Vì sao phiên tòa ở
Bangkok xét xử vụ dẫn độ Y Quynh Bđăp về Việt Nam đông nghịt người?
BBC News Tiếng Việt
30
tháng 9 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cn4zglxz0p7o
Toà
án Hình sự Bangkok hôm 30/9 đã ra phán quyết dẫn độ ông Y Quynh Bđăp về Việt
Nam sau nhiều lần trì hoãn.
Ông
Y Quynh Bđăp
Luật
sư của ông Bđăp nói với BBC Tiếng Việt rằng "đây là một phán quyết đáng thất
vọng", nhưng chỉ là một phán quyết tạm thời, và ông Bđăp sẽ kháng án trong
vòng 30 ngày tới.
"Mặc
dù Thái Lan và Việt Nam không có hiệp định dẫn độ, nhưng hai nước có thể sử dụng
hợp tác ngoại giao mà thực chất là sử dụng Luật Dẫn độ của Thái Lan. Luật này
quy định rằng nếu các điều kiện được đáp ứng, thẩm phán có thể ra lệnh tạm giữ
ông Bđăp để chờ dẫn độ. Và về cơ bản đó là điều mà thẩm phán xem xét."
"Thẩm
phán đưa ra quyết định dựa trên lập luận của công tố viên, rằng ông Bđăp nên bị
dẫn độ về Việt Nam do ông cũng là người đã bị kết tội ở Việt Nam. Thẩm phán ở
Thái Lan kết luận rằng, như vậy, có một phán quyết hiện hành rằng cáo buộc ở Việt
Nam và cáo buộc ở Thái Lan là cùng một cáo buộc và người mà Việt Nam buộc tội
và người ở đây là cùng một người," bà Nadthasiri Bergman, luật sư của ông
Bđăp, nói với BBC Tiếng Việt sau phiên tòa.
Toàn
bộ buổi xét xử diễn ra chỉ hơn nửa tiếng đồng hồ.
Khán
phòng hôm 30/9 kín người tham dự, trong đó có các nhân viên an ninh Việt Nam,
báo chí và các nhà hoạt động nhân quyền quốc tế, đại diện đại sứ quán một số nước
và các nhà quan sát.
Đây
là một buổi xét xử công khai, vào cửa tự do. Tuy nhiên, những người tham dự
không được vào phòng xử án mà ngồi ở một phòng riêng, theo dõi qua màn hình ti
vi.
Trường
hợp ông Y Quynh Bđăp được đánh giá là một vụ án quan trọng, khi giới nhân quyền
quốc tế đang theo dõi xem liệu Thái Lan dưới thời tân Thủ tướng Paetongtarn
Shinawatra sẽ ưu tiên nhân quyền hay quan hệ bang giao.
Ông
Y Quynh Bđăp, 32 tuổi, bị cảnh sát Thái Lan bắt giữ hôm 11/6, chỉ vài ngày sau
khi ông có
cuộc phỏng vấn với Sở Di trú Canada và đang trong thời gian chờ đợi
để chính thức đi định cư tại Canada.
Cảnh
sát Thái Lan thừa nhận bắt giữ nhà hoạt động nhân quyền này theo yêu cầu từ
phía Việt Nam.
'Khủng
bố'
Một
hoạt động của các thành viên Tổ chức Người Thượng vì Công lý tại Thái Lan
Việt
Nam và Thái Lan chưa ký hiệp định dẫn độ tội phạm, nhưng Hà Nội vẫn đề nghị
Bangkok cho phép dẫn độ ông Y Quynh Bđăp về nước.
Xuất
hiện tại tòa ở Bangkok hôm 30/9 trong bộ quần áo cam, đeo khẩu trang, ông Y
Quynh Bđăp nhìn bình tĩnh nhưng có vẻ mệt mỏi.
Ông
Bđăp tị nạn tại Thái Lan từ năm 2018 và đã được Cao ủy Liên Hợp Quốc về Người tị
nạn cấp quy chế tị nạn.
Ông
là người đồng sáng lập Tổ chức Người Thượng vì Công lý.
Hôm
20/1, Tòa án Nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã tuyên án vắng mặt ông Y Quynh Bđăp với bản
án 10 năm tù về tội "khủng bố" theo Điều 299 Bộ luật Hình sự Việt
Nam.
Ông
bị cáo buộc có liên quan đến vụ tấn công vào trụ sở
chính quyền tại hai xã ở huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk vào ngày
11/6/2023 làm chín người thiệt mạng và hai người bị thương.
Ông
Y Quynh Bđăp luôn khẳng định rằng ông đang ở Thái Lan vào thời điểm đó và phủ
nhận mọi liên quan đến vụ tấn công.
Bộ
Công an Việt Nam đánh giá vụ tấn công này là "đặc biệt nghiêm trọng",
xếp vào dạng "khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân".
Bộ
này cũng nói rằng "vụ tấn công có sự chỉ đạo và tiếp tay của các thế lực
thù địch từ nước ngoài", trong đó, nhóm "Lính Đêga" thực hiện vụ
khủng bố.
Theo
Bộ Công an Việt Nam, nhóm “Lính Đêga” móc nối với tổ chức Người Thượng vì Công
lý để “tuyên truyền, lôi kéo, tuyển mộ thành viên, huấn luyện, tài trợ tiền và
chỉ đạo chuẩn bị hoạt động tấn công khủng bố nhằm thành lập 'nhà nước riêng' ở
Tây Nguyên.”
Bộ
Công an xác định Y Quynh Bđăp là “một trong những đối tượng đứng đầu tổ chức
này”.
Trong
khi đó, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) hồi tháng 6/2024 ra thông cáo cho hay
họ không có thông tin về khả năng Y Quynh Bđăp có liên quan đến vụ nổ súng,
“nhưng đặc biệt quan ngại về sự an toàn của ông và việc ông bị xét xử không
công bằng ở Việt Nam”.
Mục
sư A Ga, hiện đang tị nạn tại Mỹ, nói với BBC sau hôm ông Bđăp bị bắt rằng
chính quyền Việt Nam "lo ngại vì ông Bđăp được đào tạo ở Thái Lan để làm
công việc thu thập thông tin và báo cáo lên Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế
về tình trạng chính quyền Việt Nam bắt bớ, vi phạm tự do tôn giáo."
Tùy
thuộc vào 'sự dũng cảm' của tân thủ tướng Thái Lan
Bà
Nadthasiri Bergman, luật sư của ông Y Quynh Bđăp, trả lời phỏng vấn BBC Tiếng
Việt sau phiên tòa hôm 30/9/2024
Trao
đổi bên lề phiên tòa, một số đại diện các tổ chức nhân quyền quốc tế nhận định
với BBC rằng đây là một vụ việc đang được theo dõi đặc biệt do đã có những ghi
nhận một làn sóng đàn áp xuyên quốc gia mà chính phủ Thái Lan góp mặt.
Quốc
tế muốn nhìn thấy đây là một vụ việc điển hình mà Thái Lan cho thấy họ tôn trọng
nhân quyền.
Báo
cáo gần đây của HRW mang tên "Chúng tôi đã nghĩ mình an toàn": Đàn áp
và trục xuất người tị nạn ở Thái Lan đã ghi lại một mô hình đàn áp xuyên quốc
gia, trong đó chính quyền Thái Lan giúp các chính phủ láng giềng thực hiện các
hành động trái pháp luật nhằm vào người tị nạn và người bất đồng chính kiến
đang tìm nơi trú ẩn ở Thái Lan.
Đổi
lại, chính quyền Thái Lan có thể nhắm mục tiêu vào những người chỉ trích chính
phủ Thái Lan sống ở Lào, Việt Nam và Campuchia như một phần của thỏa thuận
“trao đổi” người tị nạn và những người bất đồng chính kiến.
Vào
tháng 5/2019, ba nhà bất đồng chính kiến Thái Lan - Chucheep Chivasut, Siam
Theerawut và Kritsana Thapthai - đã bị chính quyền Việt Nam bắt giữ và sau đó
đã “biến mất”.
Một
nhà báo của BBC News Tiếng Thái nhận định với BBC News Tiếng Việt rằng Y Quynh
Bđăp có thể may mắn lần này, vì nếu ở dưới thời thủ tướng trước, ông có thể bị
dẫn độ ngay về Việt Nam như chính phủ Thái Lan từng làm với nhiều trường hợp
khác trước đó.
Theo
nhà báo này, dưới thời tân Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra, những trường hợp
như của Y Quynh Bđăp có thể được xem xét, nhưng "vẫn phải chờ xem".
Tân
Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra được hi vọng "sẽ tôn trọng nhân
quyền" hơn
Luật
sư của ông Y Quynh Bđăp, bà Nadthasiri Bergman, nói rằng lập luận của nhóm bà
là ông Bđăp không thể bị dẫn độ, dựa trên Điều 9 Luật Dẫn độ của Thái Lan.
Theo
Điều 9, có một luật hiện hành là Đạo luật ngăn chặn tra tấn và cưỡng bức mất
tích của Thái Lan, có hiệu lực từ tháng 2/2023, cấm các tổ chức hoặc quan chức
chính phủ nước này trục xuất hoặc dẫn độ một người đến một quốc gia khác, nơi
có căn cứ đáng kể để tin rằng người đó sẽ có nguy cơ bị tra tấn, đối xử tàn ác,
vô nhân đạo hoặc hạ nhục hoặc bị mất tích.
"Nhưng
thẩm phán Thái Lan không xem xét Điều 9 mà chỉ xem xét Điều 19 Luật Dẫn độ và lập
luận rằng quyết định của họ chỉ dựa trên Điều 19, và quyết định sau cùng sẽ là
từ chính phủ."
"Hiện
chúng tôi đang làm việc để kháng cáo trong vòng 30 ngày."
"Phán
quyết hôm nay không phải phán quyết cuối cùng. Vì vậy chúng tôi không biết điều
gì thực sự xảy ra. Chúng tôi phải chờ."
Bà
nói nhóm của bà đang cố gắng để ông Y Quynh Bđăp được định cư ở một nước thứ
ba.
Bà
Nadthasiri Bergman cũng nói rằng bà có đôi chút lạc quan về việc chính phủ Thái
Lan sẽ quan tâm hơn đến nhân quyền.
Và
bà hi vọng tân thủ tướng sẽ đủ dũng cảm để thực thi đúng luật pháp, nhưng bà
"không dám chắc".
"Chúng
tôi có đủ bằng chứng để chứng minh rằng bà thủ tướng có thể làm ngay từ bây giờ
việc không dẫn độ Y Quynh Bđăp và trả tự do ngay cho ông ấy. Chúng tôi không cần
vụ án phải kéo dài và phải đưa ra đến Tòa án Tối cao.
"Bà
ấy không cần bất kỳ bằng chứng nào từ tòa án. Bà ấy có quyền hành pháp để bảo vệ
nhân quyền."
"Thái
Lan muốn trở thành thành viên của Ủy ban Nhân quyền và đang vận động vì điều
này, do đó đây là trường hợp mà họ phải giải quyết."
"Đây
sẽ là một ví dụ cho thấy họ đang tôn trọng nhân quyền. Bất kể ai đang ở đất nước
này thì đều cần được tôn trọng."
No comments:
Post a Comment