Quân
cảng Ream và Kênh đào Funan của Campuchia: nỗi lo lớn đối với Việt Nam
RFA
2024.04.23
Lính
hải quân Campuchia tại căn cứ hải quân Ream ở Preah Sihanouk trong một chuyến
thăm do chính phủ tổ chức hôm 26/7/2019 (minh họa) - AFP
Hôm
18/4/2024, Chương trình Sáng kiến minh bạch hàng hải Châu Á (AMTI) của Trung
tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) công bố thông tin về hai tàu hải
quân Trung Quốc đã đậu ở căn cứ hải quân Ream của Campuchia trong hơn bốn
tháng.
AMTI
cho biết hai tàu chiến Trung Quốc này là những tàu đầu tiên và duy nhất được cập
cảng tại căn cứ quân sự này. Năm 2020, Thủ tướng Hunsen đã nói quân cảng Ream được mở cho
hải quân tất cả các nước ghé thăm. Tuy nhiên, hồi tháng 2, 2024, hai tàu
khu trục Nhật Bản là TV-3521 Shimakaze và DD-114 Suzunami đã được đưa tới cảng Sihanoukville thay vì cách Ream. Ngay cả tàu của
Campuchia cũng không đậu ở bến tàu mới, vừa được hoàn thành bằng tiền của Trung
Quốc này.
Từ
đó, AMTI đặt câu hỏi liệu sự hiện diện thường trực của hải quân Trung Quốc tại
quân cảng Ream đã được thiết lập trên thực tế hay mới chỉ là “lời đồn”.
Theo
các chuyên gia, sự kết hợp giữa quân cảng Ream và kênh đào Phù Nam có thể tạo mối
đe dọa an ninh truyền thống (quân sự) và an ninh phi truyền thống (môi trường,
kinh tế, chính trị) đối với Việt Nam.
Vị
trí quân cảng Ream (dấu X bên trái), đầu ra Vịnh Thái Lan của kênh đào Phù Nam
(dấu X ở giữa) và Tp. Hà Tiên, Việt Nam (dấu X bên phải). Ảnh chụp từ Google
Map, RFA đánh dấu vị trí. Google Map
Việt
Nam sẽ lo lắng hơn cả Hoa Kỳ
Trao
đổi với RFA, ông Greg Poling, Giám đốc Chương trình AMTI ở Trung tâm CSIS, nói
cần lưu ý thêm là Trung Quốc và Campuchia cũng xây dựng thêm một sân bay ngay
sát bên cạnh quân cảng Ream. Chưa biết sân bay này có phải là sân bay quân sự
không, nhưng nó cũng được xây dựng theo tiêu chuẩn có thể dùng cho cả quân sự,
nghĩa là có tính chất “lưỡng dụng”. Ông nói tiếp:
“Tôi
nghĩ có thể nói rằng không phải là Hoa Kỳ mà chính Việt Nam sẽ phải bận tâm nhiều
hơn về các căn cứ hải quân, sân bay và các thiết bị mà Trung Quốc có thể sẽ lắp
đặt ở đó. Trong thời bình, các cơ sở này cho phép Trung Quốc theo dõi mọi hoạt
động của hải quân, không quân của Việt Nam ở bất kỳ đâu tại miền Nam và Vịnh
Thái Lan. Tại đó, họ có khả năng phóng những máy bay do thám, tuần tra, có thể
bay vòng quanh bờ biển Việt Nam. Xưa nay, biên giới phía bắc là mối quan tâm
hàng của Việt Nam. Từ đây, Việt Nam sẽ phải lo lắng nhiều hơn ở khu vực phía
Nam. Chắc chắn là Việt Nam sẽ phải củng cố hơn nữa mối quan hệ chính trị với
Campuchia.”
Tương
tự như ông Greg Poling, ông Nguyễn Thế Phương, nhà nghiên cứu quân sự và quan hệ
quốc tế ở Đại học Canberra, Australia, cho rằng bất cứ sự hiện diện nào của
Trung Quốc, đặc biệt là sự hiện diện mang yếu tố quốc phòng, quân sự, ở khu vực
“buffer zone” (vùng đệm) an ninh của Việt Nam thì đều mang tính đe dọa.
Ông
cho biết trong tư duy chiến lược của Việt Nam, vốn có từ giai đoạn sau 1975, nhất
là sau khi đưa quân vào Campuchia, Việt Nam luôn coi Lào và Campuchia là những
khu vực chiến lược quan trọng trên đất liền. Mức độ quan trọng của hai khu vực
này còn hơn cả biên giới phía Bắc. Ông nói tiếp:
“Rõ
ràng có sự hiện diện nào đó về mặt quân sự của Trung Quốc ở Lào và Campuchia
thì điều đó là mối đe dọa lớn đối với Việt Nam, dù không ai nói thẳng ra. Đó là
mối đe dọa lớn cho Việt Nam cho cả kịch bản thời bình và thời chiến. Chúng ta cần
lưu ý là có khá nhiều kịch bản khác nhau. Thời bình có kịch bản riêng cho thời
bình. Thời chiến có kịch bản riêng cho thời chiến.”
Hình
chụp hôm 3/12/2023: Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Banh (thứ 5 từ trái
sang), Đại sứ Trung Quốc tại Campuchia Wang Wentian (thứ 6 từ trái sang) và Bộ
trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Seiha (thứ ba từ trái sang) chụp hình chung với
các giới chức hải quân Trung Quốc và quân sự Campuchia trên một trong hai tàu
Trung Quốc đậu tại Căn cứ hải quân Ream. AFP
Quân
cảng Ream nằm trong chiến lược “chuỗi đảo” của Trung Quốc
Ông
Nguyễn Thế Phương cũng lưu ý quân cảng Ream không đứng một mình. Ở khu vực đó,
Campuchia còn xây dựng một sân bay chứ không chỉ có quân cảng. Ở đây là một tổ
hợp quân cảng và sân bay. Ông cho rằng có khả năng cao là Trung Quốc có quyền
tiếp cận toàn bộ tổ hợp này, ngay cả dưới hình thức đơn giản. Ví dụ, giống như
với Cam Ranh thì Việt Nam mở cửa, hải quân nước nào tới cũng được. Nếu
Campuchia làm như vậy với Ream thì chúng ta vẫn biết Trung Quốc tới đó nhiều nhất.
Ông nói tiếp:
“Điều
đó sẽ tạo ra một mối lo ngại lớn, nhất là trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường
kiểm soát và hiện diện bên trong chuỗi đảo thứ nhất, từ Senkaku ở biển Hoa
Đông, sang quần đảo Okinawa của Nhật, chạy xuống biển Đông rồi Madagasca ở phía
Ấn Độ Dương.
Nếu
quân cảng Ream trở thành một vị trí mà Trung Quốc có thể tiếp cận thường xuyên
thì Vịnh Thái Lan sẽ trở thành khu vực Trung Quốc hiện diện thường xuyên.
Trước
đây, thông qua các đảo nhân tạo ở Trường Sa thì Trung Quốc cùng lắm là xuống quần
đảo Natuna của Indonesia và eo biển Malacca. Họ có thể quấy rối Indonesia khi
Indonesia thực hiện các hoạt động thăm dò khai thác dầu khí ở vùng biển Natuna.
Nhờ các đảo ở Trường Sa thì họ có thể triển khai nhanh chóng tàu hải cảnh tới
khu vực đó.
Tức
là năng lực Trung Quốc có thể hiện diện toàn bộ đường lưỡi bò. Nghĩa là chỗ nào
đường lưỡi bò liếm tới thì Trung Quốc có thể triển khai lực lượng đến đó nhanh
nhất có thể.”
Ông
Nguyễn Thế Phương nhấn mạnh bây giờ nếu có thêm cảng Ream thì Trung Quốc có thể
tăng cường triển khai lực lượng ở Vịnh Thái Lan. Từ đó, nó tạo cơ sở để họ
hiện diện ở toàn bộ vùng bên trong chuỗi đảo thứ nhất. Đó là một năng lực rất
quan trọng với Trung Quốc.
Khi
đó, lợi ích không chỉ với Việt Nam mà Indonesia, Thái Lan cũng bị ảnh hưởng.
Quân
cảng Ream và kênh đào Phù Nam
Theo
nhà nghiên cứu Hoàng Việt ở Tp. HCM, Trung Quốc thường sắp xếp thế trận theo kiểu
cờ vậy, tức là triển khai nhiều quân cờ ở những địa điểm, thời điểm khác nhau.
Nhìn bề ngoài, những điều này dường như không liên quan, nhưng ở một thời điểm
nào đó, khi chúng được ráp nối lại, chúng sẽ tạo ra một thế trận hoàn toàn mới.
Các
nhà nghiên cứu đều lưu ý rằng quân cảng Ream và một mối quan hệ nhất định với
kênh đào Phù Nam mà Campuchia tuyên bố sẽ khởi công trong năm 2024. Một đầu
Kênh đào Phù Nam nối với với sông Mekong ở gần Phnompenh, một đầu nối với Vịnh
Thái Lan, sát ngay bên cạnh quân cảng Ream. Câu hỏi đặt ra là liệu kênh đào này
có thể giúp tàu Trung Quốc đi từ Ream vào tời Phnompenh hoặc thậm chí theo dòng
Mekong đi xa hơn lên thượng nguồn?
Nhà
nghiên cứu Nguyễn Thế Phương cho rằng sông Mekong đoạn thượng nguồn rất khó cho
tàu lớn di chuyển. Nhưng đi từ Vịnh Thái Lan vào tới khu vực Phnompenh là có thể.
Ông nói:
“Trung
Quốc có thể từ Ream vào Phnomphenh, nhưng không lên đến thượng nguồn. Mặt khác,
Trung Quốc cũng không cần phải làm như vậy. Ngoài ra, việc tàu Trung Quốc vào tới
Phnomphenh thì không phải là cái quan trọng. Cái quan trọng nhất vẫn là vùng biển
Việt Nam ở Vịnh Thái Lan và miền Nam Việt Nam bị Trung Quốc theo dõi hết. Và
cái thứ hai là tầm kiểm soát của hải cảnh Trung Quốc mở rộng, khi họ có thể sẽ
hiện diện tới tận Ream.
Còn
với kênh đào Phù Nam thì vấn đề lớn nhất là nó tạo ra một mối đe dọa an ninh
phi truyền thống. Cùng với hệ thống các con đập trên thượng nguồn, nó không phải
là đe dọa về quân sự mà là đe dọa an ninh phi truyền thống, tức là nó phá hủy hệ
sinh thái ở vùng hạ Mekong, bao gồm cả vùng Bassac (Campuchia) và Đồng bằng
Sông Cửu Long (Việt Nam). Vùng này sẽ bị tê liệt.
Tư
duy chiến lược của Việt Nam, vấn đề an ninh của Viêt Nam trong quan hệ với hai
nước Lào và Campuchia đã thay đổi. Đó là vấn đề an ninh phi truyền thống. Đó mới
là cái quan trọng.
Kênh
đào Phù Nam lấy nước cho nông nghiệp và sinh hoạt trong vùng. Một khi an ninh
lương thực của Việt Nam bị đe dọa thì tiếp theo sẽ là an ninh kinh tế và an
ninh chính trị.
Việt
Nam lo ngại nhất là Campuchia đánh giá tác động môi trường kênh đào này không đầy
đủ.
Đồng
bằng Sông Cửu Long đã bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, các đập thủy điện trên
thượng nguồn, nay bồi thêm con kênh đào. ”
--------------------------------
Tin,
bài liên quan
THỜI
SỰ
Kênh
đào Funan, một phần của đại dự án “Cực kinh tế thứ tư” của Tập Cận Bình và
Hunsen
Các
chuyên gia tiếp tục nói về kênh đào Phù Nam của Campuchia
Căn
cứ hải quân Trung Quốc tại Campuchia khiến Việt Nam và những nước khác quan ngại
No comments:
Post a Comment