Yếu tố Việt Nam
trong quyết định rút khỏi Tam giác Phát triển của Campuchia
BBC News Tiếng Việt
25
tháng 9 năm 2024 12:58 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c30lqq3jy0jo
Một
số nhà quan sát nhận định việc Campuchia rút khỏi Tam giác Phát triển
Campuchia-Lào-Việt Nam là quyết định đột ngột đối với cả Việt Nam lẫn Lào, nhất
là khi chỉ một tháng trước, Việt Nam còn nhấn mạnh tầm quan trọng của dự án
này.
Tiến sĩ Vũ
Minh Hoàng,
Giảng viên Sử học - Việt Nam học của Đại học Fulbright Việt Nam, trả lời BBC
News Tiếng Việt ngày 24/9 rằng bản thân ông thấy ngạc nhiên khi Campuchia rút
khỏi sáng kiến này một cách đột ngột trước khi trao đổi với Lào và Việt Nam.
"Tôi
mong rằng, như ông Hun Sen có viết trên trang Facebook cá nhân, Campuchia chỉ
đang rút khỏi khuôn khổ hợp tác về mặt hình thức, trong khi hợp tác xây dựng
Tam giác Phát triển sẽ tiếp tục được thúc đẩy."
Campuchia tuyên bố rút khỏi
Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam (CLV-DTA) vào ngày 20/9,
chỉ gần một tháng sau khi Việt Nam nhấn mạnh đến ý nghĩa chiến lược của khuôn
khổ hợp tác này.
Thông
báo đơn phương của Campuchia được đưa ra trong bối cảnh tâm lý bài Việt Nam của
người Campuchia hải ngoại đang gia tăng.
Trong
tháng 8, đã có nhiều cuộc biểu tình của người Campuchia hải ngoại, chủ yếu là
phe đối lập, phản đối sáng kiến này nhân dịp kỷ niệm 25 năm sáng kiến được ký kết,
với cáo buộc chính phủ hiện tại đang nhường đất cho Việt Nam.
Một
lần nữa, Việt Nam dường như trở thành công cụ chính trị để các phe phái tận dụng
và xoáy sâu.
Vào
ngày 24/9, tại cuộc gặp bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc với Phó Thủ tướng, Bộ
trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao
Lào Saleumxay Kommasith, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Sok
Chenda Sophea khẳng định việc Campuchia rút khỏi Tam giác Phát triển không ảnh
hưởng đến các cơ chế hợp tác khác cả về song phương và đa phương giữa ba nước.
Ông
Pen Bona, người phát ngôn của chính phủ Campuchia, nói với BBC News Tiếng Việt
ngày 25/9 như sau:
“Chính
phủ không lo lắng về ‘một nhóm đối lập nhỏ lẻ’ nhưng chúng tôi không muốn người
dân tâm tư về vấn đề này vì nó được sử dụng như một chiêu trò chính trị gây ra
sự chia rẽ người Campuchia. Thỏa thuận là tốt, nhưng nó được sử dụng như một
ngón đòn chính trị. Chính phủ không muốn loay hoay với đám cháy. Chúng tôi muốn
dập tắt hẳn đám cháy.”
"Đó
chỉ là sự hợp tác được gọi là CLV-DTA. Chúng tôi chỉ ngừng nói về nó sau khi
rút lui. Tuy nhiên, mọi thứ vẫn như cũ. Campuchia và các nước láng giềng có thể
hợp tác trong khuôn khổ ASEAN với tư cách là thành viên của khối này và là các
quốc gia láng giềng. Không có vấn đề gì cả," ông nói thêm.
'Giảm
rủi ro chính trị'
Sau
tuyên bố chấm dứt tham gia sáng kiến CLV-DTA, vào ngày 24/9, Thủ tướng
Campuchia Hun Manet phát biểu rằng chính phủ ông đang ưu tiên phát triển cơ sở
hạ tầng biên giới các tỉnh phía bắc.
Tuyên
bố rút khỏi Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam được công bố trên trang
Facebook chính thức của ông Hun Sen, hiện là Chủ tịch Đảng Nhân dân Campuchia
và sau đó được báo Khmer Times đăng lại.
Một
nhà báo người Campuchia giấu tên nói với BBC rằng, đây quả thật là một bước đi
đột ngột gây bất ngờ cho tất cả mọi người và thông cáo cũng cho thấy tầm ảnh hưởng
của ông Hun Sen trong nhiều quyết định quan trọng của đất nước, dù ông ấy không
còn là thủ tướng.
Ông
Hun Sen nói rằng CLV-DTA trong 25 năm qua đã mang lại nhiều thành tựu phát triển
cho các tỉnh của Campuchia, gồm Kratié, Stung Treng, Mondulkiri và Ratanakkiri.
Việc
Campuchia rút khỏi Tam giác Phát triển là để chấm dứt những cáo buộc của các
phe đối lập và trấn an người dân về vấn đề lãnh thổ. Ông Hun Sen cũng nói rằng
phe đối lập cáo buộc chính phủ đã nhượng đất bốn tỉnh ở miền đông bắc cho nước
ngoài (điều mà ông luôn bác bỏ) nhưng không nêu tên Việt Nam.
Đảng
đối lập như Cứu nguy Dân tộc Campuchia (CNRP) do ông Sam Rainsy lãnh đạo từng tố
ông Hun Sen nhượng đất cho Việt Nam và gọi ông là “con rối” của Hà Nội.
Ông
Rainsy cũng từng chất vấn tính minh bạch quanh việc các công ty Việt Nam được
khai hoang đất tô nhượng làm kinh tế (ELC) và cho rằng những thương vụ ELC này
cùng với việc phân giới cắm mốc biên giới là cách Việt Nam thể hiện mưu đồ “nuốt
chửng” lãnh thổ Campuchia.
Bộ
Ngoại giao Campuchia gửi thư vào ngày 20/9 thông báo cho Lào và Việt Nam việc rời
khỏi khuôn khổ hợp tác CLV-DTA
Tiến
sĩ Vũ Minh Hoàng cho rằng sự chống đối như ông Hun Sen nói từ phe đối lập là điều
không đáng ngạc nhiên đối với những người quan sát chính trị Campuchia lâu năm,
vì phe đối lập đã nhiều lần vin vào nỗi lo sợ Việt Nam trong xã hội Campuchia vốn
bắt nguồn từ nhiều yếu tố lịch sử để đả kích đảng cầm quyền.
"Tôi
có thể cảm thông một phần với giải trình của ông Hun Sen: một cơ chế hợp tác đã
chạy 25 năm, có một số thành quả nhưng không quá to tát, và vẫn có thể tiếp tục
hợp tác dưới nhiều hình thức khác, mà lại bị sử dụng để vu khống chính phủ vì
những phần tử yêu nước cực đoan."
"Trong
tình huống này, hoàn toàn có thể hiểu được khi nhà nước chọn phương án rút để
giảm thiểu rủi ro chính trị và làm nguôi lòng dân, vì lợi thì không nhiều mà rủi
ro thì lại cao. Tuy nhiên, cách mà Campuchia rút, đưa ra quyết định đơn phương,
có lẽ không phải là cách hành xử khéo léo nhất," Tiến sĩ Hoàng bình luận.
Trong
tháng 8, nhiều người Campuchia sống tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, Canada đã biểu
tình phản đối CLV-DTA.
Biểu
tình phản đối Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam ở thủ đô Seoul (Hàn Quốc)
vào ngày 11/8
Theo Khmer
Times, phe đối lập ở nước ngoài bị cáo buộc đã kích động người dân biểu
tình ở thủ đô Phnom Penh vào ngày 18/8 để gây sức ép buộc chính phủ Campuchia
rút khỏi CLV-DTA.
Thủ
tướng Hun Manet gọi đây là âm mưu lật đổ chính phủ. Hơn 1.000 nhân viên an ninh
được điều động và lô cốt được dựng lên để ngăn người dân đổ về thủ đô tham dự
biểu tình. Theo Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International), kể từ cuối tháng
7, có ít nhất 94 người bị bắt vì chống đối Tam giác Phát triển.
Nhà
báo giấu tên người Campuchia nói với BBC rằng, thực tế những tiếng nói chống đối
sáng kiến hầu hết là từ những người Campuchia hải ngoại, thuộc phe đối lập, còn
trong nước thì đa phần tâm lý người dân vẫn ủng hộ chính phủ.
"Trước
khi có thông báo rút nói trên, người dân vẫn bày tỏ ủng hộ, họ còn đổi ảnh đại
diện trên Facebook, sáng tác bài hát ca ngợi sáng kiến này như một cách tạo sự
đối trọng với những phản đối bên ngoài. Vì vậy, quyết định này của chính phủ là
hoàn toàn bất ngờ với cả người Campuchia trong nước."
Ngày
14/8, Thủ tướng Hun Manet còn đăng video bài hát ca ngợi sáng kiến CLV-DTA. Bài
hát có tên Ủng hộ kế hoạch hợp tác CLV.
Nhiều
người dân Campuchia trong nước đổi ảnh đại diện hưởng ứng kỷ niệm 25 năm Tam
giác Phát triển CLV-DTA ngay trước khi chính phủ quyết định rút khỏi sáng kiến
này
Tam
giác Phát triển sẽ ra sao?
Người
Việt Nam có câu "Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi
cao" hay "vững như kiềng ba chân". Vậy với việc Campuchia rút khỏi
sáng kiến Tam giác Phát triển, chỉ còn lại Việt Nam và Lào, vậy thế "kiềng
hai chân" sẽ như thế nào?
Việt
Nam hiện chưa đưa ra bình luận chính thức về tuyên bố của Campuchia.
Ngày
24/9, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã chủ trì buổi ăn sáng
làm việc với các phó thủ tướng, bộ trưởng ngoại giao Lào và Campuchia bên lề
khóa họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
Tại
cuộc gặp, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Sok Chenda Sophea khẳng
định việc Campuchia rút khỏi CLV-DTA không ảnh hưởng đến các cơ chế hợp tác
khác cả về song phương và đa phương giữa ba nước.
Báo
chí Việt Nam không đưa tin về phản ứng hay bình luận của ông Bùi Thanh Sơn về
việc này, nhưng viết rằng Campuchia, Lào và Việt Nam "nhất trí về tầm quan
trọng của tình hữu nghị, gắn bó mật thiết giữa ba nước" đối với sự phát
triển của mỗi nước; khẳng định mối quan hệ này là sự tiếp nối truyền thống
khách quan, tất yếu vốn có từ trong lịch sử quan hệ ba nước.
Trước
đó, trong công thư ký ngày 20/9 gửi ông Bùi Thanh Sơn, ông Sok Chenda Sophea viết:
"Sau
khi cân nhắc và đánh giá cẩn trọng về sự tiến triển, chúng tôi kết luận rằng việc
hợp tác đã đạt được các mục tiêu đã đề ra... Do đó, Campuchia muốn thông báo với
ngài rằng chúng tôi đã quyết định chấm dứt việc tham gia vào sáng kiến
CLV-DTA..."
Theo
Tiến sĩ Vũ Minh Hoàng, Việt Nam và Lào vẫn sẽ tiếp tục hợp tác phát triển khu vực
biên giới, nhưng nếu có thêm Campuchia chung tay thì sẽ hiệu quả hơn nhiều. Thực
tế, rất khó để đo lường được sự thành công của CLV-DTA.
"Trước
khi có CLV-DTA, những tỉnh thuộc tam giác này là vùng sâu vùng xa của cả ba nước,
có thu nhập dưới trung bình và nhiều hộ đói nghèo hơn các tỉnh khác, và từ đó đến
nay CLV-DTA cũng chưa thay đổi được hoàn cảnh ấy."
"Có
lẽ trong những năm tới, khi không còn CLV-DTA nữa, chúng ta mới có thể đo lường
được ảnh hưởng của cơ cấu hợp tác này."
Theo
Tiến sĩ Hoàng, CLV-DTA và những cơ chế đi kèm, ví dụ như Hiệp định CLV-DTA ký
năm 2016, có vai trò tạo thêm điều kiện khuyến khích cho các doanh nghiệp và
các tổ chức chính phủ đầu tư vào một khu vực chậm phát triển của cả ba nước. Và
điều này là có lợi cho cả Campuchia, Lào và Việt Nam.
Do
đó, nếu sáng kiến đổ vỡ, sẽ bớt đi sự quan tâm của mọi người về khu vực này,
nhưng cái nhu cầu phát triển thì vẫn còn nguyên đó, kèm theo những thách thức
và những hứa hẹn nếu thành công.
"Cho
tới khi nổi lên mạnh mẽ phong trào biểu tình của phe đối lập Campuchia năm nay
thì nói chung hợp tác quanh khu vực này không gặp vấn đề gì lớn nhưng cũng
không có đột phá nào thật lớn."
VIDEO
:
Tam
giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam: ngọn lửa dân tộc chủ nghĩa chống Việt
Nam
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c30lqq3jy0jo
Về
phía Việt Nam, chắc chắn Hà Nội cũng không lường trước được bước đi này của
Phnom Penh vì mới tháng trước, vào ngày 22/8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm
Thu Hằng trả lời trong cuộc họp báo thường kỳ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của
Tam giác phát triển, trong bối cảnh có các cuộc biểu tình phản đối của người
Campuchia:
"Trải
qua 25 năm hình thành và phát triển, hợp tác khu vực Tam giác Phát triển
Campuchia-Lào-Việt Nam đã đóng góp cho việc phát triển kinh tế-thương mại, giao
lưu nhân dân giữa ba nước, góp phần nâng cao đời sống cho nhân dân của ba nước,
đặc biệt là người dân sinh sống ở khu vực này."
"Việt
Nam sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Campuchia và Lào tổ chức tốt hội nghị cấp
cao khu vực Tam giác Phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam, dự kiến sẽ diễn ra
vào tháng 12 năm nay tại Campuchia."
Tiến
sĩ Vũ Minh Hoàng cũng chia sẻ chỉ vài tháng trước, những đối tác Campuchia
trong chính phủ đã nói với ông rằng sự hợp tác trong sáng kiến CLV-DTA là một
trong những ưu tiên hàng đầu của Thủ tướng Hun Manet và Tiến sĩ Hoàng cùng các
đối tác đã suy nghĩ về các ý tưởng và dự án.
Ông
nói với BBC rằng Việt Nam cần phải nắm rõ thông tin và tránh để bị rơi vào thế
ngỡ ngàng, bị động.
'Lại
là Việt Nam'
Việt
Nam có một quan hệ rất phức tạp và nhạy cảm với Campuchia. Không chỉ là câu
chuyện Khmer Đỏ của quá khứ gần. Những vấn đề lịch sử xa xưa của Đế quốc Khmer,
của nhà nước Châp Lạp, và cả chủ quyền của đảo Phú Quốc, cũng thường xuyên được
gợi lên trong các tranh cãi chính trị tại Campuchia.
Và
từ khóa “Việt Nam” được các bên khai thác triệt để vì tính chất dễ kích thích cảm
xúc công chúng và chủ nghĩa dân tộc cực đoan.
Nhà
báo người Campuchia nói với BBC rằng, một lần nữa, Việt Nam lại được dùng trong
diễn ngôn chính của phe đối lập, của sự đấu đá chính trị và phía chính phủ của
ông Hun Manet cũng nhân cơ hội này đưa ra một quyết định nhằm thể hiện họ luôn
ưu tiên tâm tư của người dân, và rằng sự ổn định, hòa bình lâu dài của đất nước
là do đảng Nhân dân Campuchia (CPP) của ông Hun Sen mang lại.
Một
điều đáng chú ý, sáng kiến CLV-DTA ra đời vào năm 1999 là theo đề xuất của
chính ông Hun Sen. Nhưng giờ đây, chính ông lại chủ động đơn phương rút
Campuchia khỏi khuôn khổ hợp tác này.
"Ông
Hun Sen là người rất khó đoán và thậm chí khá thất thường. Do đó, việc ông có
quyết định như vậy là điều vừa đáng ngạc nhiên, vừa không đáng ngạc nhiên cho
những nhà báo đưa tin về nội chính như tôi," nhà báo người Campuchia nói với
BBC.
Tác
giả Trương Huy San, người có thời gian phục vụ quân đội Việt Nam ở Campuchia, từng
nhận định và cảnh báo rằng, Việt Nam "không nên đánh giá Hun Sen dựa trên
quá khứ ‘do chúng ta dựng lên’ mà chỉ nên đánh giá Hun Sen dựa trên những gì
ông ấy đang làm với đất nước Campuchia và đặc biệt, ông ấy đang đối xử như thế
nào với con dân người Việt".
13 tỉnh
trong phạm vi của Tam Giác Phát Triển Campuchia-Lào-Việt Nam
Sau
cuộc bầu cử vào tháng 7/2023, Campuchia đã có dàn lãnh đạo mới với người đứng đầu
là ông Hun Manet, con trai ông Hun Sen. Điều này nghĩa là thế hệ cầm quyền cũ vốn
từng chia sẻ vận mệnh chung với Đảng Cộng sản Việt Nam đã không còn nữa.
Dù
những nhà lãnh đạo mới kế nhiệm cha mẹ họ nhưng thế hệ của ông Hun Manet, khác
với ông Hun Sen, không có sự gắn kết mang tính đồng chí đồng đội với Việt Nam
như trong suốt 30 năm qua. Mối quan hệ đặc biệt giữa Việt Nam và Campuchia xuất
phát từ nhiều ràng buộc giữa hai đảng, hai quân đội đã "chung chiến
hào" trong cuộc chiến chống Khmer Đỏ. Nhưng bước vào giai đoạn mới, với những
xoay chuyển khôn lường của bức tranh địa chỉnh trị toàn cầu và khu vực, ảnh hưởng
của Việt Nam tại Campuchia đang dần suy giảm, song song với ảnh hưởng ngày càng
sâu rộng của Trung Quốc tại đất nước chùa tháp.
Nhà quan sát Ou
Virak của Future Forum, một viện nghiên cứu độc lập tại Campuchia,
từng nhận định với BBC rằng mối quan hệ cá nhân giữa các lãnh đạo, tình bằng hữu,
sự trung thành sẽ không còn nữa mà thay vào đó sẽ là quan hệ chuyên nghiệp giữa
hai nước láng giềng khi thế hệ mới lên nắm quyền.
Việc
Campuchia rút khỏi Tam giác phát triển mà không báo trước cho Việt Nam lẫn Lào,
hay việc xây
dựng kênh đào Phù Nam Techo mà lờ đi những thúc giục từ phía Việt
Nam về chia sẻ thông tin, có thể là những điểm đổi mới trong cách ứng xử với Việt
Nam dưới thế hệ lãnh đạo mới.
TÓM
TẮT LỊCH SỬ TAM GIÁC PHÁT TRIỂN CAMPUCHIA – LÀO – VIỆT NAM
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c30lqq3jy0jo
Nguồn:
Bộ Ngoại giao Việt Nam
---------------------------------------------
Tin
liên quan
·
Campuchia rút khỏi
Tam giác Phát triển với Việt Nam và Lào, tại sao?
21
tháng 9 năm 2024
·
Tam giác Phát triển
Campuchia-Lào-Việt Nam: ngọn lửa dân tộc chủ nghĩa chống Việt Nam
24
tháng 8 năm 2024
·
Cựu Thủ tướng Hun
Sen bác bỏ chuyện xa Việt Nam, thân Trung Quốc vì Phù Nam Techo
10
tháng 8 năm 2024
No comments:
Post a Comment