THẾ GIỚI HÔM NAY : 24/10/2024 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 24/10/2024

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

24/10/2024

https://nghiencuuquocte.org/2024/10/24/the-gioi-hom-nay-24-10-2024/

 

Vụ tấn công khủng bố tại một trong những công ty hàng không vũ trụ và quốc phòng lớn nhất Thổ Nhĩ Kỳ đã khiến ít nhất năm người thiệt mạng và 22 người khác bị thương, theo bộ trưởng nội vụ của nước này. Một nhóm vũ trang được cho là đã xâm nhập vào trụ sở của công ty Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Thổ Nhĩ Kỳ gần thủ đô Ankara, và nhân chứng đã nghe thấy một vụ nổ kèm theo tiếng súng. Chưa có ai nhận trách nhiệm về vụ tấn công.

 

Hizbullah xác nhận Israel đã giết Hashem Safieddine, người được cho là lãnh đạo mới của nhóm, vào đầu tháng. Đến nay, Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết đã tiêu diệt được ba quan chức cấp cao của Hizbullah và khoảng 70 chiến binh tại Lebanon chỉ trong hai ngày qua. Trong khi đó, Israel đã không kích Tyre, một thành phố lịch sử ở miền nam Lebanon.

Mỹ xác nhận tin tức trước đó rằng Triều Tiên đang gửi binh lính đến hỗ trợ Nga trong cuộc chiến tại Ukraine. Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin gọi đây là một sự leo thang “rất nghiêm trọng.” Bộ trưởng quốc phòng Anh John Healey cho rằng điều này thể hiện “sự tuyệt vọng” của Nga. Hàn Quốc ước tính Triều Tiên đã gửi khoảng 3.000 binh lính đến Nga và cam kết ít nhất 11.000 quân.

 

Các cơ quan giám sát của Mỹ đã yêu cầu Apple và Goldman Sachs trả hơn 89 triệu USD tiền phạt và tiền hoàn trả cho khách hàng vì “những thất bại” trong liên doanh thẻ tín dụng của hai công ty. Nhà chức trách cho rằng hai bên đã “bất hợp pháp” trốn tránh trách nhiệm đối với khách hàng khi xử lý sai các tranh chấp và lừa dối khách hàng về các khoản thanh toán không lãi suất. Họ cũng đã tạm thời cấm Goldman ra mắt thẻ tín dụng mới. Hai công ty cho biết đã cùng nhau xử lý các vấn đề này.

 

Các thành viên của Đảng Lao động cầm quyền tại Anh bác bỏ tuyên bố của Donald Trump rằng họ đang can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Trong một đơn khiếu nại nộp lên Ủy ban Bầu cử Liên bang, chiến dịch của ông Trump cho rằng các chiến lược gia của Đảng Lao động đang giúp đỡ đối thủ của ông, bà Kamala Harris. Phó thủ tướng Anh Angela Rayner cho biết các thành viên trong đảng có quyền vận động “trong thời gian của riêng họ và bằng tiền của họ.”

 

Giám đốc điều hành của Boeing, Kelly Ortberg, đã đưa ra một đánh giá u ám về tình hình của hãng trong bài phát biểu công khai đầu tiên của ông từ khi được bổ nhiệm vào tháng 9. Ông kêu gọi một “sự thay đổi văn hóa cơ bản,” và tuyên bố mục tiêu của ông là giảm gánh nặng nợ lớn của công ty và chấm dứt cuộc đình công đã làm tê liệt sản xuất. Nhân viên của hãng sẽ sớm bỏ phiếu để quyết định xem có chấm dứt đình công hay không.

 

Người đứng đầu McDonald’s tại Mỹ đã cố gắng trấn an khách hàng rằng họ có thể “yên tâm” ăn tại chuỗi cửa hàng, sau khi một cảnh báo về an toàn thực phẩm khiến giá cổ phiếu của hãng giảm 7%. Hôm thứ Ba, cơ quan giám sát y tế của Mỹ cảnh báo ít nhất 49 khách hàng đã bị nhiễm E. coli, và một người đã tử vong; hầu hết đều đã ăn bánh quarter-pounder của McDonald’s. Nguyên nhân là do hành thái trên burger.

 

Con số trong ngày: 87,500, là số lượng tù nhân trong các nhà tù ở Anh và Wales. Con số này đã tăng gấp đôi trong ba thập niên qua.

 

TIÊU ĐIỂM

 

 

Bầu cử Mỹ và cuộc đua giành Nevada

Các nhà phân tích chính trị ở Nevada thường nhắc nhở người Washington, DC, về tầm quan trọng của bang. Nhưng khi chỉ còn chưa đầy hai tuần trước cuộc bầu cử tổng thống, người dân ở đây có thể đang mong Nevada bớt quan trọng đi một chút. Cả Donald Trump và đối thủ của ông, Kamala Harris, đang hối hả vận động tại bảy bang chiến trường, trong đó có Nevada. Vào thứ Năm, ông Trump sẽ phát biểu tại một cuộc vận động ở Las Vegas.

 

Cuộc đua giành sáu phiếu cử tri đoàn của Nevada là ngang ngửa: mô hình dự đoán của The Economist cho thấy bà Harris có 51 trên 100 cơ hội giành chiến thắng tại đây. Nếu ông Trump giành chiến thắng, đó sẽ là lần đầu tiên một ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa thắng Nevada kể từ năm 2004. Đảng Dân chủ cần phải thu hút đủ phiếu bầu ở Hạt Clark, bao gồm Las Vegas, để bù đắp cho phiếu bầu của đảng Cộng hòa ở các hạt nông thôn. Hạt Washoe, ở phía bắc Nevada, là dấu hỏi lớn. Ai thắng ở đó có thể sẽ thắng cả bang.

 

 

Pháp cố gắng giúp đỡ Lebanon

Vào thứ Năm, Pháp sẽ tổ chức một hội nghị viện trợ quốc tế tại Paris nhằm kêu gọi hỗ trợ cho Lebanon. Thủ tướng Lebanon, Najib Mikati, sẽ tham dự. Cho đến nay khoảng 1,2 triệu người đã phải di dời ở Lebanon do các cuộc không kích của Israel. Tổng thống Emmanuel Macron, người chủ trì, muốn có những cam kết viện trợ nhân đạo cũng như sự ủng hộ chính trị cho một lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hizbullah, lực lượng dân quân người Shia do Iran hậu thuẫn. Pháp cũng muốn thảo luận về cách củng cố các thể chế của Lebanon, bao gồm cả quân đội.

 

Pháp có mối quan hệ lịch sử chặt chẽ với Lebanon. Ngoài ra Paris còn đóng góp 700 binh sĩ cho lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc tại nước này, lực lượng được giao giám sát việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc kết thúc cuộc chiến giữa Israel và Hizbullah vào năm 2006 ở miền nam Lebanon. Ông Macron đã cố gắng giải quyết bế tắc chính trị nội bộ của Lebanon kể từ khi tổng thống nước này rời nhiệm sở mà không có người thay thế vào tháng 10 năm 2022. Cho đến nay những nỗ lực của ông vẫn chưa có kết quả.

 

 

EU và vấn đề lạm phát thấp quen thuộc

Trong vài tuần qua, thị trường đã mạnh mẽ điều chỉnh hướng đi dự đoán của lãi suất ở Mỹ và châu Âu. Điều này phản ánh các yếu tố kinh tế khác nhau. Lạm phát đã giảm nhanh chóng trong năm nay ở cả hai bên bờ Đại Tây Dương, nhưng áp lực giá cả ở Mỹ dường như dai dẳng hơn. Tỷ lệ lạm phát hàng năm của Mỹ là 2,4% trong tháng 9, cao hơn kỳ vọng; trong khi của khu vực đồng euro chỉ là 1,7%, dưới mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Tuy vậy, khi tăng trưởng kinh tế Mỹ vẫn mạnh mẽ thì châu Âu lại suy yếu. Các chỉ số quản lý mua hàng của ngành sản xuất và dịch vụ, được công bố vào thứ Năm, có thể sẽ phản ánh đà kinh tế chậm chạp của khối.

 

ECB đã ghi nhận điều này. Hôm 17 tháng 10, ngân hàng đã cắt giảm lãi suất lần thứ ba trong năm nay. Thị trường hiện kỳ vọng có thêm ba lần giảm nữa vào tháng 3. Sau một thời kỳ lạm phát cao, các nhà hoạch định chính sách châu Âu lại đang phải đối mặt với một thách thức quen thuộc: lạm phát thấp và tăng trưởng quá chậm.

 

 

Bầu cử tổng thống Mozambique có dấu hiệu gian lận

Kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mozambique sẽ công bố vào thứ Năm, và Daniel Chapo gần như chắc chắn sẽ được tuyên bố chiến thắng. Đảng của ông, Frelimo, nắm quyền từ khi Mozambique giành độc lập khỏi Bồ Đào Nha vào năm 1975. Nhưng câu chuyện thực sự của cuộc bầu cử lần này lại là Venâncio Mondlane, một ứng cử viên độc lập. Sức lôi cuốn của ông và cách sử dụng mạng xã hội khéo léo đã thu hút được trí tưởng tượng của giới trẻ Mozambique, những người đang chán nản với chính phủ tham nhũng và nền kinh tế trì trệ.

Ông Mondlane tuyên bố kết quả bầu cử bị gian lận. Hôm thứ Bảy, các tay súng chưa rõ danh tính đã giết chết luật sư của ông, người đang chuẩn bị thách thức pháp lý đối với kết quả bầu cử. Trong khi đó, các quan sát viên quốc tế tuyên bố tờ phiếu kết quả từ một số quận và điểm bỏ phiếu đã bị chỉnh sửa. Đối với nhiều người dân Mozambique, điều này dường như củng cố nghi ngờ của họ về nền cai trị của Frelimo. Một số người đang chuẩn bị xuống đường biểu tình, đáp lại lời kêu gọi của ông Mondlane nhằm “làm tê liệt đất nước.” Bạo lực có thể xảy ra, nhất là khi cảnh sát đã từng nổ súng vào người biểu tình.