Lebanon sang miền bắc
Israel. Khoảng 60.000 người Israel đã phải di dời trong nước, và Hezbollah đã
nói với các cử tri của mình rằng đây là thành tựu lớn nhất từ trước đến nay của
họ trước Israel. Sẽ rất khó để rút lại tuyên bố này.
Nếu
Israel mở rộng phạm vi mục tiêu để tấn công các tài sản quân sự tiên tiến, chẳng
hạn như các kho lưu trữ và sản xuất tên lửa dẫn đường chính xác, Hezbollah có
thể phải xem xét lại mối đe dọa của mình đối với miền bắc Israel. Nhóm này giờ
đây đang đi trên một lằn ranh mong manh giữa các tài sản và lời đe dọa của
mình, và câu hỏi đặt ra là họ có thể chịu đựng thêm bao nhiêu tổn thất nữa.
Israel
xem đây là cơ hội để tiến xa hơn nữa – và tăng cái giá phải trả của Hezbollah
cho đến khi nó trở thành cái giá không thể trả nổi. Dù một cuộc chiến toàn diện
giữa Israel và Hezbollah thực sự có khả năng xảy ra, cả hai bên vẫn ưa chuộng một
giải pháp ngoại giao. Israel đang cố gắng chỉ tấn công có mục tiêu, còn
Hezbollah đang cố gắng hết sức để không khiêu khích Israel hoặc bị buộc phải sử
dụng và lãng phí các tài sản quân sự có giá trị nhất của mình – cụ thể là các
tên lửa chính xác – mà Iran xem là phương án bảo hiểm.
Thật
vậy, Israel có thể quyết định leo thang để tránh chiến tranh, nghĩa là họ sẽ
thúc đẩy Hezbollah chấp nhận giải pháp ngoại giao duy nhất trên bàn đàm phán –
giải pháp do Amos Hochstein (phái viên Mỹ về các vấn đề năng lượng quốc tế) đưa
ra nhằm tách Lebanon khỏi Gaza và thực hiện Nghị quyết 1701 của Hội đồng Bảo an
Liên Hiệp Quốc, theo đó chấm dứt cuộc chiến năm 2006 giữa Israel và Hezbollah.
Điều này có nghĩa là Hezbollah sẽ phải chấp nhận một thỏa thuận ngừng bắn
riêng, rút quân đội về phía bắc Sông Litani, cách biên giới gần 30km, và cho
phép những người Israel di tản trở về miền bắc đất nước họ một cách an toàn.
Cho
đến tuần trước, Israel và Hezbollah vẫn đang đi trên một ranh giới rất mong
manh giữa một cuộc chiến toàn diện với một mô hình tấn công và phản ứng được
tính toán kỹ lưỡng.
Hezbollah
giờ đã mất cơ sở hạ tầng quân sự, chỉ huy, và vũ khí, nhưng quan trọng hơn, họ
đã mất an ninh và lòng tin trong hàng ngũ. Sau mỗi vụ ám sát hoặc tấn công, và
đặc biệt là với các vụ nổ hàng loạt máy nhắn tin và radio, Hezbollah đang lo rằng
các đặc vụ tình báo Israel đã xâm nhập sâu hơn vào hàng ngũ của mình. Và các
chiến binh Hezbollah cũng mất lòng tin lẫn nhau, vì sợ rằng bất kỳ ai cũng có
thể là gián điệp của Israel.
Nhóm
này cũng mất lòng tin vào công nghệ và không còn hệ thống liên lạc đáng tin cậy
nào mà họ có thể dựa vào để phản ứng trong các chiến dịch quân sự hoặc chiến
tranh. Cách duy nhất còn lại là giao tiếp bằng lời, mà các nhà lãnh đạo của họ
đã dùng đến khi cuộc họp trực tiếp giữa Akil và Lực lượng Radwan được lên lịch
– và sau đó bị tấn công bởi một cuộc không kích của Israel. Mức độ xâm nhập sâu
hơn những gì họ nghĩ.
Ngoài
ra, Hezbollah đã đánh mất lòng tin của cộng đồng của mình. Nếu họ không thể tự
bảo vệ mình, thì làm sao họ có thể bảo vệ được cử tri và những người ủng hộ? Sẽ
rất khó để các chiến binh đảm bảo an toàn và an ninh cho cộng đồng nếu họ đi
loanh quanh rồi bất chợt “phát nổ” ngay giữa cộng đồng. Tệ hơn, Hezbollah đã
không còn là câu chuyện thành công của Iran trong khu vực.
Việc
Israel có thể giết Shukr và Akil ngay giữa thành trì của họ ở vùng ngoại ô
Dahiyeh miền nam Beirut là một vụ xâm nhập nghiêm trọng. Tuy nhiên, đối với giới
lãnh đạo Hezbollah, điều đáng lo ngại hơn nhiều là họ đã mất đi yếu tố bất ngờ,
vốn luôn là một phần trong chiến lược quân sự của họ. Hồi tháng 8, Israel đã biết
chính xác khi nào và bằng cách nào Hezbollah sẽ trả đũa vụ Shukr, khi IDF phát
động một cuộc tấn công phủ đầu vào cơ sở hạ tầng của nhóm này, bao gồm cả các bệ
phóng mà họ đã chuẩn bị cho chiến dịch.
Tất
cả những tổn thất này, cùng với việc Hezbollah đến nay vẫn bất lực trong việc
tiến hành một phản ứng quân sự hiệu quả chống lại Israel, đã khiến nhóm này phải
nhục nhã. Nhưng ở cấp độ quân sự, điều này còn tệ hơn: Hezbollah đang bị răn đe
hơn bao giờ hết.
Nhóm
này vẫn có thể phục hồi sau mất mát, xây dựng lại mạng lưới liên lạc, chống lại
tình báo Israel, và lấy lại lòng tin trong cộng đồng. Nhưng tất cả những việc
này đều cần nhiều thời gian, một món hàng xa xỉ mà Hezbollah có lẽ không đủ khả
năng mua được.
Giờ
đây, bất kỳ phản ứng nào trước sự leo thang của Israel đều đòi hỏi nhóm chiến
binh này phải giải quyết những mối quan ngại sau:
Đầu
tiên, nếu không có hệ thống liên lạc phù hợp, Hezbollah không thể phối hợp về mục
tiêu, phản ứng, hoặc hậu cần. Họ cũng không thể dễ dàng sử dụng thông tin liên
lạc bằng lời nói hoặc văn bản – tương tự như hệ thống mà Hamas hiện đang sử dụng
bên trong các đường hầm ở Gaza. Lebanon lớn hơn nhiều so với Gaza, và nếu không
có hệ thống liên lạc hiệu quả và nhanh chóng, khả năng tiến hành chiến tranh của
Hezbollah sẽ bị suy giảm đáng kể.
Thứ
hai, nhiều quan chức cấp cao của Hezbollah đã bị giết hoặc bị thương. Các máy
nhắn tin phát nổ đã đánh trúng nhiều điệp viên cấp cao và cấp trung của nhóm.
Lô hàng chứa 5.000 máy nhắn tin, và chỉ riêng lực lượng chiến đấu của Hezbollah
đã được ước tính bao gồm ít nhất 20.000 chiến binh. Máy nhắn tin được cung cấp
cho các quan chức và chiến binh có kỹ năng và nhiệm vụ đặc biệt, nghĩa là những
người cần được bảo vệ. Gia đình của các thành viên Hezbollah trong Quốc hội
Lebanon và các chỉ huy cấp cao, cũng như các nhân viên an ninh cấp cao, nằm
trong số những người thương vong – chưa kể đến Đại sứ Iran tại Lebanon, người
được cho là đã ở rất gần một thiết bị phát nổ.
Cuối
cùng, Hezbollah vẫn chưa hiểu được mức độ thâm nhập sâu rộng của tình báo
Israel. Các nguồn tin thân cận với nhóm này nói với Foreign Policy rằng
các nhà lãnh đạo của nhóm đang xem xét từng thiết bị điện tử mà họ sở hữu, và họ
lo ngại rằng xe hơi, xe máy, và thậm chí cả các nhà máy tên lửa tiên tiến của họ
đều bị gài bẫy và có thể phát nổ bất cứ lúc nào.
Nhóm
này sẽ phải tiến hành một cuộc điều tra chuyên sâu để đảm bảo rằng các vật dụng
khác không bị người Israel xâm nhập hoặc làm tổn hại, và việc này sẽ mất nhiều
tuần. Và nếu Hezbollah lo sợ rằng các cơ sở tên lửa của mình bị gài bẫy hoặc bị
theo dõi, việc di chuyển an toàn các vũ khí này đến bệ phóng là điều rất khó.
Chính
phủ Israel dường như cho rằng thất bại của Hezbollah là cơ hội tốt để IDF phát
động một cuộc chiến nhằm hủy hoại thêm năng lực của nhóm này. Nhưng một cuộc
chiến tương tự như cuộc chiến năm 2006 có thể gây ra thiệt hại lớn cho Israel
mà không dẫn đến việc loại bỏ mối đe dọa từ Hezbollah. Hơn nữa, nó có thể dẫn đến
sự cô lập quốc tế lớn hơn và nhiều thương vong dân sự hơn cho cả hai bên, cũng
như có nguy cơ xảy ra chiến tranh khu vực trên nhiều mặt trận.
Những
gì IDF và cơ quan tình báo của họ, Mossad, đã đạt được trong tuần qua là rất hiệu
quả. Nhưng không cần phải có một cuộc chiến toàn diện – thứ sẽ gây ra tổn thất
cho dân thường, hồi sinh “trục kháng cự,” và thống nhất dư luận khu vực và quốc
tế chống lại Israel.
Cho
đến khi đạt được giải pháp dài hạn, kịch bản tốt nhất là Hezbollah chấp nhận một
lệnh ngừng bắn riêng biệt, tách biệt khỏi cuộc chiến ở Gaza. Thông điệp ngoại
giao từ Mỹ và các đồng minh cần tập trung vào mục tiêu này và gây sức ép buộc
Hezbollah phải tách rời hai mặt trận. Đối với Iran và Hezbollah, không gì quan
trọng hơn tài sản quân sự của họ, đặc biệt là tên lửa chính xác.
Những
nỗ lực ngoại giao của Mỹ cần tận dụng sự dễ bị tổn thương của Hezbollah. Ngoài
việc buộc nhóm này chấp nhận lệnh ngừng bắn riêng, các cuộc đàm phán nên tập
trung vào việc ngăn chặn một cuộc chiến toàn diện, cho phép cư dân từ cả hai
bên trở về nhà và làm suy yếu các câu chuyện về chiến thắng và khả năng kháng cự
của Hezbollah và Iran.
Nghị
quyết 1701 của Liên Hiệp Quốc không bền vững vì nó không bao gồm các biện pháp
trừng phạt, và Hezbollah cuối cùng sẽ vi phạm nó. Do đó, một chính sách dài hạn
sẽ phải được thiết kế sau khi đạt được lệnh ngừng bắn, để kiềm chế Hezbollah ở
Lebanon – một chính sách sẽ cắt đứt các tuyến đường cung cấp vũ khí của nhóm
này từ Tehran qua Iraq và Syria, cũng như giúp nhà nước Lebanon giành lại chủ
quyền trong các vấn đề về chiến tranh và hòa bình.
------------------------------------------------------------
Hanin
Ghaddar
là nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông và là tác
giả của nghiên cứu “Hezbollahland: Mapping Dahiya and Lebanon’s Shia Community”
(xuất bản năm 2022).
Nguồn: Hanin Ghaddar, “Will
Hezbollah Choose to Keep Its Word – or Its Arsenal?,” Foreign
Policy, 23/09/2024
No comments:
Post a Comment