Thông
điệp của Trung Quốc đằng sau cuộc họp Tập-Blinken
Katsuji Nakazawa - Nikkei Asia
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2024/05/06/thong-diep-cua-trung-quoc-dang-sau-cuoc-hop-tap-blinken/
Cách
hành xử của Trung Quốc cho thấy quan hệ với Mỹ đang ngày càng xấu đi.
Chỉ
trong vòng 10 tháng, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã có hai chuyến thăm đến
Trung Quốc, và cả hai đều bao gồm một cuộc gặp cấp cao với Chủ tịch Trung Quốc
Tập Cận Bình. Chuyến đi đầu tiên diễn ra vào tháng 6 năm ngoái, còn chuyến đi lần
thứ hai là vào tuần trước, cả hai đều được tổ chức tại Hội trường Phúc Kiến của
Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh.
Dù
địa điểm vẫn được giữ nguyên, bầu không khí – cụ thể là cách dùng hoa trang trí
và thái độ khó chịu của Tập – là một thay đổi đủ lớn để báo hiệu rằng quan hệ
giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tiến vào vùng biển giông bão dữ dội.
“Chuyện
lớn có thể sắp xảy ra,” một nguồn tin Trung Quốc, người đã theo dõi mối bất hòa
giữa Mỹ và Trung Quốc, đã nhận định sau khi xem xét bầu không khí nặng nề.
Nguồn
tin này đã biết về những gì Blinken và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị thảo
luận trước khi Blinken ngồi lại với Tập. Đại diện của Mỹ đã nhắc lại quan ngại
của Washington về việc Trung Quốc hỗ trợ quân sự cho Nga, trong khi Vương khẳng
định Mỹ đang “thổi phồng” các quan ngại về năng lực công nghiệp của nước mình.
Bài
đang hot
Giới ‘quý tộc đỏ’
Trung Quốc đã bị thanh trừng như thế nào?
Thế
thì, chính xác là nguồn tin đang nhìn vào điều gì?
©
Reuters
Cần
phải nhìn thật kỹ mới nhận ra Tập Cận Bình không chủ trì một cuộc họp nội các
trong hai bức ảnh này, mà là đang tiếp đón phái đoàn Mỹ (trái) do Antony
Blinken dẫn đầu tại Đại lễ đường Nhân dân. Bức ảnh trên được chụp ngày
19/06/2023, còn trong bức ảnh dưới chụp ngày 26/04/2023, Tập có lẽ đang thể hiện
sự không hài lòng với Mỹ bằng cách trang trí phòng họp bằng những chậu cây
không mấy đẹp mắt. © AP
Trong
hai cuộc gặp với Ngoại trưởng Mỹ, Tập đều ngồi ở đầu dãy bàn hội nghị, trước bức
tranh khổng lồ mô tả phong cảnh mùa xuân tuyệt đẹp ở dãy núi Vũ Di, vùng trồng
trà ô long nổi tiếng ở tỉnh Phúc Kiến. Còn Blinken và phái đoàn của ông ngồi đối
diện với những người đồng cấp Trung Quốc ở hai bên.
Cách
sắp xếp này không quá bất thường ở Trung Quốc, nhưng bất kỳ ai xem các bản tin
truyền hình Trung Quốc có lẽ đều có ấn tượng rằng cả hai phái đoàn đều là cấp
dưới của Tập.
Tuy
nhiên, điều bất thường trong lần gặp tuần trước lại nằm ở khoảng trống giữa hai
dãy bàn.
Khi
Tập và Blinken gặp nhau tại Hội trường Phúc Kiến cách đây 10 tháng, không gian
giữa hai dãy bàn được trang hoàng bằng hoa sen đỏ và nụ sen trắng. Tuy nhiên, hồi
tuần trước, những bông hoa đã biến mất, thay vào đó là những chậu cây cô tòng
lá đốm (garden croton) không có hoa.
Ở
Trung Quốc, hoa sen tượng trưng cho sự hòa hợp, bởi vì trong tiếng Trung từ hoa
sen đồng âm với từ hòa hợp.
Hoa
sen đôi khi còn tượng trưng cho sự giàu có, may mắn, sự thuần khiết, và tình
yêu. Trong khi đó, cây cô tòng được cho là đại diện cho sự thay đổi.
Các
loại cây được dùng với mục đích trang trí trong các cuộc họp quan trọng tại Đại
lễ đường Nhân dân thường thay đổi theo mùa. Khi mùa xuân đến gần, truyền thống
quy định rằng các loại cây tươi tắn hơn sẽ được sử dụng để tạo nên bầu không
khí vui vẻ.
Ở
Trung Quốc, cây cô tòng, với khả năng thay đổi màu lá, được cho là tượng trưng
cho sự biến đổi liên tục, sự bất định, và bản chất “tắc kè hoa.” Có lẽ nó đã được
sử dụng để ám chỉ sự thay đổi quan điểm, hoặc trong trường hợp này, là để ám chỉ
rằng niềm tin của Tập đối với Mỹ đang suy yếu.
Loại
cây có lá giống tắc kè hoa này cũng có thể là lời nhắc nhở rằng Bắc Kinh đang
thay đổi như thế nào. Tháng 6 năm ngoái, Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương đã
tham dự cuộc họp Tập-Blinken đầu tiên. Vào thời điểm đó, ông là người được Tập
yêu thích, từng giữ chức đại sứ Trung Quốc tại Mỹ ở độ tuổi khá trẻ. Tuy nhiên,
sau đó ông đã bị thanh trừng, và không có mặt trong cuộc họp Tập-Blinken mới nhất.
Về
việc cây cô tòng là biểu tượng của sự bất định, dường như Trung Quốc đang cố gắng
đi sâu hơn vào những gì đang trở thành một chu kỳ bầu cử hỗn loạn ở Mỹ, với việc
đương kim Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump có thể sẽ tái đấu
trong cuộc bầu cử tháng 11.
Tháng
11/2023, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Joe Biden cố gắng thể
hiện quan hệ thân tình khi đi dạo trong dinh thự Filoli ở Woodside, bang
California của Mỹ. © Reuters
Vẻ
mặt của Tập cũng có vẻ là một lời cảnh báo khác. Khi bắt tay Blinken vào tuần
trước, Tập đã không mỉm cười, mà trông có phần gắt gỏng. Khi Tập giao tiếp bằng
mắt với Blinken, mọi thứ chỉ diễn ra trong chốc lát với một ánh mắt u ám.
Vẻ
mặt cau có không biểu thị tâm trạng chua chát trước tất cả mọi người. Đầu tháng
4, Tập đã nồng nhiệt chào đón Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov trước khi bắt đầu
cuộc gặp tại Hội trường Phúc Kiến.
Lavrov
đã đến Bắc Kinh để chuẩn bị cho chuyến đi dự kiến tới Trung Quốc của Tổng thống
Nga Vladimir Putin, người sẽ tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ năm trong một buổi
lễ vào ngày 7/5. Sau đó vào cuối tháng, ông sẽ tới Trung Quốc.
Tập
mỉm cười với Lavrov, một phần là để thể hiện sự quan tâm đến đồng minh Putin,
nhưng ông lại phân biệt đối xử với Blinken.
Liệu
người Nga và người Mỹ có bị đối xử khác nhau theo cách nào khác không? Thoạt
nhìn thì không phải vậy. Trong cuộc gặp Tập-Lavrov, phái đoàn Nga cũng ngồi ở
cùng một vị trí tương tự như phái đoàn Mỹ vài tuần sau đó: đối diện với phái
đoàn Trung Quốc, trong khi Tập ngồi ở đầu dãy bàn hội nghị hình chữ U.
Ngoại
trưởng Nga Sergei Lavrov tham dự cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình
và Ngoại trưởng Vương Nghị tại Bắc Kinh vào ngày 09/04. Tập vẫn ngồi ở vị trí đầu
bàn theo thông lệ. © Bộ Ngoại giao Nga/Reuters
Tuy
nhiên, có một khác biệt lớn. Thứ nhất, khoảng cách giữa hai phái đoàn Trung Quốc
và Nga ngắn hơn nhiều, các bàn hội nghị được đẩy lại gần nhau hơn so với khi
người Mỹ có mặt trong hội trường. Hơn nữa, khoảng không gian hẹp ngăn cách giữa
phái đoàn Trung Quốc và phái đoàn Nga đã được trang trí bằng những bông hoa mùa
xuân rất đẹp.
Lavrov
đến Trung Quốc từ ngày 8 đến ngày 9/4, nhưng đội ngũ của Tập đã không công bố
thông tin cho đến tận ngày 7/4, cùng ngày Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đến
gặp Thủ tướng Lý Cường ở Bắc Kinh. Việc các bộ trưởng chủ chốt của Mỹ và Nga đến
Bắc Kinh cùng lúc là điều bất thường, và thông báo bất ngờ về chuyến thăm của
Lavrov dường như cũng nhằm mục đích khiến Mỹ bị bất ngờ.
Vậy
thì Tập muốn gửi gắm thông điệp gì sau những bông hoa trang trí?
Chuyến
đi của Blinken diễn ra ngay sau khi truyền thông Mỹ đưa tin rằng Mỹ đang soạn
thảo các biện pháp trừng phạt đối với một số ngân hàng Trung Quốc, với lý do
Trung Quốc đã xuất khẩu sang Nga nhiều hàng hóa lưỡng dụng được sử dụng cho cuộc
chiến tại Ukraine của Nga.
Theo
báo cáo, Mỹ đang xem xét khả năng cắt một số ngân hàng Trung Quốc khỏi hệ thống
SWIFT, vốn là hệ thống hỗ trợ cho thanh toán quốc tế.
Thị
trường tài chính quốc tế đã xôn xao vì tin tức này, ngay trước khi Blinken lên
đường tới Trung Quốc.
Dù
chưa có dấu hiệu cho thấy Mỹ sẽ nhanh chóng thực hiện các biện pháp trừng phạt
như vậy, nhưng đã có một diễn biến bí ẩn trong chuyến đi Trung Quốc mới nhất của
Blinken.
“Cần
chú ý kỹ đến cuộc gặp kỳ lạ giữa một phụ tá có ảnh hưởng của Tập và Blinken, được
tổ chức tại Bắc Kinh ngay trước thềm cuộc gặp Tập-Blinken.”
Người
phụ tá có ảnh hưởng là Vương Tiểu Hồng, người hiện đang giữ chức Ủy viên Quốc vụ
viện (tương đương cấp phó thủ tướng), kiêm Bộ trưởng Bộ Công an, phụ trách giám
sát các tổ chức cảnh sát.
Trong
một diễn biến bí ẩn, Antony Blinken đã gặp Vương Tiểu Hồng tại Nhà khách Quốc
gia Điếu Ngư Đài ở Bắc Kinh vào ngày 26/04. © AP
Tập
đã ở tỉnh Phúc Kiến gần 17 năm, đến tận năm 2002. Ông đã quen biết Vương trong
thời gian này, và kể từ đó luôn tin tưởng tuyệt đối vào Vương.
Khi
trở thành lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc, Tập đã chuyển Vương từ Phúc Kiến về
Bắc Kinh. Sau đó, Vương được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Công an vào năm 2022. Vai
trò của Vương là bảo vệ Tập về mặt chính trị, bằng cách đóng vai trò là tai mắt
của Tập và thu thập mọi thông tin.
Thật
lạ khi Ngoại trưởng Mỹ lại hội đàm với Bộ trưởng Công an Trung Quốc. Hãy tưởng
tượng nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Vương Nghị gặp Giám đốc FBI.
Về
mặt chính thức, Blinken và Vương Tiểu Hồng gặp nhau để thảo luận về vấn đề an
toàn cho sinh viên Trung Quốc tại Mỹ. Ngoài ra còn có vấn đề fentanyl, một loại
opioid tổng hợp gây nghiện cao, đang tràn vào Mỹ
Nhưng
nhiều người cho rằng Blinken và Vương Tiểu Hồng còn thảo luận những vấn đề
khác, chưa được tiết lộ.
Vẫn
còn nhiều bí ẩn xoay quanh chuyến đi Trung Quốc mới nhất của Blinken. Chính xác
thì việc những bông hoa biến mất có ý nghĩa gì? Tại sao Tập lại nhăn nhó? Quan
hệ Mỹ-Trung rồi sẽ đi về đâu? Người duy nhất có thể trả lời câu hỏi cuối cùng
đó có lẽ là người đã ra lệnh đặt những chậu cô tòng ở Hội trường Phúc Kiến.
-------------------------------
Katsuji
Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại
Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở
thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda
năm 2014.
Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi
Jinping sends a message but no flowers to Antony Blinken,” Nikkei
Asia, 02/05/2024
No comments:
Post a Comment