Càng
thấy Kinh tế thị trường quan trọng đến nhường nào!
Bình
luận của Blogger Trần Hiếu Chân
2024.10.05
https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/how-important-market-economy-recognition-to-vn-10052024143902.html
Ngày
24/9/2024, TBT—CTN Tô Lâm làm việc và gặp gỡ các tập đoàn công nghệ như Apple,
Meta, cùng nhiều công ty lớn khác. Tại đây, ông đề nghị các lãnh đạo doanh nghiệp
hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực yêu cầu Washington xóa tên Việt Nam khỏi danh sách
các nền kinh tế phi thị trường (NME).
Tổng
thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Tô Lâm bên lề Khoá họp 79 của Đại hội đồng LHQ tại
New York hôm 25/9/2024 (ANDREW CABALLERO-REYNOLDS / AFP)
Kinh
tế Thị trường (ME) là quy chế mà các nhà lãnh đạo Việt Nam đã nỗ lực trong nhiều
năm gần đây để thuyết phục Hoa Kỳ công nhận. Tuy nhiên, vấn đề này vẫn đang bị
treo lơ lửng và phụ thuộc một phần vào kết quả cuộc bầu cử sắp tới ở Mỹ. Trong
khi Harris và Trump cạnh tranh tại các bang chiến trường, thì Việt Nam đang đối
mặt với khó khăn do các thông tin tiêu cực về đầu tư trực tiếp nước ngoài
(FDI). Bộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI) từng cảnh báo về làn sóng chuyển dịch đầu tư
ra khỏi Việt Nam, và đánh giá rằng chính sách ưu đãi đầu tư của Việt Nam đã
không còn phù hợp với tình hình phát triển kinh tế – xã hội trong nước cũng như
quốc tế (1).
Ngày
27/9/2024, Thứ trưởng MPI Nguyễn Thị Bích Ngọc chủ trì cuộc họp về "Phát
triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn". Mục tiêu là thúc đẩy
ngành công nghiệp này phát triển, đặc biệt trong bối cảnh cách mạng công nghiệp
lần thứ tư đang lan rộng (2). Tuy nhiên, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng
cao là một nhiệm vụ dài hạn. Trong khi đó, Việt Nam đang gặp khó khăn cấp thời
với “thuế tối thiểu toàn cầu”, gây áp lực lên sự thu hút đầu tư . Chính sách
“thuế tối thiểu toàn cầu” nhằm ngăn chặn các tập đoàn đa quốc gia trốn thuế bằng
cách chuyển lợi nhuận đến các quốc gia có mức thuế thấp. Trong bối cảnh xuất hiện
chính sách thuế tối thiểu như vậy, nhiều tập đoàn đã chuyển hướng đầu tư ra khỏi
Việt Nam do Hà Nội thiếu các quy định hỗ trợ từ ngân sách nhà nước .
Việt
Nam từ lâu đã vận động chính quyền Hoa Kỳ nên công nhận nền kinh tế thị trường
của mình dựa trên những cải cách trong những năm qua. Việc vẫn giữ nhãn NME ảnh
hưởng đến quan hệ song phương, theo nhận định của Hà Nội, nhất là khi Mỹ đang
coi Việt Nam như đối trọng với Trung Quốc. Ngày 25/9, tại New York, Tổng thống
Biden và TBT—CTN Tô Lâm đã gặp nhau rất nồng ấm, cam kết cùng đẩy mạnh hợp tác,
nhưng bản thân chính quyền Biden (chỉ còn tồn tại hơn một tháng nữa) đã không
đưa ra bất cứ cam kết khả quan nào về yêu cầu của Việt Nam. Lý do giản dị là
vì, ME họat động theo những nguyên tắc độc lập, chính quyền không thể can thiệp,
giống kiểu can thiệp của Nhà nước Việt Nam vào quá trình quản trị kinh tế trong
nước. Khi được hỏi liệu tình trạng NME của Việt Nam có được thảo luận trong hôm
25/9 hay không, một quan chức cấp cao của Mỹ trả lời các phóng viên: “Hai nhà
lãnh đạo đã thảo luận rộng rãi về hợp tác kinh tế và các kế hoạch tăng cường hợp
tác với Việt Nam”, vẫn Reuters cho hay (3).
Trong
các cuộc gặp tại New York, ông Tô Lâm đã đề nghị các lãnh đạo doanh nghiệp như
Apple, Meta và các công ty tài chính khác ủng hộ Hà Nội trong các nỗ lực yêu cầu
Washington xóa tên Việt Nam khỏi danh sách NME, và đẩy mạnh hợp tác về chuỗi
cung ứng chất bán dẫn. Nhưng Google, hãng khổng lồ về công nghệ của Mỹ, lại
tuyên bố liên tiếp trong hai ngày đầu tuần về việc đầu tư tổng cộng ba tỷ đô la
vào Malaysia và Thái Lan để xây các trung tâm dữ liệu, thay vì chọn Việt Nam,
dù trước đó, hãng từng có cân nhắc về việc đầu tư vào Việt Nam (4).
Hôm
1/10/2024, theo bản tin của Reuters và báo đài nước ngoài, Google và chính quyền
Malaysia đã làm lễ động thổ xây dựng một trung tâm dữ liệu kiêm vùng lưu trữ dữ
liệu đám mây (cloud region) trị giá hai tỷ đô la. Google nói rằng khoản đầu tư
này sẽ tạo ra 26.500 việc làm và đóng góp hơn ba tỷ đô la vào nền kinh tế
Malaysia trong thời gian từ nay đến năm 2030. Trước đó một ngày, Google cũng khẳng
định sẽ đầu tư một tỷ đô la vào một trung tâm tương tự ở Thái Lan, tạo ra trung
bình 14.000 việc làm mỗi năm từ nay đến năm 2029. Trong khi đó, chỉ cách đây
hơn một tháng, hôm 29/8, Reuters và các báo đài nước ngoài đưa tin rằng Google
“đang cân nhắc việc xây một trung tâm dữ liệu lớn ở Việt Nam”, có thể là tại một
nơi gần thành phố Hồ Chí Minh. Nếu điều này trở thành hiện thực, đó sẽ là dự án
đầu tiên thuộc dạng này ở Việt Nam, do một hãng công nghệ lớn của Mỹ đầu tư
(5).
Vậy
là các phát ngôn có cánh dành cho Việt Nam trong diễn văn cuối cùng của Tổng thống
Biden ở Liên Hợp Quốc, những cái bắt tay nồng ấm giữa các nhà lãnh đạo
Washington và Hà Nội đã không thúc đẩy được câu chuyện ME của Việt Nam. Chính bản
thân MPI phải thừa nhận, các chủ trương ưu đãi đầu tư của Việt Nam chỉ tập
trung vào miễn, giảm thuế và ưu đãi về tiền thuê đất, mà không chú trọng các ưu
đãi dựa trên chi phí. Điều này khiến sức cạnh tranh của Việt Nam giảm dần và
không khuyến khích đầu tư lâu dài. Việc Việt Nam không có các giải pháp kịp thời
đồng hành cùng doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng đến quyết định đầu tư mở rộng hoặc duy
trì đầu tư của các công ty đa quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam và kéo theo
sự sụt giảm việc thu hút các công ty vệ tinh khác; đồng thời sẽ giảm động lực đầu
tư của các nhà đầu tư mới đang có kế hoạch đầu tư vào Việt Nam. Bên cạnh đó, có
thể dẫn đến việc thu hẹp quy mô sản xuất, giảm cầu về lao động (6).
Trong
trường hợp Việt Nam không có động thái điều chỉnh chính sách ưu đãi đầu tư và
cơ chế thực hiện phù hợp thì việc áp dụng chính sách thuế suất tối thiểu toàn cầu
sẽ làm giảm hiệu quả của chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp của Việt
Nam; không còn hấp dẫn để giữ chân hoặc thu hút thêm vốn đầu tư mới từ các tập
đoàn đa quốc gia tại Việt Nam. Từ đó, ảnh hưởng đến vị thế cạnh tranh của Việt
Nam so với các nước trong khu vực, cũng như ảnh hưởng đến việc thu hút nguồn vốn
đầu tư nước ngoài có chọn lọc, chất lượng cao. Cũng theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư,
nếu không sớm nội luật hóa để điều chỉnh mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
lên tương đương với mức thuế tối thiểu toàn cầu (15%), Việt Nam sẽ không thu được
phần thuế chênh lệch, các công ty đầu tư tại Việt Nam cũng không được hưởng ưu
đãi này, vì sẽ bị các quốc gia của công ty mẹ thu về. (7)
____________
Tham
khảo:
------------------------------------------------------------------
*
Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do
* Trần
Hiếu Chân là một blogger, đồng thời cũng là nhà báo độc lập tích cực tham gia
vào mạng lưới xã hội đấu tranh vì tự do báo chí, dân chủ và nhân quyền cho Việt
Nam. Blogger này cũng là một trong những nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế và đường
lối ngoại giao của Việt Nam và các nước ASEAN.
--------------------------------
Tin,
bài liên quan
Blog
Liệu
ông Biden sẽ công nhận Việt Nam là nước có nền kinh tế thị trường trước khi hết
nhiệm kỳ?
Đảng
mạnh lên nhưng thị trường yếu đi, kinh tế tăng trưởng bền vững thế nào?
Có
phải tư duy thực dụng trong cải cách đang ‘thắng thế’?
Khi
Thủ tướng đổi khái niệm định hướng XHCN
No comments:
Post a Comment