THẾ GIỚI HÔM NAY : 11/05/2022

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

11/05/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/05/11/the-gioi-hom-nay-11-05-2022/

 

Mỹ được cho là có kế hoạch viện trợ bổ sung khoảng 40 tỷ USD cho Ukraine. Reuters cho biết đề xuất có thể sẽ được thông qua vào thứ Ba. Trong khi đó theo quân đội Ukraine, các cuộc tấn công tên lửa của Nga vào một trung tâm mua sắm và kho hàng ở thành phố Odessa đã khiến một người thiệt mạng và 5 người bị thương. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã kêu gọi quốc tế tìm cách chấm dứt phong tỏa cảng Biển Đen nhằm ngăn chặn một cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu. Còn tại Mariupol, hiện vẫn còn ít nhất 100 dân thường bị kẹt lại trong các nhà máy thép Azovstal, trong bối cảnh pháo kích dữ dội của Nga, theo văn phòng thị trưởng thành phố.

 

Bạo lực bùng phát ở Sri Lanka sau khi thủ tướng Mahinda Rajapaksa từ chức vào hôm thứ Hai vì các cuộc biểu tình phản đối chính sách kinh tế của ông. Đụng độ chết người đã nổ ra giữa những người ủng hộ và phản đối ông ở Colombo, thành phố lớn nhất Sri Lanka. Người biểu tình cũng tấn công các thành viên của đảng cầm quyền và đốt phá nhà riêng của họ. Lệnh giới nghiêm toàn quốc đã được kéo dài đến thứ Tư.

 

Elon Musk cho biết ông sẽ mở lại tài khoản Twitter của cựu tổng thống Donald Trump nếu cuộc mua lại của ông thành công. Ông cho biết người dùng nếu đăng các dòng tweet “sai hoặc xấu” sẽ bị phạt bằng cách khóa tài khoản tạm thời, chứ không cấm vĩnh viễn. Ông Trump, người đã bị Twitter cấm sau cuộc bạo động Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, đã phát biểu trong tháng trước là ông sẽ không quay lại mạng xã hội này.

 

Joachim Nagel, chủ tịch ngân hàng trung ương Đức, nói Ngân hàng Trung ương châu Âu nên tăng lãi suất vào tháng Bảy để kiềm chế lạm phát, hiện đang ở mức 7,5% trong khu vực đồng euro. Ông cảnh báo rằng với lạm phát “tiếp tục đà tăng,” cái giá của việc không hành động ngay bây giờ sẽ còn nghiêm trọng và buộc phải tăng lãi suất “đột ngột” hơn về sau.

 

Thái tử Charles, người xếp thứ nhất trong thứ tự kế vị ngai vàng của Vương quốc Anh, đã đọc Bài Phát biểu của Nữ hoàng trong lễ khai mạc Quốc hội. Người mẹ 96 tuổi của ông không thể thực hiện nhiệm vụ vì các vấn đề về vận động, lần đầu tiên bỏ lỡ buổi lễ này kể từ năm 1963. Được biết ưu tiên hiện tại của chính phủ Anh là thúc đẩy nền kinh tế và giảm bớt chi phí sinh hoạt cho các gia đình.

 

Chính phủ Tây Ban Nha đã thay Paz Esteban, người đứng đầu cơ quan tình báo CNI, vì hai vụ bê bối gián điệp. Một trong số đó là việc một loạt các nhà lãnh đạo vùng Catalan được tiết lộ bị theo dõi gián điệp bởi phần mềm điện thoại di động Pegasus. Điện thoại của chính thủ tướng cũng bị nhiễm Pegasus, có thể là do một cơ quan tình báo nước ngoài cài vào. CNI chịu trách nhiệm về an ninh mạng của chính phủ.

 

Lợi nhuận quý của Sony đã tăng 67%, lên 852,7 triệu đô la, trong ba tháng đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm ngoái. Các mảng ghi nhận tăng trưởng là trò chơi điện tử, phim ảnh và âm nhạc. Doanh số hàng quý cũng tăng 1%. Sony đã bán được 19,3 triệu bộ PlayStation 5 kể từ khi mẫu máy này ra mắt vào năm 2020, nhưng nhu cầu vẫn vượt xa khả năng cung cấp.

 

Con số trong ngày: 60%, là tỷ lệ trên 1.000 công ty Mỹ thừa nhận có sử dụng phần mềm giám sát nhân viên, theo một khảo sát.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Bạo lực lên đến đỉnh điểm ở Sri Lanka

Những người biểu tình đã yêu cầu thủ tướng Sri Lanka Mahinda Rajapaksa từ chức suốt nhiều tuần qua. Nhưng phải đến sáng ngày 9 tháng 5, khi những người ủng hộ ông tràn xuống thủ đô Colombo và tấn công phe biểu tình, tạo nên một cuộc đụng độ bạo lực, ông mới chịu từ chức.

 

Điều này dẫn tới việc giải tán nội các, và có lẽ sẽ mở đường cho một chính phủ đoàn kết dân tộc. Nhưng đoàn kết không phải là ưu tiên của nhiều người Sri Lanka, khi người biểu tình tràn vào đốt phá nhà của một số chính trị gia. Bạo lực khiến 220 người bị thương và tám người thiệt mạng, trong đó có một nghị sĩ.

 

Bất kỳ chính phủ mới nào cũng sẽ phải thực hiện những cải cách kinh tế đau đớn. Làm vậy không dễ gì trong tình hình căng thẳng như hiện nay. Phe đối lập dĩ nhiên không muốn nhận trách nhiệm sửa chữa mớ hỗn độn do Mahinda và anh trai của ông, tổng thống Gotabaya Rajapaksa, tạo ra. Hơn nữa, cho đến lúc này tổng thống dường như kiên quyết không từ chức.

 

Cuộc chiến xoay quanh vấn đề phá thai ở Mỹ

Thứ Tư này, Thượng viện Mỹ sẽ bỏ phiếu về một dự luật chính thức ghi nhận quyền phá thai của phụ nữ. Gần như chắc chắn nó sẽ thất bại, đặc biệt là với thủ tục filibuster. Thay vào đó, tương lai của vấn đề phá thai, trong trường hợp phán quyết Roe v Wade bị lật ngược, đang nằm trong tay của các tiểu bang, khi tòa trả lại thẩm quyền xuống cấp bang.

 

Các bang cấp tiến đã và đang làm cho việc phá thai trở nên dễ dàng và rẻ hơn. Nhưng nếu phán quyết Roe bị lật ngược, các bang bảo thủ sẽ hạn chế hoặc cấm hẳn. Một số thậm chí hạn chế việc qua bang khác để phá thai. Hiện ở Missouri đang có dự luật quy định bất kỳ ai tạo điều kiện cho một cuộc phá thai ở bang khác sẽ bị phạt tiền. (Trong khi đó, Oregon lại trả tiền cho phụ nữ từ nơi khác đến để phá thai.)

 

Ở Louisiana thậm chí có dự luật quy định phụ nữ phá thai phải đối mặt với cáo buộc giết người. (Cho đến nay các bang hiếm khi hình sự hóa việc phụ nữ phá thai; mà hầu như chỉ nhắm vào các nhà cung cấp dịch vụ). Một nghị sĩ đảng Cộng hòa ở Idaho còn cho biết ông sẽ ủng hộ luật cấm uống thuốc tránh thai buổi sáng, với lý do chúng có thể ngăn trứng thụ tinh làm tổ trong tử cung. Sẽ còn nhiều tranh luận nảy lửa.

 

Lạm phát Mỹ giảm nhẹ 

Dữ liệu công bố vào thứ Tư có thể sẽ cho thấy giá tiêu dùng ở Mỹ tăng khoảng 8% trong tháng Tư so với một năm trước đó. Mặc dù vẫn ở mức rất cao, con số này thấp hơn so với mức kỷ lục 8,5% của tháng 3; nó cũng đánh dấu mức giảm lạm phát cao nhất theo giá trị tuyệt đối kể từ đầu năm 2020. Thông tin này sẽ thúc đẩy cuộc thảo luận về việc liệu Mỹ đã qua đỉnh lạm phát hay chưa và có thể kỳ vọng áp lực giá cả giảm dần hay không.

 

Dù vậy, dường như xu hướng này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Các chi tiết khả năng cao sẽ cho thấy áp lực lạm phát đã lan rộng, ngấm vào các ngành như vận tải hay chăm sóc y tế. Do đó, Fed sẽ có nhiều lý do để tiếp tục chính sách tiền tệ thắt chặt của mình. Các nhà đầu tư, vốn đã quay cuồng với sự hỗn loạn của thị trường, có thể gặp nhiều khó khăn hơn.