THẾ GIỚI HÔM NAY : 17/05/2022 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 17/05/2022

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

17/05/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/05/17/the-gioi-hom-nay-17-05-2022/

 

Elisabeth Borne được bổ nhiệm làm thủ tướng mới của Pháp thay cho Jean Castex. Bà Borne, đương kim bộ trưởng lao động, sẽ là người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này trong 31 năm qua. Sau khi tái cử tổng thống vào tháng 4, Emmanuel Macron đã hứa sẽ hợp tác nhiều hơn với các bên khi nắm quyền. Được biết bà Borne là một chính trị gia trung tả; còn cả hai thủ tướng trước đây của ông Macron đều là người trung hữu.

 

Trong khi thủ tướng Anh Boris Johnson đến thăm Bắc Ireland để giải quyết thế bế tắc xoay quanh các quy định thương mại hậu Brexit của khu vực, chính phủ ông lại chuẩn bị một luật cho phép họ đơn phương thu hồi chúng. Đảng thân Anh của Bắc Ireland muốn loại bỏ chúng và đang cản trở tiến trình của nghị viện mới được bầu ở Belfast. Đảng dân tộc chủ nghĩa Sinn Féin, vốn là bên dẫn đầu cuộc bầu cử vừa qua, cảnh báo rằng việc hủy bỏ quy chế sẽ làm leo thang “sự bất định và căng thẳng” trong nước.

 

Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã đứng về phía thượng nghị sĩ Ted Cruz trong một vụ kiện liên quan đến các quy định tài chính tranh cử. Cụ thể, ông Cruz đã phản đối các quy định hạn chế ông dùng tiền của người ủng hộ để thanh toán các khoản vay lớn cho chiến dịch tranh cử của mình. Tòa cho rằng các quy định này vi phạm quyền tự do ngôn luận. Trong ý kiến phản đối, Thẩm phán Elena Kagan cho rằng phán quyết sẽ khuyến khích tham nhũng và “chỉ khiến hệ thống chính trị của đất nước này trở nên tệ đi.”

 

Thị trưởng thành phố Buffalo, New York cho biết thủ phạm giết 10 người tại một siêu thị hôm thứ Bảy đã chọn một khu vực có dân số da đen cao. Nghi phạm – tự nhận mình là phát xít và theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng – đã lái xe hơn 320 km để thực hiện vụ tấn công. Trong số 13 người bị bắn có 11 là người da đen. Trước đó vào hôm Chủ nhật, một tay súng khác cũng tấn công một nhà thờ Đài Loan ở California, khiến một người thiệt mạng và bốn người bị thương.

 

Hãng hàng không JetBlue của Mỹ tiếp tục đưa ra đề nghị mua lại Spirit, một đối thủ cạnh tranh giá rẻ khác. Spirit trước đó đã từ chối lời đề nghị 33 đô la một cổ phiếu của JetBlue với lý do rủi ro chống độc quyền, và thay vào đó công bố kế hoạch hợp nhất trị giá 2,9 tỷ đô la với hãng hàng không Frontier. Vào thứ Hai, JetBlue đã ra giá 30 đô la một cổ phiếu cho các cổ đông của Spirit, cao hơn rất nhiều so với mức 16,98 đô la giá thị trường của hôm thứ Sáu.

 

McDonald’s bắt đầu quá trình bán bớt hoạt động kinh doanh ở Nga, với lý do “cuộc khủng hoảng nhân đạo do chiến tranh Ukraine gây ra.” Vào tháng 3, chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh này đã đóng cửa tất cả 847 chi nhánh của mình ở Nga, nơi mà họ đã hoạt động suốt 30 năm qua. Còn nhớ sự kiện McDonald’s mở cửa hàng đầu tiên tại Moscow hồi năm 1990 đã trở thành biểu tượng của tiến trình Liên Xô mở cửa với phương Tây; giờ đây việc họ rời đi cho thấy điều ngược lại.

 

Bộ Quốc phòng Ukraine đã công bố những hình ảnh cho thấy binh sĩ của họ tiến sát biên giới Nga ở gần thành phố Kharkiv. Thống đốc khu vực, Oleh Sinegubov, cho biết quân đội đã khôi phục một biển báo Ukraine ở biên giới và cảm ơn “tất cả những con người đã xả thân để giải phóng Ukraine khỏi quân xâm lược Nga.” Ukraine đang chiếm lại lãnh thổ ở phía tây bắc khi Nga tái triển khai lực lượng về phía nam tới Donbas.

 

Con số trong ngày: bảy, là số quốc gia cho phép phá thai sau 20 tuần thai kỳ. Mỹ là một trong số đó.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Thế bế tắc xoay quanh các quy định thương mại của Bắc Ireland

Chính phủ Anh dự kiến ​​sẽ sớm công bố luật cho phép họ đơn phương sửa lại các phần của quy chế Bắc Ireland, một thỏa thuận thương mại hậu Brexit vốn gây ra nhiều tranh cãi. Quy chế này tạo ra một biên giới biển giữa Vương quốc Anh và Bắc Ireland nhằm tránh một biên giới đất liền giữa hai miền Ireland. Nhưng như vậy chẳng khác nào cắt đôi Vương quốc Anh và do đó bị các đảng thân Anh phản đối mạnh mẽ. Đảng Liên minh Dân chủ (DUP) đang phản đối bằng cách làm cản trở tiến trình họp của nghị viện mới được bầu ở Belfast.

 

Kế hoạch của chính phủ không được ủng hộ ở Bắc Ireland. Dư luận, và đảng Sinn Féin theo chủ nghĩa dân tộc, ủng hộ giữ nguyên quy chế để cho phép Bắc Ireland vẫn thuộc thị trường chung EU và gần với Ireland hơn. Trong khi đó, EU tức giận vì Anh đề xuất từ ​​bỏ một hiệp ước mà họ đã ký và phê chuẩn chỉ hai năm trước. Về phần mình, Anh hy vọng sẽ lôi kéo được DUP trở lại các vị trí quyền lực của Bắc Ireland và sau đó nối lại đàm phán với EU. Song họ có thể không đạt được mục tiêu: DUP muốn xoá bỏ quy chế trong khi EU từ chối đàm phán nếu Anh hành động đơn phương.

 

Pennsylvania tiến hành bầu cử sơ bộ

Vào thứ Ba người dân Pennsylvania sẽ đi bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử sơ bộ được theo dõi sát sao nhất hiện nay, đặc biệt là ở phe Cộng hòa. Hôm thứ Bảy, Donald Trump đã lên tiếng ủng hộ Doug Mastriano, một thượng nghị sĩ bang, cho vị trí thống đốc, dù các nhà lãnh đạo đảng lo ngại ông này quá cực đoan để có thể thu hút các cử tri trung dung tại cuộc bầu cử tháng 11. Trong khi đó đối với cuộc bầu cử sơ bộ cho vị trí Thượng nghị sĩ, ông Trump đã ủng hộ người dẫn chương trình Mehmet Oz. Tiến sĩ Oz và David McCormick, một cựu giám đốc điều hành quỹ phòng hộ, đã chi hàng chục triệu đô la để chứng minh xem ai ủng hộ Trump nhất, nhưng cuối cùng điều đó lại giúp ứng viên cực hữu Kathy Barnette giành được sự ủng hộ tăng vọt trong cuộc thăm dò.

 

Trong khi đó, vòng sơ bộ của đảng Dân chủ phải đến cuối tuần qua mới thực sự kịch tính, khi người dẫn đầu cuộc đua sơ bộ cho vị trí Thượng nghị sĩ, John Fetterman, bỗng biến mất khỏi các chiến dịch. Hôm Chủ nhật ông thông báo đã bị đột quỵ nhưng đang hồi phục, và tuyên bố chiến dịch của ông “không chậm lại một chút nào.”

 

Ukraine tìm cách bảo vệ di sản văn hoá

Các di tích lịch sử thường trở thành nạn nhân của chiến tranh. Theo chính phủ Ukraine, ít nhất 242 hiện vật văn hóa, bao gồm tượng, tác phẩm điêu khắc và tác phẩm nghệ thuật tôn giáo, đã bị hư hại hoặc bị phá hủy kể từ khi Nga xâm lược vào tháng Hai.

 

Cho đến nay các tình nguyện viên đã cố gắng bảo vệ các di sản tốt nhất có thể. Để giúp họ, Cục Bảo vệ Di sản Văn hóa của Kyiv và các tổ chức văn hóa khác đã ủy quyền cho Balbek Bureau, một công ty kiến ​​trúc, đưa ra phương án bảo vệ các di tích. Sau khi nghiên cứu các ví dụ lịch sử, chẳng hạn như bức tường xây quanh “David” của Michelangelo trong thế chiến thứ hai, nhóm đã đưa ra một hệ thống mô-đun bao gồm giàn giáo, bao cát và ván ép chống cháy. Hệ thống này sẽ cho phép các tình nguyện viên đo lường các di tích và xây dựng các mô-đun xung quanh chúng mà không làm hỏng vật thể hoặc lãng phí vật liệu. Balbek Bureau tuyên bố hệ thống sẽ bảo vệ các vật thể văn hóa khỏi các vụ nổ, mảnh pháo, đạn và lửa. Nếu may mắn, nhiều phần lịch sử của Ukraine có thể sẽ tồn tại qua được chiến tranh.