Chiến
sự Ukraine và “cuộc chiến” của Phan Châu Thành
Đoan Trang
12 tháng 5, 2022
https://saigonnhonews.com/thoi-su/chien-su-ukraine-va-cuoc-chien-cua-phan-chau-thanh/
Ghi
chép từ Warsaw, Ba Lan
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/05/PCT-12-1024x748.jpeg
Anh
Phan Châu Thành (ảnh: Đoan Trang)
Từ khi cuộc chiến Ukraine bùng nổ, Phan Châu
Thành là một trong những cái tên được người dùng Facebook Việt Nam biết nhiều
nhất. Tình hình chiến sự Ukraine ngày thứ 1, ngày thứ 2,… ngày thứ 76… Phan
Châu Thành kiên nhẫn, tận tuỵ, chọn lọc tin tức đưa lên trang cá nhân đều đặn gần
như mỗi ngày. Số lượng độc giả của những “bản tin” vắn tắt do “nhà báo không
chuyên” này đưa lên ngày càng tăng. Gặp Thành trong chuyến sang Ba Lan đầu
Tháng Năm, tôi có dịp tìm hiểu thêm về nhân vật đang “hot” trên mạng xã hội
này…
“Con buôn”
“Tôi
chỉ là ‘con buôn’ thôi mà!”
Thành cười, nói, giọng miền Bắc, nghe hiền từ. Nhưng Thành là “con buôn” trí thức.
Thành sinh ra trong một gia đình trí thức ở Hà Nội. Năm 14 tuổi, anh cùng gia
đình sang Ba Lan theo người bố là giáo sư Phan Sinh. Thành kể, bố anh sang Ba
Lan vào năm 1963 để học tập và làm việc. Ông là một trong những du học sinh chọn
quê hương thứ hai của mình là Ba Lan, để rồi đưa các con sang, trong đó có người
con trai Phan Châu Thành mà giờ đây là một người có tiếng nói và uy tín trong cộng
đồng người Việt – cộng đồng người nước ngoài lớn nhất Ba Lan.
Thành học
trung học, sau đó theo ngành luật ở Đại học Warsaw, lấy bằng master và trở
thành luật gia. Nhưng anh không sử dụng kiến thức luật học để hành nghề kiếm sống
mà lại dùng để làm chuyện… bao đồng, giúp đồng hương giải quyết các vụ việc
liên quan đến pháp luật.
“Tôi sang đây năm 1992. Lớn lên một
chút, tôi bắt đầu nhìn thấy sự thay đổi từ khi Công Đoàn Đoàn Kết (CĐĐK) Ba Lan
lật đổ chính quyền năm 1998, khiến tôi cũng có thay đổi trong tư duy và nhận thức,” Thành nói. CĐĐK là một liên minh
công đoàn và là một phong trào chính trị-xã hội được thành lập vào Tháng
Chín 1980 tại Xưởng đóng tàu Gdańsk, Ba Lan, dưới sự lãnh đạo của Lech
Wałęsa. Đây là tổ chức then chốt trong việc chấm dứt chế độ xã hội chủ nghĩa do
đảng Cộng sản lãnh đạo theo chủ nghĩa Marx-Lenin tại Ba Lan.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/05/PCT-9-1024x768.jpg
Tranh thủ những lúc rảnh, Thành vào
công ty kiểm tra công việc (ảnh: Đoan Trang)
Vào năm thứ
ba đại học, một công ty chuyên mua hàng ở Việt Nam thuê Thành phiên dịch vì đối
tác phía Việt không biết tiếng Ba Lan. Thành kể lại ngày “khởi nghiệp” của
mình: “Vì thấy mỗi lần giao dịch với người Việt khó quá, không những vướng chuyện
bất đồng ngôn ngữ mà lại còn phải làm giấy tờ này nọ, nên công ty này nói thôi
thì tôi cứ mua hàng của người Việt rồi bán lại cho họ, và làm luôn thủ tục giấy
tờ, như thế nhanh hơn. Tôi mở công ty từ lúc đó, đến giờ cũng được 21 năm rồi.”
Công ty do
Thành làm chủ có tên T-GROUPE, hiện
là một trong những nơi cung cấp hàng cho các siêu thị ở Ba Lan. T-GROUPE là nhà
nhập khẩu trực tiếp hàng hóa từ khắp nơi như: Pháp, Cộng hòa Czech, Ý, Hungary,
Thổ Nhĩ Kỳ, Serbia, Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam và Thái Lan. “Bán cho siêu thị
mãi cũng chán, và vì muốn biết hoạt động bán lẻ như thế nào, thế là tôi mua luôn
ba siêu thị,” Thành nói. “Có nghĩa tôi vừa cung cấp hàng, vừa là chủ”. Thành
thuê nhân công gần 100 người, đa số là người Ba Lan.
Nhà hoạt động, tình nguyện viên
Nếu không
có chiến tranh ở Ukraine, có lẽ Thành không có dịp để làm được nhiều việc cho cộng
đồng Việt ở thủ đô Warsaw cũng như tại các thành phố khác của Ba Lan.
Từ Thứ Sáu, 25 Tháng Hai, ngay sau ngày Nga tấn công Ukraine,
Thành đã có mặt tại cửa khẩu Zosin – một trong những cửa khẩu rất nhỏ, cách nhà
anh gần 197 dặm. Từ Ba Lan sang Ukraine có 14 cửa khẩu, gồm 10 cửa khẩu lớn đi
lại rất dễ dàng, còn bốn cửa khẩu nhỏ chỉ là những con đường mòn, ít người qua
lại, trong đó có Zosin. Tuy nhiên lúc đó dòng người đổ về đây lại khá đông.
Thành được biên phòng và cảnh sát Ba Lan tạo điều kiện đến ngay sát đường biên
giới để cắm lều trại đón người tị nạn.
“Thấy
Putin ‘chơi bẩn’, người dân Ba Lan rất căm nên họ đồng lòng giúp người Ukraine
không chỉ bằng thực phẩm, vũ khí, mà còn mở rộng cửa đón người tị nạn vào, từ
ngay ở biên giới cho đến từng gia đình trong thành phố,” Thành kể.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/05/PCT-6-1024x768.jpeg
Hết chuyến hàng này đến chuyến hàng
khác từ Cộng đồng người Việt gửi sang người dân Ukraine (ảnh: Phan Châu Thành)
Ba Lan nhận
ba triệu người tị nạn, trong tổng số hơn năm triệu người Ukraine phải chạy loạn
khỏi quê hương. Tại Warsaw nơi có khoảng 1.8 triệu dân (tức khoảng 450,000 gia
đình), mỗi ngày chính phủ Ba Lan nhận vào cả trăm ngàn người. Warsaw chỉ có
25,000 người Việt, nhưng tiếp nhận 3,000 người Việt từ Ukraine sang tị nạn. Rồi
chính phủ kêu gọi ai có điều kiện thì tiếp đón người tị nạn về nhà, nhiều người
hưởng ứng. Lúc đầu, Thành chần chừ vì ngại người lạ sống chung. Ngôi nhà của
Thành vốn gồm tám người, vợ chồng anh và bốn đứa con, cùng cha mẹ vợ. Nhưng chị
Huệ Chi, vợ anh, thuyết phục anh nhận giúp bà con trong cơn hoạn nạn. Thế là
gia đình anh nhận luôn một lúc hai bà mẹ và bốn cháu nhỏ.
Huệ Chi là
cánh tay mặt đắc lực của Thành, không chỉ kề vai sát cánh mà còn là người điều
phối mọi chuyện từ giao dịch mua bán hàng hóa đến liên lạc tình nguyện viên chở
hàng đi tiếp ứng. Lấy được hai bằng đại học cùng lúc: Kinh tế và Bách khoa, Huệ
Chi cùng chồng điều hành công ty, và nuôi nấng bốn đứa con, tất cả đều ngoan và
học giỏi.
Bạn bè và
người quen đóng góp, nhờ Thành mua thực phẩm, vật dụng để chuyển ra biên giới
giúp người tị nạn Ukraine. Thời gian đầu, anh dùng xe của công ty mình chuyển
hàng. Sau đó, các tình nguyện viên người Ukraine sang tận Warsaw để nhận hàng cứu
trợ. Đó là những tấn hàng mà Thành nhận được từ “mạnh thường quân” ở các nơi,
trong đó có người chưa từng quen biết anh. Chương trình hỗ trợ người Việt do
Thành cầm trịch thậm chí được chính quyền Ukraine chú ý. Bộ Thông tin và Liên lạc
của Ukraine gửi thư chính thức gửi đến Cộng đồng người Việt, nhờ giúp đỡ cho
Kharkiv, Sumy, Chernihiv, là những vùng trước kia có đông người Việt sinh sống.
Họ cần các loại thực phẩm khô, nước uống, mì, bột…
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/05/PCT-3-1024x683.jpeg
Gia đình Phan Châu Thành hình chụp năm
2016. Thành và vợ đứng ở bìa phải (ảnh: Phan Châu Thành)
Tính đến
nay, Thành tổ chức được 27 chuyến xe với gần 200 palete, tương đương hơn 100 tấn
hàng-thực phẩm sang Ukraine. Ngoài ra còn có gần chục chuyến tới ngày phải đi
nhưng chưa đủ hàng, Thành lại lấy hàng ở công ty hoặc siêu thị của mình bù vào
cho đủ. Trị giá những tấn hàng này không dưới $500,000, nhưng đó là do Thành
mua được giá bán buôn, nếu tính giá bán lẻ, với nửa triệu USD không thể mua được
ngần ấy hàng.
Không phải
bây giờ Thành mới làm công tác thiện nguyện. Từ nhiều năm qua, anh cùng bạn bè
hỗ trợ hệ thống cô nhi viện Vinh Sơn ở Việt Nam, với gần một ngàn em nhỏ. Anh
đóng góp cho cô nhi viện từ bao gạo, đàn gà, đàn heo,… khoan giếng, sửa lò bánh
mì, đến thành lập thư viện, phòng máy cho các cháu học. “Tôi cho rằng công việc
thiện nguyện phải làm lâu dài, và phải đem lại kết quả nhất định,” Thành tâm sự.
“Tương lai có thể tốt đẹp hơn thì sẽ đáng giá mọi đồng tiền, mọi công sức đổ
vào. Lâu lâu nhận được tin từ các sơ, tôi lại có chút niềm vui khi biết tụi nhỏ
vẫn ổn.”
Làm vì bổn phận
“Dân tộc
Ba Lan cũng ‘chia năm, xẻ bảy’ nhưng trước thảm kịch chiến tranh, họ trở nên gắn
kết với nhau, giống hệt thời Công Đoàn Đoàn Kết. 93% dân Ba Lan nói rằng họ ủng
hộ Ukraine và chống Nga,” Thành cho biết. “Cộng đồng người Việt cũng thế. Trong
tổng số 8,000 gia đình người Việt ở Warsaw, đợt này có 3,000 gia đình tham gia
đóng góp trực tiếp. Khi chiến tranh chưa nổ ra, nếu có việc gì cần đóng góp, chỉ
có khoảng vài trăm người tham gia là cùng.”
Nhưng
Thành cho biết thêm, trong cộng đồng Việt cũng có phe “thân” Sứ quán Việt Nam,
và phe “nổi loạn” – không chấp nhận sự chỉ đạo của Sứ quán, trong đó có Thành.
Chống Nga, ủng hộ Ukraine và làm được việc, trang cá nhân của anh bắt đầu bị để
ý. “Bọn ‘bò đỏ’ liên tục tấn công, trang Facebook của tôi bị đánh sập, nhưng
hôm sau lại mở,” Thành cười kể. 75 ngày qua, Thành bị khóa tài khoản bốn lần, bị
dọa “khóa miệng” từ ba đến 30 ngày, nhưng chỉ vài ngày sau, Thành lại xuất hiện.
Lâu nhất là sáu ngày. Không thấy Thành “đưa tin”, mọi người nháo nhào lo lắng hỏi
thăm, anh phải chuyển thông tin qua trang cá nhân của vợ để cập nhật thông tin
kịp thời.
“Người Việt
bị mất lòng tin. Cộng sản làm cho lòng tin con người nát bét, họ toàn nói một
đàng làm một nẻo. Đó là sự thật, và tôi muốn chỉ cho mọi người thấy lòng tin vẫn
ở đâu đấy, nó sẽ thể hiện khi có cơ hội.” Và cơ hội chính là lúc này. Với
Thành, niềm tin quan trọng và đem lại sức mạnh để anh tiếp tục làm những gì anh
cho là đúng.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/05/PCT-5.jpeg
Thư của Bộ Thông tin và Liên lạc của
Ukraine gửi đến Cộng đồng người Việt, nhờ giúp đỡ cho Kharkiv, Sumy, Chernihiv
“Sứ quán
Việt bên Ba Lan muốn trừng trị, dằn mặt tôi, do tôi “đá vào nồi cơm” của họ.
Tôi làm không vì tiền, không vì tiếng, mà vì bổn phận,” Thành nói. Khiêm tốn,
Thành cho rằng mình chỉ là một phần rất nhỏ trong một bức tranh tổng thể. Anh kể:
“Không có tình nguyện và đại đa số cộng đồng, một mình tôi không đủ sức, không
làm được gì nên chuyện. Thời gian đầu, các đội tình nguyện qua biên giới liên tục,
ngày nào cũng có người đi, mang đồ ấm, lò sưởi, chăn, mền. Các chị còn nấu cháo
nóng, làm cả chục ngàn bánh bì kẹp thịt mỗi ngày. Họ rất tuyệt vời. Những hy
sinh của họ đã làm thay đổi suy nghĩ của tôi. Tôi làm thiện nguyện hơn chục năm
qua, thấy cuộc đời nhiều thứ khốn nạn lắm. Nhưng giờ tôi suy nghĩ lại rồi, cảm
thấy mình sai, và nhận ra rằng: Người tử tế vẫn nhiều hơn những tên khốn nạn”.
Anh tâm sự,
có lúc cảm thấy mệt mỏi, nhưng không cho phép mình ngừng nghỉ. Thành khẳng định:
“Phải tiếp tục làm! Không đơn giản, nhưng chúng tôi không làm thì ai làm, khi
chúng tôi có đủ điều kiện là sự hiểu biết, được đào tạo bài bản, có thực lực,
tài chính, độc lập… Vâng, mọi thứ. Con người khác nhau là ở suy nghĩ, lời nói,
việc làm và hiệu quả họ đem lại cho bản thân, gia đình, xã hội. Thế nên sự tử tế
cần phải được bắt đầu từ lối suy nghĩ, trong giáo dục… Chỉ khi đó mới có được nền
móng vững vàng. Và lúc đó tự nhiên sẽ có sự tôn trọng.”
Thành tin
Ukraine sẽ chiến thắng. Trong những “bản tin” của mình, bao giờ Thành cũng kết
bằng hai từ “Viva Ukraina” (Ukraine chiến thắng).
Thành đã
đi qua hơn 50 quốc gia nhưng anh vẫn thấy Ba Lan là nơi thân thương nhất đối với
mình. Anh chọn Ba Lan, không phải vì sự giàu có, phát triển, cũng không phải sự
yên bình, tươi đẹp… mà “vì sự cố gắng để tốt đẹp hơn mà mình có thể nhìn thấy ở
mọi góc đường.” Thành mong muốn tương lai và con cái anh tiếp tục ở trên mảnh
đất này, nơi anh đã chọn và được giang tay đón. Thành tin rằng mình đã tìm được
một mảnh đất lành.
_________
Cuộc
chạy loạn của một người Ukraine gốc Việt
Từ
Ba Lan – Ghi nhanh những gì chứng kiến
No comments:
Post a Comment