ĐỔI CHUYÊN CHÍNH NHAI LẠI MÁC LÊ QUA DÂN CHỦ THẢO LUẬN (TS Phạm Đình Bá)

 

Đổi chuyên chính nhai lại Mác Lê qua dân chủ thảo luận 

TS Phạm Đình Bá  -  VNTB 

08/03/2021  4:54

https://vietnamthoibao.org/vntb-doi-chuyen-chinh-nhai-lai-mac-le-qua-dan-chu-thao-luan/

 

Mục đích cuối cùng của thực hành dân chủ thảo luận là tăng cường sự tham gia của người dân, kết quả tốt hơn và một xã hội dân chủ thực sự hơn.

 

Dân ta có thể nghe muốn mệt về cái gọi là chuyên chính Mác Lê mà lãnh đạo đảng đã nhai lại hơn 70 năm nay. Trên tình thần đổi mới và nghĩ khác, tôi loay hoay xem có thứ nào khác không. Dân chủ thảo luận cho rằng các quyết định chính trị phải là sản phẩm của sự thảo luận và tranh luận công bằng và hợp lý giữa các công dân.

 

Trong quá trình cân nhắc, các công dân trao đổi các lập luận và xem xét các quyết định khác nhau để đảm bảo lợi ích công cộng. Thông qua cuộc trò chuyện này, công dân có thể đi đến thống nhất về thủ tục, hành động hoặc chính sách nào sẽ tạo ra lợi ích công cộng tốt nhất. Cân nhắc là điều kiện tiên quyết cần thiết cho tính hợp pháp của các quyết định chính trị dân chủ. Thay vì coi các quyết định chính trị là tổng hợp các sở thích của công dân, thuyết dân chủ thảo luận cho rằng công dân nên đi đến các quyết định chính trị thông qua lý trí và tập hợp các lập luận và quan điểm cạnh tranh. Nói cách khác, sở thích của công dân nên được định hình bằng cách cân nhắc trước khi đưa ra quyết định công. Đối với việc ra quyết định của công dân, dân chủ thảo luận chuyển sự chú trọng từ kết quả của quyết định sang chất lượng của quá trình đưa đến quyết định.

 

Cân nhắc hoặc thảo luận trong các quy trình dân chủ tạo ra các kết quả bảo đảm công ích hoặc lợi ích chung thông qua lý trí hơn là thông qua quyền lực chính trị. Nền dân chủ thảo luận không dựa trên sự cạnh tranh giữa các lợi ích xung đột mà dựa trên sự trao đổi thông tin và những lời biện minh ủng hộ các quan điểm khác nhau về lợi ích công cộng. Cuối cùng, công dân được thuyết phục bởi sức mạnh của lập luận hơn là bởi những mối quan tâm riêng tư, thành kiến hoặc quan điểm không thể biện minh công khai đối với những người tham gia trong tranh luận.

 

 

Ảnh hưởng ban đầu của dân chủ thảo luận

 

Hai trong số những người có ảnh hưởng ban đầu đến lý thuyết dân chủ thảo luận là các nhà triết học John Rawls và Jürgen Habermas. Rawls ủng hộ việc sử dụng lý trí để đảm bảo khuôn khổ cho một xã hội chính trị công bằng. Đối với Rawls, lý trí cắt bỏ tư lợi để biện minh cho cấu trúc của một xã hội chính trị công bằng cho tất cả những người tham gia trong xã hội đó và đảm bảo quyền bình đẳng cho tất cả các thành viên của xã hội. Những điều kiện này đảm bảo khả năng tham gia công bằng của công dân. Habermas cho rằng các thủ tục công bằng và thông tin liên lạc rõ ràng có thể tạo ra các quyết định hợp pháp và đồng thuận của công dân. Các thủ tục công bằng này điều chỉnh quá trình cân nhắc là những gì hợp pháp hóa các kết quả.

 

 

Các tính năng của sự cân nhắc trong dân chủ thảo luận

 

Các nhà lý thuyết dân chủ thảo luận có xu hướng lập luận rằng công khai và minh bạch là một đặc điểm cần thiết của các quá trình dân chủ hợp pháp. Đầu tiên, các vấn đề trong một nền dân chủ nên được công khai, minh bạch và nên được tranh luận rộng rãi. Thứ hai, các quy trình trong thể chế dân chủ phải được công khai và chịu sự giám sát của công chúng. Cuối cùng, ngoài việc được cung cấp thông tin, công dân cần đảm bảo sử dụng một hình thức tranh luận công khai để đưa ra các quyết định chính trị, thay vì dựa vào các nguồn thẩm quyền “siêu việt”, chẳng hạn như “đảng”, “lãnh đạo”, “tư tưởng Mác Lê”, “đạo đức bác XX”. Bản chất công khai của lý do được sử dụng để đưa ra các quyết định chính trị tạo ra kết quả công bằng và hợp lý nhưng có thể được sửa đổi lại nếu được có thông tin mới hoặc cần cân nhắc thêm.

 

Một số nhà lý thuyết dân chủ thảo luận cho rằng quá trình trao đổi tranh luận nhằm tìm ra những quan điểm trái ngược nhau có thể và nên tạo ra một sự đồng thuận. Những người khác nghĩ rằng sự bất đồng sẽ vẫn còn sau khi quá trình thảo luận hoàn thành nhưng sự cân nhắc đó có thể tạo ra kết quả chính đáng mà không cần sự đồng thuận. Ngay cả khi việc trao đổi lý do, lập luận và quan điểm dường như không tạo ra kết quả rõ ràng, nhiều nhà lý thuyết dân chủ thảo luận cho rằng bất đồng chính kiến được đưa ra ánh sáng và làm cho công khai, và nếu tiếp tục tranh luận, sẽ tăng cường quá trình dân chủ.

 

Bởi vì quá trình thảo luận đòi hỏi công dân phải hiểu, hình thành và trao đổi lập luận cho quan điểm của họ, các quy tắc giao tiếp rõ ràng và các quy tắc tranh luận là rất quan trọng để hình thành một môi trường trong đó tranh luận là điều bình thường. Công dân phải có khả năng trình bày các yêu sách của họ theo những cách dễ hiểu và có ý nghĩa với những người tham gia vào tranh luận. Những trao đổi này cũng phải được hỗ trợ bởi lập luận và lý do làm cho những quan điểm này có thể biện minh công khai cho những người tranh luận với nhiều ý kiến khác nhau.

 

Hầu hết các lý thuyết về dân chủ thảo luận đều cho rằng sự bao gồm tối đa các công dân và quan điểm khác nhau của họ sẽ tạo ra các kết quả chính trị hợp pháp và hợp lý nhất. Ngoài việc cải thiện mức độ thảo luận và chiếm nhiều tranh luận nhất, các quá trình thảo luận rộng rãi hơn thường là công bằng hơn vì nhiều người đưa ra ý kiến và các ý kiến nầy được xem xét cẩn trọng hơn. Cho dù quan điểm của một công dân có xuất hiện trong kết quả hay không, thì ít nhất các quan điểm nầy đã được đưa vào cuộc tranh luận, và quan trọng hơn nữa, nhiều công dân tham gia vào các cuộc tranh luận. 

 

 

Những thách thức đối với lý thuyết dân chủ thảo luận

 

Nhiều nhà lý thuyết dân chủ thảo luận coi những thách thức có thể xảy ra sau đây với dân chủ thảo luận. Nếu chỉ một số phương thức biểu đạt, hình thức lập luận và phong cách văn hóa nhất định được chấp nhận một cách công khai, thì tiếng nói của một số công dân sẽ bị loại trừ. Việc loại trừ này sẽ làm giảm chất lượng và tính hợp pháp của các kết quả của quá trình cân nhắc. Hơn nữa, thảo luận giả định năng lực của công dân là hợp lý, hợp tác, thống nhất và định hình quan điểm của họ dựa trên tranh luận hợp lý và cân nhắc quan điểm của người khác. Một số người cho rằng điều này có thể vượt qua khả năng của các công dân thường, hoặc do bản chất con người hoặc do những thành kiến và bất bình đẳng xã hội đã tồn tại. Các điều kiện xã hội, chẳng hạn như bất bình đẳng xã hội, đa nguyên, phức tạp xã hội cũng là những lý do tại sao một số người hoài nghi về khả năng tồn tại của một hình thức dân chủ thảo luận

.

Mục đích cuối cùng của thực hành dân chủ thảo luận là tăng cường sự tham gia của người dân, kết quả tốt hơn và một xã hội dân chủ thực sự hơn.

______________________

 

Nguồn: 

Eagan, Jennifer L.. “Deliberative democracy”. Encyclopedia Britannica, Invalid Date, https://www.britannica.com/topic/deliberative-democracy . Accessed 3 March 2021.

---

 

Tin bài liên quan:

 

VNTB – Góp ý về tham nhũng, bất bình đẳng và lòng tin vào thể chế chính trị

 

VNTB – Tổ chức xã hội mới không cần những con bò nhai lại Mác Lê cũ kỹ

 

VNTB – Đổi mới tư duy và sức mạnh để biết những gì bạn không muốn biết

 

VNTB – Thanh tra và công an Huế làm cha dân chăng?