Các
yếu tố nội địa đằng sau các vụ thử tên lửa của Bắc Triều Tiên
Mitchell Lerner - Diplomat
Thục Quyên, phỏng dịch
01/11/2022
Lời
người dịch: Bắc
Triều Tiên đã phóng hơn 40 tên lửa các loại và tầm bắn khác nhau trong năm
2022. Sáu trong số các vụ thử đó diễn ra trong tháng 10–2022, bao gồm vụ phóng
hai tên lửa hành trình bay hơn 1.200 dặm trước khi đâm xuống Biển Đông ngày
12–10–2022. Mới nhất là vụ bắn ngày 28–10–2022. Các hành động
đối ngoại khiêu khích nhất của Bình Nhưỡng thường xảy ra trong bối cảnh các vấn
đề căng thẳng trong nước.
Sau đây
là một bài phân tích của Mitchell Lerner, giáo sư lịch sử và giám đốc
Trung tâm Nghiên cứu Đông Á tại Đại học Ohio. Ông Lerner cũng là giảng viên tại
Trung tâm An ninh Quốc tế Mershon và là phó tổng biên tập của Tạp chí Quan hệ Mỹ-Đông
Á.
***
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/11/1.jpg
Ảnh: Nhà lãnh đạo Kim Jong Un đang thị sát một
vụ thử tên lửa tại một địa điểm không được tiết lộ ở Bắc Hàn. Nội dung cũng như
hình ảnh không thể xác minh một cách độc lập. Ảnh do chính phủ Bắc Triều Tiên
cung cấp ngày 10-10-2022. Nguồn: Korean Central News Agency/Korea News Service/
AP
Những đợt
thử tên lửa gần đây của Bắc Hàn và các hành động khiêu khích quân sự khác đã
làm dấy lên một loạt các giả định về động cơ của nước này. Tuy nhiên, phần lớn
những suy đoán đều có chung một khuyết điểm khi cho rằng các hành động của Bắc
Hàn nên được hiểu liên quan đến các yếu tố bên ngoài chứ không phải bên trong.
Có người
coi các cuộc thử nghiệm như một phản ứng đối với các cuộc tập trận quân sự Nam
Hàn với Hoa Kỳ gần đây và là nỗ lực nhằm hoàn thiện khả năng phòng thủ của Bắc
Hàn.
Những người
khác cho rằng đó là một phần trong chiến lược của nhà lãnh đạo Kim Jong Un nhằm
giành sự nhượng bộ từ thế giới bên ngoài, bằng cách tạo ra một cuộc khủng hoảng
mà sau đó ông ta có thể xoa dịu để đổi lấy những lợi ích nhất định.
Cũng có ý
kiến cho rằng, đó là một phần của chiến thuật tấn công nhằm gây áp lực với Nam
Hàn và mở đường cho cuộc chinh phục cuối cùng. Trong khi người khác nhìn Chiến
tranh Ukraine như trọng tâm của sự việc, cho rằng ông Kim được truyền cảm hứng
từ mối đe dọa hạt nhân thành công của Putin ở Ukraine, để tin tưởng rằng chiến
tranh sẽ ngăn chặn bất kỳ phản ứng đáng kể nào chống lại Bắc Hàn.
Tuy nhiên,
những suy luận này đều đi từ góc độ Tây phương nhằm đề cao tầm quan trọng của
liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo đối với các sự kiện thế giới, và coi nhẹ chính những
động lực nội địa thường thúc đẩy việc hoạch định chính sách của một quốc gia.
Các quan chức được giao nhiệm vụ đưa ra phản ứng trước làn sóng khiêu khích gần
đây nhất của Bắc Hàn nên khôn ngoan nhận ra rằng, các sự kiện xảy ra ở Bình Nhưỡng
quan trọng hơn các sự kiện xảy ra ở Washington.
Lịch sử
cho thấy, chính phủ Bắc Hàn tung ra các hành động đối ngoại khiêu khích nhất
khi họ phải đối mặt với những vấn đề đặc biệt căng thẳng ở quê nhà. Vào thập
niên 1960, sự kết hợp giữa suy giảm kinh tế và căng thẳng với các đồng minh
siêu cường khiến Kim Nhật Thành phải đối đầu với những thách thức chính trị lớn
nhất trong một thập niên. Ông đã đáp trả bằng cách phát động một làn sóng quân
sự tấn công Nam Hàn và Hoa Kỳ, mạnh đến mức một số người gọi đó là “Chiến tranh
Triều Tiên lần thứ hai”. Hàng trăm người chết trong một loạt đụng độ xuyên biên
giới, bao gồm một vụ ám sát bất thành nhắm vào Tổng thống Nam Hàn Park
Chung-hee, và vụ bắt giữ một tàu do thám của Mỹ hoạt động trên vùng biển quốc tế,
khiến một thủy thủ thiệt mạng và 82 thủy thủ khác bị kẹt trong các trại tù của
Bắc Hàn trong gần một năm.
Vào giữa
thập niên 1990, nền kinh tế Bắc Hàn suy thoái tồi tệ đến mức gây ra nạn đói và
chết hàng loạt, cùng thời điểm mà Kim Chính Nhật, con trai của Kim Nhật Thành,
đang củng cố quyền lực. Chính phủ Bắc Hàn đã phản ứng với tình thế thách thức
trong nước bằng cách đe dọa rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân,
và dùng các thanh nhiên liệu đã qua sử dụng từ trung tâm hạt nhân chính của họ
để khai thác plutonium, đưa đất nước đến bờ vực chiến tranh với Hoa Kỳ.
Ngay cả
sau khi nỗi lo chiến tranh đã dần tàn vào năm 1994, cuộc sống bên trong Bắc Hàn
vẫn tiếp tục ngày thêm tồi tệ, với nạn đói và bệnh tật tàn phá đất nước và sự
phụ thuộc ngày càng tăng vào viện trợ nước ngoài (gồm cả từ Mỹ), Bắc Hàn đã phản
ứng bằng một cuộc tấn công tàu ngầm vào Nam Hàn, gây ra một loạt các cuộc đọ
súng khiến gần 40 người thiệt mạng, và cũng sau đó Bắc Hàn lần đầu tiên phóng
thử tên lửa ba tầng, bay ngang Nhật Bản vào Thái Bình Dương.
Chiến thuật
châm ngòi xung đột với nước ngoài nhằm chuyển hướng chú ý của dân ra khỏi những
cuộc khủng hoảng trong nước và đó không phải là mục đích duy nhất, mà có lẽ nó
còn được sử dụng để hoạch định chính sách kéo dài hàng thập niên của chế độ gia
đình trị họ Kim, nhằm khắc sâu một hệ thống tư tưởng đặc biệt trong dân chúng để
giữ vững quyền hành. Người dân Bắc Hàn ngay từ khi sinh ra đã được dạy về tính
ưu việt, thuần khiết và ngây thơ của chủng tộc Triều Tiên; về những mối đe dọa
có mặt khắp nơi cho người dân của họ bởi đất nước Hoa Kỳ quỷ quyệt; và sự cần
thiết của một lãnh đạo bản địa mạnh mẽ để ngăn chặn những mối đe dọa này, trong
khi dẫn dắt quốc gia đi theo con đường đúng đắn, hướng tới một cuộc cách mạng
xã hội chủ nghĩa.
Do đó, hầu
hết mọi yếu kém trong nước có thể được giải thích là hậu quả của sự lừa lọc đến
từ phương Tây, nhưng những thất bại nghiêm trọng sẽ đặt ra câu hỏi về cơ sở lý
luận cơ bản của chế độ độc tài họ Kim. Nếu quốc gia đang gặp khó khăn đáng kể
trong nước, đồng thời lại bị coi là bất lực khi đối ngoại, thì lý do tồn tại của
chế độ sẽ sụp đổ. Theo đó, giới lãnh đạo trong lịch sử đã đối phó với những
thách thức nghiêm trọng nhất của mình bằng cách chứng minh với người dân trong
nước rằng trong cuộc đối đầu với các đối thủ lớn nhất của họ, gia đình họ Kim vẫn
là tuyến phòng thủ cuối cùng của người dân Bắc Hàn.
Cách hành
xử hiện nay của Bắc Hàn dường như đang nằm trong khuôn mẫu này. Các bằng chứng
gần đây cho thấy, nền kinh tế của quốc gia này đã bị ảnh hưởng nặng nề hơn nhiều
so với những gì mà mọi người biết, phần lớn vì sự cô lập do COVID-19, các lệnh
trừng phạt quốc tế, lạm phát toàn cầu và sự quản lý yếu kém trong nước. Phân
tích tốt nhất do Viện Kinh tế Quốc tế Peterson thực hiện cho thấy, hiện nay là
thời điểm tồi tệ nhất kể từ nạn đói lớn vào giữa thập niên 1990 và kết luận rằng,
trong chu kỳ thu hoạch gần đây nhất, “Bắc Hàn có lẽ đã giảm xuống dưới mức nhu
cầu tối thiểu của con người”.
Không phải
ngẫu nhiên mà trong thời gian này, các phương tiện truyền thông nhà nước đã nhấn
mạnh vào sức mạnh quân sự của Bắc Hàn, đặc biệt tập trung vào chương trình tên
lửa từ lâu đã được coi là biểu hiện của sức mạnh và nền độc lập quốc gia, liên
quan trực tiếp với sự dẫn dắt của chính phủ Kim, để cung cấp vô số những tuyên
truyền đang rất cần thiết trong nước.
Các chủ đề
tuyên truyền đặc biệt đã nhấn mạnh vai trò trung tâm và hướng dẫn chuyên môn của
Kim Jong-un về phát triển quân sự; khuyến khích tinh thần tự hào dân tộc gắn liền
với sự tiến bộ này; và kêu gọi người dân sẵn sàng hy sinh để bảo đảm an ninh
cho quốc gia. Tất cả những điều này dường như nhằm củng cố vị thế của chế độ
Kim hơn là để hoàn thành bất kỳ mục tiêu quốc tế thực sự nào.
Lẽ dĩ
nhiên, đằng sau những hành động gần đây của Bắc Hàn có nhiều yếu tố khác nhau.
Chiến lược, địa chính trị và nhận thức về an ninh chắc chắn có ảnh hưởng trong
thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, vai trò của các động lực chính trị nội bộ phần lớn
đang bị bỏ quên.
Các nhà hoạch
định chính sách thường tuyên bố rằng, “mọi hành động chính trị đều
do ảnh hưởng cục bộ“. Họ cần nhớ rằng, đôi khi địa chính trị cũng có thể do
ảnh hưởng từ trong nước.
No comments:
Post a Comment