Vì sao đạo đức xã hội ngày càng băng hoại ?
Việt Hoàng -
Thông Luận
23/11/2021
https://thongluan-rdp.org/quan-di-m/item/23342-vi-sao-d-o-d-c-xa-h-i-ngay-cang-bang-ho-i
Ngày mai (24/11/2021), Ban Bí thư Trung ương Đảng
sẽ tổ chức "Hội nghị Văn hóa toàn quốc" bằng hình thức trực
tuyến đến 63 tỉnh, thành và một số bộ, ngành. Theo ông Bùi Hoài Sơn, Ủy viên
Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội thì "Hội nghị Văn hóa
toàn quốc sẽ là một hội nghị Diên Hồng để lãnh đạo Đảng, Nhà nước đưa ra những
thông điệp quan trọng về văn hóa". Nhân cơ hội này chúng ta thử tìm hiểu về
tình trạng văn hóa và đạo đức trong xã hội Việt Nam sau gần năm thập kỷ sống dưới
"chế độ mới".
Thực trạng
Không ai có thể chối cãi rằng tệ nạn xã hội
đang gia tăng với tốc độ đáng lo ngại. Đầu tiên là nạn bạo lực, từ trong gia
đình cho đến ngoài xã hội. Đâu đâu và ngày nào cũng có tin tức về nạn bạo lực.
Từ các vụ hành hung gây tổn thương về sức khỏe và tinh thần cho người dân đến
các vụ giết người hàng loạt. Cha mẹ đánh con, cô giáo bạo hành trẻ, trò đánh
trò, trò đánh thầy, thầy đánh trò, thầy gạ trò đổi tình lấy điểm. Công an đánh
dân, dân đánh công an, dân đánh dân. Nạn dâm ô trẻ em, xã hội đen hoàn hành, nạn
cho vay nặng lãi, nạn cờ bạc, rượu chè, trai gái. Công an bảo kê cho xã hội đen
rồi công an đánh nhau với xã hội đen. Luật pháp có như không, ăn trộm con gà,
con vịt bị tù 5-7 năm, tham ô ngàn tỉ chỉ bị án treo. Lừa đảo trở thành "lối
sống mới".
https://live.staticflickr.com/65535/51699697801_27fc5e2d3b.jpg
Xã hội đen quây xe
công an sau một vụ xô xát tại Biên Hòa, Đồng Nai năm 2019
An toàn thực phẩm đáng báo động khi vì đồng tiền,
lợi nhuận mà người ta sử dụng tràn lan hóa chất độc hại. Các chất phụ gia không
được phép vẫn bị cho vào lương thực, thực phẩm. Nạn hàng giả, thuốc giả tràn
lan. Buôn bán thuốc giả không chỉ dân thường tham gia mà còn người nhà của lãnh
đạo Bộ y tế như trường hợp người nhà của cựu bộ trưởng y tế Nguyễn Thị Kim Tiến
buôn thuốc chống ung thư giả.
Sự khủng hoảng niềm tin dẫn đến hiện tượng mê
tín dị đoan. Dương suy thì âm thịnh. Chưa bao giờ mà chùa chiền mọc lên nhiều
như vậy, khắp mọi nơi, cái sau to hơn cái trước, ví dụ chùa Bái Đính và Tam
Chúc. Tư cách và đạo đức của giới tu sĩ cũng xuống cấp theo đạo đức xã hội.
Chạy chức chạy quyền trở thành môn thể thao bắt
buộc của mọi công chức nhà nước. Ông Nguyễn Phú Trọng đã nói rõ điều đó : "Tình
trạng chạy chức, chạy quyền, chạy quy hoạch, chạy luân chuyển, chạy phiếu bầu,
chạy bằng cấp, chạy khen thưởng, chạy danh hiệu, chạy tội…làm việc gì, giữ chức
vụ gì cũng chỉ tính đến lợi quyền, bổng lộc cho cá nhân mình, gia đình mình trước
nhất, quên cả thanh liêm, danh dự".
Bạo lực gia đình gia tăng khiến tỉ lệ ly hôn
tăng theo, nhiều đứa trẻ sẽ thiếu cha hoặc thiếu mẹ. Nạn ăn nhậu, cờ bạc, rượu
chè khiến tinh thần và sức khỏe người dân sa sút. Tỉ lệ tội phạm cũng gia tăng
theo. Sự dối trá tràn lan từ trong gia đình đến xã hội khiến niềm tin của con
người bị đánh mất dẫn đến tình trạng mạnh ai nấy sống, không ít người sẵn sàng
dẫm đạp lên người khác để "thành công", để đạt được mục đích của bản
thân.
Chưa bao giờ trong lịch sử Việt Nam mà căn bệnh
chuộng hình thức, thích oai, thích nổi tiếng, thích được người khác biết đến lại
nở rộ một cách không bình thường như bây giờ. Dẫn đầu là các quan chức cộng sản.
Các buổi họp hành, lễ hội, mít tinh, kỷ niệm…tràn ngập phông chữ, hoa hòe, cờ
trống, tụ tập đông người đón rước. Nội dung không quan trọng bằng "cờ,
đèn, kèn, trống".
Vấn nạn "nổ" và "chém gió"
trong xã hội Việt Nam đã đạt tầm cao mới. Người ta nói dối, nói nhảm, nói bậy một
cách trắng trợn mà không hề biết ngượng. Từ quan chức cao cấp đến báo chí rồi
người dân. Ai cũng nổ và "nói không thành có, nói có thành công" một
cách tự nhiên.
Thần tượng của trẻ em bây giờ là Khá Bảnh và
những anh hùng chém gió, khoe sự giàu sang trên mạng. Các giá trị cũ không còn
thích hợp trong khi các giá trị mới chưa kịp hình thành dẫn đến sự lệch lạc
trong văn hóa và cách ứng xử của một bộ phận lớn thanh niên và học sinh.
https://live.staticflickr.com/65535/51698896002_1166024e4e.jpg
Việt Nam đang ở
trong tình trạng khủng hoảng về văn hóa khi các giá trị cũ đã lỗi thời trong
khi các giá trị mới chưa được hình thành và chấp nhận. (Ảnh : Khá Bảnh, một thần
tượng quái dị của học sinh ngày nay)
Nguyên nhân
Chính quyền và báo chí Việt Nam luôn đổ lỗi
cho sự xuống cấp đạo đức trong xã hội là do mặt trái của kinh tế thị trường. Họ
không nhìn thẳng vào sự thật mà vẫn quanh co, ngụy biện rằng vấn đề không có gì
quá nghiêm trọng. Chính quyền nhắc đi nhắc lại rằng đất nước chưa bao giờ có cơ
đồ như ngày hôm nay. Việt Nam vẫn ổn định, bình yên và phát triển.
"Báo chí cách mạng" luôn cổ vũ cho lối
sống gấp, ca ngợi sự giàu sang làm cho người dân bị mê hoặc và hoang tưởng khiến
nhiều người lao vào "làm giàu" bất chấp thủ đoạn. Lao động chân chính
không có tương lai nên nạn lừa đảo, dối trá và cờ bạc tăng cao. Càng nghèo khổ
người ta càng mong chờ vào những thứ may rủi vô hình như siêu nhiên hay thần
thánh.
Lối sống xa hoa, hợm hĩnh của nhiều quan chức
cộng sản, các ngôi sao giải trí là những tấm gương xấu cho người dân. Các tòa
lâu đài nguy nga tráng lệ trên khắp đất nước đa số là của quan chức. Sự ăn chơi
của con cháu họ cũng thế, nó hoàn toàn trái ngược với cuộc sống khó khăn của đa
số người dân Việt Nam.
Ba trụ cột hình thành nên đạo đức và tư cách của
một đứa trẻ mà chúng ta vẫn biết đó là gia đình - nhà trường và xã hội. Trong
gia đình thì bố mẹ mải làm ăn và cũng bị dòng xoáy của đồng tiền chi phối, cuốn
đi nên không phải ai cũng có thời giờ để dạy dỗ con cái, mọi việc bố mẹ đều
khoán trắng cho thầy cô ở trường. Bố mẹ không phải lúc nào cũng là một tấm
gương tốt cho con cái. Trẻ em từ nhỏ đã biết và chứng kiến cảnh bố mẹ chạy theo
đồng tiền và đút lót, chạy chọt quà cáp từ thầy cô cho đến quan chức. Cha mẹ có
thể nói dối mọi người nhưng họ không thể nói dối và qua mặt được con cái họ.
Xung đột giữa cha mẹ và con cái đã điều không thể tránh khỏi. Nhà dột từ nóc.
Nhà trường, đáng ra là môi trường khai phóng để
truyền đạt kiến thức cho học sinh và nhất là truyền đạt những giá trị đạo đức nền
tảng về văn hóa, lối sống, cách cư xử văn minh trong giao tiếp, cách làm việc
chung, văn hóa tổ chức và đối thoại... thì giáo dục Việt Nam chỉ biết tuyên
truyền một chiều và nhồi sọ. Ngay cả kiến thức căn bản về nghề nghiệp cũng
không ra gì nên có nhiều trường hợp sinh viên học xong không thể kiếm được việc
làm.
Sự bất bình đẳng trong xã hội Việt Nam cũng là
nguyên nhân quan trọng khiến đạo đức xã hội suy đồi. Nền kinh tế hoang dại làm
khoảng cách giàu nghèo gia tăng giữa những người quyền thế và người yếu thế. Sự
khập khiểng và đối chọi giữa lý thuyết và học thuyết Mác-Lê với thực tại xã hội
khiến giới trẻ không phân biệt được đâu là thật, đâu là giả. Ví dụ, Đảng cộng sản
luôn cho rằng họ là "đại diện cho giai cấp công nhân và nông dân", là
"đầy tớ của nhân dân"... nhưng thực tế thì hoàn toàn ngược lại. Họ là
một giai cấp khác, giàu sang và có tất cả mọi thứ họ muốn, cuộc sống của họ
hoàn toàn xa lạ với cuộc sống của đa số người dân Việt Nam.
Sự kém cỏi của Đảng cộng sản trong việc điều
hành quốc gia khiến họ bối rối và tìm cách trốn tránh trách nhiệm khi đổ hết mọi
khổ cực và bất hạnh của người dân cho số mệnh. Người dân bất lực và tuyệt vọng
nên chỉ còn cách cầu cứu thần linh, trời phật giúp đỡ. Việc chính quyền ủng hộ
việc xây dựng chùa chiền cũng là vì thế.
Nguyên nhân cuối cùng mà chúng tôi đồng ý với
ông Nguyễn Đình Cống về sự xuống cấp đạo đức xã hội là do sự cộng hưởng giữa
văn hóa truyền thống (Khổng giáo) với văn hóa Mác-Lê. Nhiều người cố biện minh
là văn hóa Khổng giáo cũng có nhiều cái tốt như đề cao "Nhân – Nghĩa - Lễ
- Chí - Tín"... nhưng đó là những giá trị tiến bộ chung của cả loài người.
Thử tìm xem có nền văn hóa nào không cổ vũ cho những đức tính đó ? Sự giả dối
và bạo lực trong văn hóa Khổng giáo hoàn hoàn phù hợp với bản chất khủng bố của
chủ nghĩa Mác-Lê.
https://live.staticflickr.com/65535/51700367254_79147620eb.jpg
Bệnh hình thức
"cờ, đèn, kèn, trống" của quan chức chính quyền đang ảnh hưởng xấu đến
xã hội. (Ảnh minh họa : Đại hội đại biểu tỉnh Vĩnh Phúc chất đầy hoa)
Giải pháp
Chúng ta phải đồng ý với nhau rằng tất cả những
vấn nạn tại Việt Nam trong đó có sự xuống cấp về văn hóa và đạo đức chỉ có thể
giải quyết nếu đất nước có dân chủ. Dân chủ không phải chiếc đũa thần để thay đổi
tất cả sau một đêm nhưng dân chủ là giải pháp duy nhất để chúng ta nhận diện những
vấn đề của đất nước một cách đầy đủ và sau đó là tìm kiếm những giải pháp khả
khi và những con người có năng lực để cùng nhau giải quyết các vấn đề đó.
Phải có dân chủ thì mới có tự do báo chí. Báo
chí là một công cụ hữu hiệu để bảo vệ và tôn vinh những cái đẹp cái tốt trong
xã hội và cũng là công cụ để răn đe, lên án những cái xấu cái ác đang hoàng
hành.
Phải có dân chủ thì mới có nền giáo dục khai
phóng thay vì nền giáo dục nhồi sọ và một chiều như hiện nay. Trừ một số nhỏ có
điều kiện cho con ra nước ngoài còn lại đa số con em chúng ta đang phải tiếp tục
học tập trong môi trường giáo dục dối trá và áp đặt. Một thầy giáo dạy anh văn ở
Long Thành, Đồng Nai mới đây đã viết đơn xin nghỉ việc vì không chịu nổi môi
trường "phi giáo dục và dối trá" là một ví dụ.
Phải có dân chủ thì Việt Nam mới có một xã hội
dân sự phát triển và lành mạnh. Các tổ chức dân sự là một lá chắn giúp người
dân tránh được các tai họa, từ môi trường cho đến việc bảo vệ các bà mẹ và trẻ
em...
Điều sau cùng mà chúng tôi muốn nói đó là người
Việt Nam cần phải có một cái nhìn khác, một quan niệm khác về quyền lực, sự
giàu có và bằng cấp. Quyền lực chỉ được nhìn nhận khi nó có sự chính đáng. Các
quan chức chính quyền chỉ có chính danh khi được người dân bầu chọn một cách
dân chủ. Sự giàu có cũng vậy, nó chỉ có ý nghĩa khi xuất phát từ những cố gắng
và nỗ lực lành mạnh và lương thiện chứ không phải kiếm tiền và làm giàu bằng thủ
đoạn và dối trá. Tiền bạc rất quan trọng nhưng nên xem nó là phương tiện thay
vì mục đích sống. Đa số các tỉ phú trên thế giới đều dành phần lớn tiền bạc của
mình để làm từ thiện thay vì để lại cho con cháu. Bằng cấp cao không nói lên được
gì nhiều, nên xem đó chỉ là chứng chỉ cho một thời gian học hành và nghiên cứu
nghiêm túc của bản thân. Bằng cấp không thể thay thế cho kiến thức thực sự và
nhân cách của mỗi người.
Ngoài quyền lực, sự giàu có và bằng cấp, con
người còn nhiều niềm vui và hạnh phúc khác như âm nhạc, hội họa, thơ văn, du lịch,
làm từ thiện...Hạnh phúc lớn nhất của đời người là được theo đuổi những đam mê
và lý tưởng của mình. Niềm vui lớn nhất là được cống hiến cho xã hội, cho mọi
người và nếu có thể đóng góp cho tiến trình dân chủ hóa đất nước thì càng tốt.
Quyền lực, sự giàu có và bằng cấp chỉ là phù
du và sẽ qua đi. Cái mà mỗi người có thể để lại cho đời và không bao giờ mất đi
đó là một trí tuệ uyên bác và một tâm hồn cao cả.
Việt Hoàng
(23/11/2021)
No comments:
Post a Comment