Jeffrey
Frankel - Project Syndicate
Dịch giả: Đỗ Kim Thêm
16/10/2018
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi Hiệp định Hoa Kỳ –
Mexico – Canada (USMCA), mà nó nối tiếp Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ
(NAFTA), là một “thỏa thuận vĩ đại độc đáo nhất từng được ký kết”. Thật ra, hiệp
định này không tốt bằng Quan hệ Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), mà ông
Trump cho Mỹ rút lui ngay sau khi ông nhậm chức, Hiệp định USMCA cũng không phải
là tốt hơn một cách quá đặc biệt so với Hiệp định NAFTA mà nó thay thế.
Tổng thống Mỹ Donald Trump hành động như thể là ông
đã tạo nên một chiến thắng lừng lẫy bằng cách thay thế cho Hiệp định NAFTA – được
ông cho là “thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất từng có” – với Hiệp định mới
USMCA. Nhưng sự thật là, trong khi kết quả này tốt hơn là một sự kết thúc tự do
mậu dịch ở Bắc Mỹ, Hiệp định USMCA không cải thiện qua việc duy trì hiện trạng.
Dĩ nhiên, đây là cách làm việc của ông Trump: ông đe
dọa làm điều gì đó thảm khốc, mọi người cảm thấy nhẹ nhõm hơn khi mọi sự thể trở
nên ít tồi tệ hơn một chút. Đó là những gì ông đã làm với Bắc Triều Tiên, khi
ông thoá mạ nhà lãnh đạo của họ, Kim Jong-un, và đe dọa sẽ dùng “hoả công và cuồng
nộ” cho Bắc Triều Tiên. So với cuộc xung đột về vũ khí hạt nhân, cuộc gặp gỡ của
ông với ông Kim có vẻ như là một chiến thắng, mặc dù nó tạo ra ít tiến bộ trong
thực tế.
Cách hiểu sai lầm của ông Trump về kết quả của cuộc
họp đó là một tiêu chuẩn khác trong chiến thuật của ông Trump – vấn đề của một
Bắc Triều Tiên có trang bị vũ khí hạt nhân mà ông đã khẳng định sai là đã “giải
quyết” – Ông gọi Hiệp định USCMA là một thoả thuận vĩ đại độc đáo nhất từng được
ký kết. Đối với ông Trump, tất cả việc mà Hiệp định NAFTA thực sự cần thiết là
một cái tên mới – cái tên mà như Eswar Prasad chỉ ra, theo nghĩa đen đặt thay
cho “Mỹ đầu tiên” – để cho phép ông giả vờ tạo cho những người ủng hộ tin rằng
ông đã đạt được điều gì đó tích cực.
Để cho công bằng, cái tên gọi không phải là sự khác
biệt duy nhất giữa Hiệp định USMCA và Hiệp định NAFTA. Bốn thay đổi đặc biệt đã
thu hút sự chú ý.
Sự thay đổi đầu tiên là du nhập hai biện pháp liên
quan đến ngành công nghiệp ô tô. Để tránh thuế, thỏa thuận yêu cầu 75% các mặt
hàng của ô tô có nguồn gốc ở Bắc Mỹ – tăng từ 62,5% – để làm giảm nhập khẩu
linh kiện từ châu Á. Thoả thuận cũng đòi hỏi vào năm 2023, 40-45% sản xuất do
những công nhân được trả lương trung bình hơn 16 đô la một giờ, cao hơn mức
lương của người Mễ.
Điều này sẽ mang lại một số lợi ích cho một số công
nhân Mỹ trong ngành ô tô, nhưng gây tổn hại cho tất cả mọi người khác. Không chỉ
người tiêu dùng sẽ phải đối mặt với chi phí cao hơn cho các ô tô; thậm chí sự
gián đoạn của các chuỗi cung ứng có hiệu năng trong hiện tại có thể khiến ngành
công nghiệp ô tô của Mỹ trở nên tệ hơn, vì nó làm suy yếu khả năng cạnh tranh
quốc tế của xuất lượng ở Bắc Mỹ. Chi phí gia tăng đối với nhập lượng thuộc về
nguyên liệu bằng thép và nhôm do thuế quan của ông Trump (bỏ qua việc trả đũa của
nước ngoài) chỉ làm trầm trọng thêm các vấn đề của công nghiệp. Các điều khoản
về ô tô theo Hiệp định USMCA là một bước lùi so với Hiệp định NAFTA.
Sự thay đổi nổi bật thứ hai theo Hiệp định USMCA là
các nhượng bộ trong nông nghiệp, đặc biệt là thỏa thuận của Canada để cho các
nhà sản xuất Mỹ thâm nhập thị trường sữa tới mức 3,6%, trị giá khoảng 70 triệu
đô la. Sự thay đổi này đáng chú ý vì cả Mỹ và Canada từ lâu đã bảo vệ nông dân
chăn nuôi bò sữa khỏi sự cạnh tranh, thậm chí còn nhiều hơn trong khu vực còn lại
của các ngành nông nghiệp của họ. Hiện nay, các nhà sản xuất sữa của Mỹ sẽ được
hưởng một số lợi ích, với cái giá mà các nhà sản xuất sữa của Canada phải trả.
Lợi cho Mỹ càng nhiều thì càng tốt.
Nhưng khoản tương nhượng này, tương đương với khoảng
0,00003% trong tổng giá trị xuất khẩu của Mỹ, nó sẽ không có tác động rõ rệt
nào đối với việc quân bình thương mại của Mỹ. Ộng Trump không thể tuyên bố một
cách trung thực đó là một chiến thắng liên quan đến hiện trạng mà ông thừa hưởng
– ngay cả đối với những người theo phái trọng thương và ủng hộ ông. Trên thực tế,
Barack Obama, người tiền nhiệm của ông Trump, đã điều động việc giành quyền
tương nhượng về sữa tương tự như vậy từ Canada vào năm 2015 như một phần của Hiệp
định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, Hiệp định mà ông Trump cho Mỹ rút khỏi ngay
khi ông nhậm chức.
Nhìn chung, thậm chí nếu nhìn từ quan điểm trọng
thương hẹp hòi, thì TPP sẽ tốt hơn so với Hiệp định USMCA. Tóm lại, trong các
cuộc đàm phán của Hiệp định USMCA, Hoa Kỳ đã đồng ý cho Canada gia tăng việc
thâm nhập thị trường sữa của Mỹ, cũng như trong hai khu vực nông nghiệp được bảo
vệ cao nhất: đó là đậu phụng (và sản phẩm chế biến từ đậu phụng) và đường (kể cả
các sản phẩm có chứa đường). Quan trọng hơn, theo TPP, chín quốc gia khác thuộc
vùng Vành cung Thái Bình Dương (như Việt Nam) sẽ giảm rào cản quan trọng đối với
các xuất khẩu của Mỹ.
Đặc điểm thứ ba của Hiệp định USMCA đã thu hút sự
chú ý nhất liên quan đến các cơ chế giải quyết tranh chấp. Hoa Kỳ và Canada đã
đồng ý hủy bỏ cách giải quyết tranh chấp cho nhà đầu tư và nhà nước, mà nhiều
người đã chỉ trích vì đã cho phép các tập đoàn có nhiều quyền lực trong các cuộc
đàm phán quốc tế, mà về mặt lý thuyết, họ có thể gia tăng các lợi ích của họ để
gây sự tổn hại, thí dụ như là cho sức khỏe hoặc môi trường.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã đồng ý giữ thủ tục theo “Chương
19” của NAFTA để giải quyết các tranh chấp thương mại khác. Sự nhượng bộ này có
vẻ đáng ngạc nhiên, bởi vì các nhà đàm phán của chính quyền Trump mong rằng,
người Mỹ được chỉ định làm công tố viên, thẩm phán và bồi thẩm đoàn trong các vụ
kiện chống bán phá giá và điều chỉnh thuế quan. Nhưng Canada sẽ không bao giờ
chấp nhận phương sách một chiều như vậy, và đúng như vậy – đó là một kết quả tốt.
Sự thay đổi đáng chú ý thứ tư trong Hiệp định USMCA
là du nhập một điều khoản tái duyệt xét gia hạn. Ban đầu, chính quyền ông Trump
đòi hỏi điều khoản thỏa thuận mới phải được gia hạn sau mỗi 5 năm, với việc kết
thúc là lựa chọn mặc định – một đòi hỏi cực đoan sẽ làm tê liệt thương thảo.
Tình trạng bất trắc thường xuyên về sự tồn tại của thỏa thuận sẽ làm giảm khả
năng hoạch định cho các doanh nghiệp. Canada sẽ không bao giờ đồng ý với yêu cầu
này.
Điều may mắn là Mỹ đã chịu lùi bước. Nhưng việc này
đã bảo đảm một điều khoản ít nghiêm ngặt hơn: Hiệp định USMCA phải được tái tục,
gia hạn 16 năm một lần. Người ta hy vọng rằng các việc tái duyệt xét trong
tương lai sẽ diễn ra vào những thời điểm khi các nhà lãnh đạo thuần lý hơn sẽ đảm
trách, và có lẽ họ sẽ loại bỏ các điều khoản tái duyệt xét.
Hiệp định USMCA bao gồm nhiều điều khoản khác mà nó
sẽ mất thời gian để đánh giá. Đó là một điều khoản để tăng cường bảo vệ công
nhân, mặc dù có ít phạm vi bảo vệ hơn trong TPP. Cũng nên nhớ lại rằng, TPP có
những điều khoản cho nền kinh tế kỹ thuật số và mở rộng quyền sở hữu trí tuệ
trong các lĩnh vực như dữ liệu bản quyền và sinh học – làm cho các tập đoàn Mỹ
thắng và các nhà chống toàn cầu hóa thất bại.
Cuối cùng, Hiệp định NAFTA được đổi tên là một bước
đi theo hướng TPP mà ông Trump đã thoá mạ. Hiệp định USMCA không tốt như TPP,
cũng không phải là một cải tiến toàn diện hơn Hiệp định NAFTA. Nhưng nó tốt hơn
so với việc nổ tung thương mại ở Bắc Mỹ.
***
Tác giả Jeffrey Frankel là Giáo sư Trường Công quyền học Kennedy của Đại
học Harvard, cựu thành viên của Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Tổng thống Bill
Clinton, Nghiên cứu viên tại US National Bureau of Economic Research, Thành
viên của Business Cycle Dating Committee.
Nguyên tác: The
New and Not Improved NAFTA. Tựa đề bản dịch là của người dịch.
Bài liên quan của dịch giả: Bad Problem Getting Worse: Regional Trade Agreement and the
Future of the Multilateral Framework on Competition Policy and Law
------------------------------
Thanh Hà, Nguyễn Xuân Nghĩa - RFI
Thứ Ba, ngày 16 tháng 10 năm 2018
Sau
14 tháng đàm phán, Mỹ, Canada và Mêhicô ngày 30/09/2018 đạt đồng thuận về một
hiệp định tự do mậu dịch Bắc Mỹ mới. NAFTA bị khai tử, nhường chỗ cho USMCA.
Hai hiệp định cũ và mới có gì khác nhau và phải chăng có lợi hơn cho kinh tế
Hoa Kỳ như điều Nhà Trắng mong đợi ?
Đúng hạn định ngày 30/09/2018 ba nước Bắc Mỹ là Hoa
Kỳ cùng với Canada và Mêhicô thông báo hoàn thành nhiệm vụ, đạt được thỏa thuận
"mở cửa một thị trường rộng lớn hơn, tự do hơn và công bằng hơn" cho
"người lao động, nông gia, giới chăn nuôi, và các doanh nghiệp" của
ba nước. Thỏa thuận mới theo Washington, Ottawa và cả Mêhicô, mở ra viễn cảnh
"tăng trưởng tươi sáng và vững mạnh cho khu vực".
Thỏa thuận mới sẽ được nguyên thủ ba nước chính thức
ký kết vào cuối tháng 11/2018 và sẽ phải được Quốc Hội Mỹ, Canada và Mêhicô
thông qua sau đó. USMCA là một thị trường 500 triệu dân quan trọng hơn cả là
liên hệ giữa Mỹ và Canada : gần ba phần tư xuất khẩu của Canada hướng về Hoa Kỳ,
đổi lại thì Canada cũng là khách hàng quan trọng nhất của 32 trong số 50 tiểu
bang Mỹ.
Với hiệp định USMCA, ba nước Bắc Mỹ tạm khép lại
giai đoạn căng thẳng. Nhưng về thực chất, giới phân tích cho rằng, hiệp ước tự
do mậu dịch Bắc Mỹ mới mang tên Hiệp Định Mỹ, Mêhicô và Canada chỉ là một dạng
"bình mới rượu cũ". Hơn một năm trời đàm phán để chung cuộc, ba bên
chỉ "tân trang" lại cho một hiệp định đã lưu hành từ năm 1994. Khác
biệt quan trọng nhất là hiệp định mới chỉ có hiệu lực trong vòng 16 năm, sau đó
các bên sẽ đàm phán lại.
Dù vậy, theo quan điểm của chuyên gia kinh tế Nguyễn
Xuân Nghĩa tại California, hiệp định tự do mậu dịch Bắc Mỹ mới là một thắng lợi
của chính quyền Trump.
Nguyễn
Xuân Nghĩa : Đây là một thắng lợi của chính quyền Donald
Trump nhưng ít được báo chí Mỹ nói tới vì họ ghét ông ta và bị ông ta quạt lại.
Từ khi tranh cử tổng thống năm 2016, ông Trump đả kích hiệp ước NAFTA được áp dụng
từ đầu năm 1994 là gây bất lợi cho Hoa Kỳ trong quan hệ thương mại với hai láng
giềng. Donald Trump hứa hẹn nếu đắc cử, ông sẽ cho xét lại, tức là thương thuyết
lại hay hủy bỏ luôn. Thật ra, lời hăm dọa hủy bỏ chỉ là một chiến thuật thương
thuyết, chứ hành pháp chẳng có quyền đó nếu không được Quốc Hội đồng ý. Việc
thương thuyết giữa ba nước kéo dài cả năm mà không đạt thỏa thuận. Chính quyền
Trump bèn dùng chiến thuật khác.
Trong quan hệ thương mại giữa Hoa Kỳ với hai láng giềng
thì Mêhicô ở vào thế yếu hơn là Canada nên chính quyền Trump đàm phán trước với
chính quyền của tổng thống Enrique Pena Nieto. Nhưng họ cũng kẹt kỳ hạn là phải
đạt thỏa thuận trước khi tổng thống tân cử là Adres Manuel Lopez Obrador nhậm
chức vào ngày 1/12/2018 để đương kim tổng thống Enrique Pena Nieto ký kết trước
khi mãn nhiệm. Chính quyền Trump thành công vì ký kết ngày 28/09/2018 rồi dùng
đó làm đòn bẩy để ép Canada phải thương thuyết ngay để cứu lấy NAFTA. Kết cuộc
thì Canada cũng nhượng bộ vào giờ chót, tức là trước thời hạn 30/09/2018. Nhờ vậy,
hành pháp có thể đệ trình Hiệp ước USMCA cho Quốc Hội phê chuẩn trọn gói chứ
không thể xét lại từng điều thỏa thuận và trước khi có bầu cử giữa nhiệm kỳ là
ngày 06/11/2018.
Khác
biệt giữa hai hiệp định NAFTA và USMCA
Nguyễn
Xuân Nghĩa :Về căn bản thì không khác gì vì giữ nguyên nhiều khoản
cũ, nhưng một số thay đổi thì có lợi cho phía Hoa Kỳ. Thay đổi đáng chú ý nhất
là trong kỹ nghệ sản xuất xe hơi. Hoa Kỳ đòi tăng tỷ trọng sản xuất các cơ phận
riêng trong ba nước này chứ không được mua của ở ngoài rồi chế biến thành sản
phẩm mua bán trong phạm vi NAFTA như trước.
Thứ hai là 40% cơ phận phải được sản xuất ở những
nơi trả lương cao. Mêhicô đồng ý như vậy, Canada cũng thế và điều này được các
nghiệp đoàn Mỹ ủng hộ dù họ thiên về đảng Dân Chủ.
Một thắng lợi khác của Mỹ là làm Canada phải mở thị
trường sản xuất sữa xưa nay vẫn được Ottawa bảo vệ và giúp cho nông gia Mỹ có
thể bán chừng 3,5% số tiêu thụ của thị trường Canada. Ngoài ra, Canada cũng giảm
dần việc can thiệp vào thị trường sữa để giữ ưu thế cạnh tranh.
Một điều thứ ba là kỳ hạn thỏa thuận, Mêhicô đồng ý
trước và Cadana chấp nhận sau là cam kết giữa ba nước chỉ có giá trị trong 16
năm thôi. Tới hạn kỳ thì họ có thể xét lại và cứ sáu năm một lần, Washington,
Mêhicô và Ottawa cùng nhau rà soát lại kết quả.
Quan trọng hơn cả là hai điều khoản được chính quyền
Trump đòi hỏi. Thứ nhất, các thành viên phải thông báo cho cả nhóm sáu tháng
trước khi đàm phán hiệp ước thương mại với một quốc gia không có quy chế kinh tế
thị trường. Điều này rõ là nhắm vào Trung Quốc dù không nêu đích danh. Điều khoản
kia là không nước nào được phép lũng đoạn hối đoái, nôm na là phá giá đồng bạc
để có lợi thế xuất cảng hàng rẻ hơn.
Cũng phải nói thêm rằng Hoa Kỳ có nhượng bộ Canada
thí dụ như với Chương 19 về thủ tục khiếu nại của nhà đầu tư, theo đó một ủy
ban hỗn hợp sẽ xét đơn khiếu nại thay vì nhà đầu tư kiện quốc gia kia là gây
thiệt hại cho họ. Nhiều doanh nghiệp Mỹ đã kiện Canada tội bảo vệ ngành sản xuất
gỗ xúc trong khu vực lâm sản.
USMCA,
một công cụ để cô lập Trung Quốc ?
Nguyễn
Xuân Nghĩa : Ngày càng rõ là chính quyền Trump cứ dọa già
các bạn hàng mà cũng là đồng minh chứ thật ra đều dàn xếp tay đôi, thí dụ như với
Nam Hàn, rồi Canada và Mêhicô, nay mai là với Nhật Bản cùng các nước Liên Âu.
Hôm 06/10/2018, tổng trưởng Thương Mại Mỹ là Wilbur
Ross nói thẳng ra điều ấy khi nhắc tới Hiệp ước NAFTA mới thỏa thuận vì cho Hoa
Kỳ cái quyền phủ quyết nếu hai xứ kia manh nha đàm phán với Bắc Kinh. Ông
Wilbur Ross gọi điều khoản quái ác đó là “viên thuốc độc”. Chúng ta sẽ theo dõi
chuyện này trong cuộc đàm phán sắp tới với Nhật và Âu châu.
Kết
luận nào về lập trường thương mại của chính quyền Trump ?
Nguyễn
Xuân Nghĩa : Ông Trump kết hợp an ninh với kinh tế và trong quan
hệ kinh tế với các nước thì muốn có sự công bằng và hai chiều, có đi có lại mới
toại lòng nhau. Nhưng cách đàm phán với các nước dân chủ và đồng minh của Mỹ
thì chỉ có vẻ giơ cao mà đánh khẽ, chứ không triệt để riết róng như với Trung
Quốc. Nội các và ban tham mưu của Trump hay có lối tuyên bố nước đôi, ôn hòa
thì có tổng trưởng Ngân Khố Steven Mnuchin hay cố vấn Larry Kudlow, cứng rắn
thì có tổng trưởng Thương Mại Wilbur Ross, đại sứ Thương Mại Robert Lighthizer
hay cố vấn Peter Navarro. Có lẽ họ thủ vai ông Thiện và ông Ác trong nghệ thuật
đàm phán của Donald Trump.
Nhưng ngần ấy người đều khá quyết liệt với Bắc Kinh
và trận đánh sẽ còn tiếp tục nhiều năm sau khi ông Trump hết còn là tổng thống
vì đấy cũng là lập trường của đa số dân biểu nghị sĩ trong Quốc Hội Hoa Kỳ. Giữa
tình trạng phân cực hiện nay của hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa, Bắc Kinh lại tạo
ra một sự đồng thuận bất ngờ.
----------------------------------
XEM
THÊM
Thu Hằng – RFI
Đăng ngày 02-10-2018
Thỏa
thuận trao đổi thương mại Bắc Mỹ - USMCA (the United States-Mexico-Canada
Agreement) ngày 01/10/2018 được các nhật báo Pháp chú ý phân tích trong số ra
hôm nay, 02/10.
Le Monde đánh giá cuộc đàm phán gay go đến phút chót
qua hàng tựa trên trang nhất : « Trump giật được một thỏa thuận tự do
thương mại mới từ Canada ». Le Figaro và La Croix đồng loạt nêu sự lấn át của
tổng thống Mỹ với hàng tựa : « Trump áp đặt Canada một thỏa thuận mới ».
Les Echos đánh giá : « Donald Trump vẽ lại thỏa thuận tự do mậu dịch Bắc
Mỹ ».
Tranh luận căng thẳng bên phía Canada kéo dài đến
phút chót. Chỉ khoảng 30 phút trước khi tối hậu thư của tổng thống Mỹ hết hạn,
các nghị sĩ Canada mới chấp nhận gia nhập thỏa thuận thương mại đã được Mỹ và
Mêhicô ký kết để thay thế NAFTA có hiệu lực từ 25 năm qua. Ottawa đành nhân nhượng
một số điểm, nhưng tiếp tục duy trì được một số điều khoản khác mà tổng thống
Trump muốn xoá bỏ, như cơ chế xử lý tranh chấp song phương.
Năm
điểm chính trong thỏa thuận
Vậy thỏa thuận thương mại mới nói gì ? Nhật báo kinh
tế Les Echos điểm lại một số nội dung chính trong thỏa thuận USMCA, tập trung
vào nông nghiệp và công nghiệp, và sẽ có hiệu lực từ năm 2019.
Thứ nhất, nông phẩm Mỹ được đảm bảo đầu ra. Đây là
điểm không thể thương lượng được của tổng thống Mỹ, vì ông muốn giữ số cử tri
nông dân đang bị tác động vì chiến tranh thương mại. Canada đã phải nhân nhượng, mở thị trường sữa nước
này qua việc nới lỏng hệ thống kiểm tra sản xuất, hạn ngạch và mức thuế
có thể lên đến 275%. Canada sẽ mua nông phẩm Mỹ nhiều hơn và mở thêm 3,4% thị
trường nước này.
Điểm thứ hai liên quan đến lĩnh vực xe hơi. Thuế hải
quan sẽ không bị áp dụng với các loại xe được lắp ráp từ ít nhất 75% phụ tùng
được sản xuất tại Bắc Mỹ (thay vì 62,5% theo NAFTA). Thêm vào đó, từ 40% đến
45% số phụ tùng trên phải do công nhân có mức lương « ít nhất là 16 đô
la/giờ » sản xuất. Điều khoản này có lợi cho Mỹ và Canada, buộc Mêhicô
phải tăng cường đàm phán với các nghiệp đoàn của nước này vì nhân công Mêhicô
luôn có giá rẻ và quyền lợi của người lao động ít được bảo vệ. Canada và Mêhicô
sẽ thoát được đe dọa của Mỹ đánh thêm 25% thuế trong lĩnh vực xe hơi.
Thứ ba, tòa giải quyết xung đột, được thành lập
trong khuôn khổ thỏa thuận NAFTA hiện hành, sẽ tiếp tục hoạt động. Washington
muốn xóa cơ chế độc lập này, trong khi đó với Ottawa, đây là điểm không nhân
nhượng được vì là công cụ đáng tin cậy duy nhất để phản đối các biện pháp thuế
mà Hoa Kỳ áp đặt.
Thứ tư, cứ sáu năm (thay vì 5 năm như yêu cầu của tổng
thống Trump), ba nước sẽ họp bàn về tương lai của thỏa thuận thương mại. Thỏa
thuận này sẽ mất hiệu lực sau 16 năm, nếu không được thương lượng lại hoặc không
tiếp tục triển khai.
Cuối cùng, mức thuế đánh thêm nhắm vào nhôm và thép
được chính quyền Mỹ áp dụng hồi tháng 03/2018, tiếp tục được duy trì «
cho tới khi ấn định một hệ thống mới », có thể là áp dụng hạn ngạch, theo
như phát biểu ngày 01/10 của tổng thống Mỹ.
Thỏa
thuận với Washington khiến Trudeau yếu thế ở Québec
Với thủ tướng Trudeau, « đây là một ngày tốt
đẹp cho Canada » ngay sau khi thỏa thuận thương mại với Mỹ được thông
qua. Tuy nhiên, theo Le Figaro, chỉ vài giờ sau, thỏa thuận USMCA đã khiến các
nhà nông Québec phẫn nộ, vì Canada sẽ phải mở thêm 3,59% thị trường sữa, vẫn được
bảo hộ, cho các nhà sản xuất Mỹ.
Ngành sản xuất sữa sử dụng 220.000 lao động, trong
đó một nửa số này sống tại vùng Québec, với doanh thu 16 tỉ đô la trên quy mô
quốc gia. Sự phẫn nộ của nông dân Canada còn chưa nguôi, vì vào năm 2016, nước
này đã phải mở cửa thị trường cho các nhà nông châu Âu. Nông dân Québec chỉ
trích chính phủ bỏ rơi nhà nông để cứu lĩnh vực sản xuất xe hơi, tập trung chủ
yếu ở vùng Anh ngữ Ontario.
Việc thông qua thỏa thuận mới với Mỹ diễn ra chỉ vài
giờ trước cuộc bầu cử nghị viện vùng Québec. La Croix đánh giá liên minh chính
trị của thủ tướng Trudeau tại Québec có nguy cơ bị tác động. Đảng Tự do Québec
(PLQ), nắm quyền ở Québec từ 15 năm nay, có thể sẽ bị Liên minh vì Tương lai
Québec (CAQ), một đảng trung tả chủ trương tự trị, đánh bại. Còn theo Le
Figaro, trong cuộc bầu cử năm 2019, có thể người dân Québec sẽ bỏ phiếu chống
thủ tướng Justin Trudeau.
-----------------------------
Trọng Thành – RFI
Đăng ngày 02-10-2018
Sau
khi hai chính phủ Hoa Kỳ và Canada đạt thỏa thuận thương mại mới (AEUMC/USMCA)
trong gang tấc, ngày 01/10/2018, lãnh đạo ba nước Bắc Mỹ đồng loạt ca ngợi hiệp
định này. Tuy nhiên, hiệp định còn phải chờ Quốc Hội ba nước phê chuẩn.
Theo AFP, tổng thống Mỹ Donald Trump hết lời tán
dương đây là thỏa thuận thương mại « quan trọng nhất trong lịch sử nước
Mỹ ». Đồng nhiệm Mêhicô, tổng thống Enrique Peña Nieto, thì nói đến một
thỏa thuận mà « ba bên cùng có lợi ». Thủ tướng Canada Justin
Trudeau khẳng định đây là một thỏa thuận « hoàn toàn có lợi »
cho toàn dân Canada.
Tổng thống Mỹ có lẽ là người hài lòng nhất về thỏa
thuận nói trên, bởi chính Donald Trump là người khởi xướng việc hủy bỏ hiệp định
tự do do thương mại Bắc Mỹ cũ (NAFTA/ALENA), mà ông cho là hết sức có hại cho
Hoa Kỳ, để thay thế bằng một thỏa thuận mới. Theo Donald Trump, hiệp định mới sẽ
cho phép Hoa Kỳ trở lại vị thế của một đại cường công nghiệp.
Về phần mình, thủ tướng Canada nhấn mạnh là Ottawa
đã bảo vệ được lằn ranh đỏ, tức là duy trì « cơ chế giải quyết tranh chấp »,
từng cho phép Canada nhiều lần giành thắng lợi trước Hoa Kỳ. Theo người đứng đầu
chính phủ Canada, đàm phán với một đối tác có nền kinh tế lớn hơn đến 10 lần là
điều không dễ dàng. Thủ tướng Jusin Trudeau cũng nhấn mạnh là hiệp định ba nước
Bắc Mỹ hiện vẫn chưa có hiệu lực, và « vẫn còn một số lo ngại »,
cho dù đây là « một bước tiến lớn ».
Tổng thống Mỹ hy vọng sẽ chính thức phê chuẩn hiệp định
cùng lãnh đạo hai láng giềng, vào cuối tháng 11, trước khi tổng thống Mêhicô
mãn nhiệm ngày 01/12. Kết quả bầu cử giữa kỳ đầu tháng 11 tại Mỹ sẽ có thể ảnh
hưởng lớn đến tương lai của hiệp định AEUMC/USMCA, nếu đảng đối lập Dân Chủ
giành lại được đa số. Donald Trump bảo đảm đã sẵn sàng một số giải pháp thay thế,
nếu Quốc Hội Mỹ không chấp thuận hiệp định mới, nhưng ông không nêu chi tiết.
Hiệp định Mỹ-Mêhicô-Canada chính thức thành hình, với
thỏa thuận giữa Mỹ và Canada hôm qua, tiếp theo thỏa hiệp giữa Mêhicô và Mỹ hồi
cuối tháng 9/2018. Hiệp định dự kiến sẽ kéo dài 16 năm, và cứ mỗi sáu năm sẽ được
xem xét lại.
No comments:
Post a Comment