Tổ
chức dân sự - lời giải cho bài toán cứu trợ trong thiên tai
Lê Vạn Hoa | Luật
Khoa tạp chí
Sep
16, 2024 3:57 PM
https://www.luatkhoa.com/2024/09/to-chuc-dan-su-loi-giai-cho-bai-toan-cuu-tro-trong-thien-tai/
Trước
cảnh thiên tai lũ lụt đang diễn ra ở miền Bắc, người dân cả nước đang tìm nhiều
cách chia sẻ và hỗ trợ.
Việc
nhiều người nấu cơm, làm bánh thiện nguyện gửi cho đồng bào các vùng khó khăn
nhưng không chuyển được đến người cần. Có một số nơi đồ bị chất đống chờ hỏng.
Người dân phải tự lên mạng xã hội kêu gọi đừng chuyển đồ đến một số nơi nhất định.
Nhiều
người buông lời trách làm từ thiện theo phong trào, không có hiểu biết, không
hiệu quả.
Những
chỉ trích này có phần oan ức.
Đúng,
việc làm từ thiện có thể là theo “phong trào”. Điều này không hẳn là đáng
trách. Trước cảnh thương tâm bão lũ, nhiều người mở lòng thương và muốn góp
công sức, quà bánh. Đó là điều đáng quý.
Không
thể đòi hỏi những người này phải có tài tổ chức, phải nắm được đầy đủ cung cầu
và có mạng lưới thông tin đầy đủ để biết chuyển đồ tới nơi chính xác đang cần.
Đây là những năng lực cần được đào tạo bài bản và rèn luyện qua thời gian dài.
Các nhóm thiện nguyện nhất thời không dễ gì có được các năng lực trên.
Mặt
khác, khả năng tổ chức có bài bản và thông suốt thường là tố chất của hai lực
lượng khác: chính quyền và các tổ chức dân sự chuyên nghiệp. Chính quyền là một
lực lượng quan trọng trong cứu trợ, nhưng luôn có giới hạn về nguồn lực và năng
lực.
Trong
khi đó, nhóm thứ hai - các tổ chức dân sự, lẽ ra có thể vươn rộng và trợ giúp
nhiều hơn nữa, nhưng đã bị làm suy yếu rất nhiều ở Việt Nam. [1]
Chính
quyền là không đủ
Nhiệm
vụ hàng đầu của các chính quyền địa phương ở Việt Nam là theo dõi và bảo đảm
không có bất ổn chính trị. Họ có thể nắm rất vững làng xóm nào, khu phố nào có
“thành phần bất ổn", đảng viên nào có phát biểu không đúng chủ trương, hay
thậm chí thanh niên nào có phát ngôn sai lệch về lý tưởng.
Ở
các vùng dân tộc thiểu số, chính quyền địa phương còn dồn nhiều nguồn lực để nắm
rõ nhóm dân tộc thiểu số nào đang theo lời kêu gọi tôn giáo nào, sinh hoạt cầu
nguyện ra sao.
Nhưng
rõ ràng, không chính quyền địa phương nào, dù nỗ lực đến mấy, có thể đủ nguồn lực
để cứu trợ hết những người gặp khó khăn trong thiên tai.
Nếu
có được chi thêm nguồn lực, chính quyền địa phương cũng không có đủ năng lực để
bao quát hết mọi hoạt động của người già trẻ nhỏ, với nhiều nhu cầu về vật chất
hay tinh thần khác nhau.
Ngay
cả khi, theo một kịch bản hoàn hảo nào đó, chính quyền địa phương có đủ nguồn lực
và năng lực để lo cho người dân, thì cũng không có lý do chính đáng nào để loại
bỏ việc các tổ chức dân sự và các nhóm thiện nguyện chuyên nghiệp được lo cho
người dân.
Các
tổ chức dân sự bị đánh bật gốc
Để
thực hiện các nhiệm vụ xã hội chuyên nghiệp, cần có các tổ chức chuyên nghiệp.
Các tổ chức này có thể là INGO (International Non Governmental Organization - tổ
chức phi chính phủ quốc tế), NGO (Non Governmental Organization - tổ chức phi
chính phủ), NPO (Non Profit Organization - tổ chức phi lợi nhuận), và các nhóm
hoạt động xã hội bán chuyên nghiệp khác.
Phần
lớn nhân viên làm việc trong các tổ chức phi chính phủ/ phi lợi nhuận là những
người được đào tạo tốt, được chuyển giao kiến thức từ các tổ chức quốc tế. Đội
ngũ này có khả năng và sức mạnh lớn trong việc đào tạo, kết nối với cộng đồng.
Họ có khả năng tổ chức bài bản, làm việc dài hơi trong một chương trình. Có rất
nhiều loại tổ chức phi chính phủ trên mọi lĩnh vực: cứu trợ nhân đạo, bảo vệ
môi trường, trợ giúp pháp lý, bảo vệ phụ nữ và trẻ em, bảo vệ sức khoẻ, v.v.
Sau
bão, sẽ còn nhiều việc cần làm giúp đỡ cho người dân, những việc cần nhiều
chuyên môn chứ không chỉ là tài vật ứng cứu như cung cấp nước sạch, hướng dẫn
chăm sóc sức khỏe, dọn dẹp và bảo vệ môi trường, chia sẻ và trị liệu tâm lý, trợ
giúp pháp lý.
Làm
tốt những việc làm hàng ngày trong điều kiện bình thường chính là chuẩn bị tốt
cho những thiên tai sắp tới.
Những
kỹ năng này cần có sự đào tạo bài bản và rèn luyện lâu dài. Nếu các tổ chức này
càng được mở rộng chân rết để hoạt động trong điều kiện bình thường, khi có
thiên tai hoạn nạn, họ càng có sức mạnh trợ giúp cộng đồng.
Tuy nhiên,
thời gian gần đây, chính quyền đã ngày càng can thiệp quá sâu và gây khó dễ cho
các tổ chức phi chính phủ, phi lợi nhuận. [2] Việc bắt giữ những người đứng đầu
các tổ chức phi chính phủ/ phi lợi nhuận tạo ra một làn sóng hoảng sợ trong giới
này. [3] [4]
Chính
quyền luôn nhìn thấy một sự mâu thuẫn về quyền lợi với các tổ chức này.
Thứ
nhất, họ e sợ các tổ chức này sẽ chiếm chỗ trong lòng người dân, từ đó hình ảnh
độc tôn của chính quyền sẽ bị phai mờ bớt.
Thứ
hai, và căn bản hơn, chính quyền độc tài luôn có nỗi lo ngại thường trực người
dân sẽ đứng lên kháng cự lại. Họ lo sợ bất cứ một tổ chức bên ngoài hệ thống
nào có mối quan hệ cố kết với người dân.
Chính
sự lo sợ phải san sẻ bớt quyền lực khiến cho các chính quyền độc tài luôn tìm mọi
cách kiểm soát tối đa và khống chế hoạt động của các tổ chức dân sự bài bản. Mặc
dù, chính năng lực hoạt động bài bản của các tổ chức dân sự sẽ mang lại nhiều lợi
ích cho cộng đồng.
-----------
Chú
thích
1.
Vì sao các tổ chức phi chính phủ, xã hội dân sự, cộng đồng…gặp
khó và rủi ro ở Việt Nam? (2023). Radio Free Asia. https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/why-are-ngo-civil-society-facing-difficulties-and-risks-in-vietnam-08282023120014.html
2.
Vì sao các tổ chức phi chính phủ, xã hội dân sự, cộng đồng…gặp
khó và rủi ro ở Việt Nam? (2023). Radio Free Asia. https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/why-are-ngo-civil-society-facing-difficulties-and-risks-in-vietnam-08282023120014.html
3.
Trần
Cường. (2022, February 9). Bắt nữ giám đốc Trung tâm phát triển sáng tạo
xanh GreenID. Thanhnien.vn; https://thanhnien.vn. https://thanhnien.vn/bat-nu-giam-doc-trung-tam-phat-trien-sang-tao-xanh-greenid-1851427961.htm
4.
Trần
Cường. (2022, December 20). Khởi tố ông Hoàng Ngọc Giao, Viện trưởng Viện
PLD về tội trốn thuế. Thanhnien.vn; https://thanhnien.vn
------------------
Đọc
thêm:
Xã
hội dân sự Việt Nam: Giọt máu ngoài sân
Kỳ
1: Tổ chức phi lợi nhuận hay doanh nghiệp?
Năm
điều bạn có thể chưa biết về xã hội dân sự
No comments:
Post a Comment