Chim
báo bão: Xung đột phe phái gia tăng khi Tập cố gắng củng cố quyền lực
Willy
Wo-Lap Lam - The Jamestown Foundation
Lê Minh Nguyên, dịch
08/11/2021
Có nhiều bằng chứng cho thấy cuộc tranh giành
quyền lực khốc liệt giữa lãnh đạo tối cao của Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình
và các phe phái cùng những nhân vật quyền lực bao gồm cựu Phó Chủ tịch Tăng
Khánh Hồng (Zeng Qinghong) và Phó Chủ tịch hiện tại Vương Kỳ Sơn (Wang Qishan).
Các trường hợp đánh nhau đã không còn kín đáo nữa, giữa những nhân vật có ảnh
hưởng này và phe nhóm của họ, xuất hiện sau sự tiết lộ vào tháng 9 bởi các
trang web bán chính thức NetEase và Sohu, cho biết rằng một số quan chức cấp
cao trong bộ máy chính trị-pháp luật, bao gồm cảnh sát, mật vụ và tòa án, đã âm
mưu các hành động “nham hiểm và xảo quyệt” chống lại một lãnh đạo cao nhất của
đảng, thường được cho là ông Tập (những bài báo này đã bị xóa khỏi mạng
Internet).
Sự đâm sau lưng nhau của các phe phái đã trở
nên tồi tệ hơn, ngay cả khi nền kinh tế phải đối mặt với những cơn gió mạnh thổi
ngược. Sau khi tập đoàn Evergrande, một trong những tập đoàn bất động sản lớn
nhất thế giới, gần phá sản, nhiều công ty tài chính và bất động sản được cho là
không thể giải quyết được gánh nặng nợ hàng tỷ nhân dân tệ của họ. Tổng nợ quốc
gia lên đến 335% GDP vào cuối năm 2020, trong khi chỉ riêng nợ bên ngoài đã phá
mốc 2,680 tỷ đôla. Ngoài lĩnh vực cơ sở hạ tầng, các đầu tư của chính quyền địa
phương ước tính đã phát sinh khoản nợ vay trị giá 53 ngàn tỷ nhân dân tệ (8,230
tỷ đôla) cho đến cuối năm 2020, tăng từ 16 ngàn tỷ nhân dân tệ (2,500 tỷ đôla)
vào năm 2013.
Hơn nữa, TQ phải đối mặt với tình trạng thiếu
năng lượng, một phần là do nguồn cung cấp than bị cạn kiệt. Về mặt chính sách đối
ngoại, các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ vẫn chưa được mở lại và chính quyền
Biden đang kiên trì với nỗ lực xây dựng một liên minh các quốc gia cùng chí hướng
để chống lại hành vi ngày càng hung hăng của TQ ở các khu vực bao gồm cả ở eo
biển Đài Loan, Biển Hoa Đông và Biển Đông.
.
Vấn nạn với Vương
Kỳ Sơn?
Ông Tập là người đã không công du nước ngoài
đã hơn 630 ngày, dường như đang bận rộn xử lý các thách thức đến từ những nơi
khác nhau khi ông đặt nền tảng cho Đại hội Đảng lần thứ 20 vào năm tới, mà chủ
đề có vẻ là xác nhận người hùng mạnh làm “cốt lõi cho cả đởi ”. Đầu tháng 10
này, nhà báo nổi tiếng, bà Hồ Thư Lập (Hu Shuli), người sáng lập và biên tập
viên tạp chí trực tuyến tự do Caixin.com, đã đăng trong
mục ẩm thực trên mạng xã hội, trò truyện về một “đầu heo” như sau: “Nếu một
đầu heo được nấu chín kỹ, tất nhiên nó có thể ngon“, ghi chú ngắn gọn này
cho biết thêm. “Tuy nhiên, nếu một đầu heo không được tôn trọng, thì điều
này liên quan đến cách suy nghĩ của mọi người. Những người bình thường sẽ không
nghĩ đến việc hình thành một mối quan hệ chiến lược trên bàn ăn với một đầu heo
mang tiếng xấu”.
“Đầu heo” là một trong những biệt danh được sử
dụng cho Tập. Và mặc dù bài đăng này được cho là có liên quan đến các vấn đề ẩm
thực, việc đề cập đến “mối quan hệ chiến lược” dường như là lời chỉ trích châm
biếm về chủ nghĩa bảo thủ ngoan cố của ông Tập và việc ông không thiết lập được
mối quan hệ vững chắc với các nước phương Tây.
Trong hơn 20 năm qua, bà Hồ đã viết và biên tập
nhiều câu chuyện gây tranh cãi, phơi bày những sai phạm của các quan chức quyền
lực và các hoàng tử (con đẻ của các bô lão trong đảng). Sự can đảm của bà được
cho là nhờ sự “bảo vệ” của Vương Kỳ Sơn, người từng là Ủy viên Thường vụ Bộ
Chính trị (PBSC) và Trưởng ban Kiểm tra Trung ương (CCDI) – cơ quan chống tham
nhũng cao nhất của đảng – trong thời kỳ đầu của ông Tập, nhiệm kỳ (2012-2017).
Ông Vương được nhiều người coi là một trong những đồng minh thân cận nhất của
ông Tập, ông đã được trao cho chức danh cao quý là Phó chủ tịch vào năm 2013,
và ông từng được coi là cố vấn chính của ông Tập về quan hệ với Mỹ. Tuy nhiên,
ông bị thất sủng với lãnh đạo tối cao kể từ khi rời Bộ Chính trị vào năm 2017.
Cuối năm ngoái, ông Nhậm Chí Cường (Ren
Zhiqiang), một hoàng tử trùm bất động sản và cũng là một nhà bình luận trên
Internet được nhiều người theo dõi, đã bị kết án 18 năm tù vì cáo buộc tham
nhũng và biển thủ. Nhưng tội thật sự mà hình phạt nghiêm khắc này dành cho ông,
người được biết đến là bạn thân của Vương Kỳ Sơn, được cho là do bài đăng trên
internet của ông về một “tên hề không mặc quần áo nhưng nhất định muốn trở thành hoàng đế”.
Ông Tập thường được các nhà phê bình gọi là “vị hoàng đế không mặc quần áo” và
sự đào bới của ông Nhậm về ông Tập đã gây ra sự phấn khích lớn trong giới trí
thức tự do ở trong nước.
Ông Vuơng cũng được coi là người chủ giấu mặt
của một số doanh nghiệp đã bị chính quyền phạt vì quản lý thiếu trách nhiệm và
đầu tư liều lĩnh ra nước ngoài. Đứng đầu trong số các doanh nghiệp này là HNA
Group, một công ty có trụ sở tại Hải Nam, đã vươn lên từ một hãng hàng không địa
phương thành một tập đoàn quốc tế trong vòng chưa đầy 20 năm. HNA đã phá sản
vào đầu năm 2021 này, phần lớn do không có khả năng trả các khoản nợ ước tính
lên tới 77,3 tỷ đôla. Chủ tịch HNA, ông Trần Phong (Chen Feng), đã bị bắt hồi
tháng 9 vì cáo buộc có những hoạt động tội phạm kinh tế và chống đảng. Ông Trần
được coi là người thân tín của ông Vương và từng là bí thư tỉnh Hải Nam. Thông
báo thú tội do ban giám đốc của HNA đưa ra sau khi ông Trần bị bắt, dường như
cho thấy lý do bắt không chỉ là các hoạt động kinh doanh bất hợp pháp. “Tham
vọng và ham muốn hoang dã đã khiến cho cả nhóm rơi vào hố sâu“, thông báo
này cho biết.
Đã vậy, một cộng sự thân cận khác của ông
Vương và là cựu quan chức CCDI, ông Đông Hồng (Dong Hong), đã bị bắt hồi tháng
4 năm 2020 vì tội tham ô và “lối sống thoái hóa”. Là một cán bộ cấp thứ trưởng,
ông Đông là cánh tay phải của ông Vương khi ông Vương là bí thư CCDI. Ông Đông
là trưởng nhóm mà CCDI lập ra năm 2013, để điều tra các hành vi sai trái của
các cơ quan chính phủ trung ương và cấp tỉnh. Ông bị buộc tội “vi phạm nghiêm
trọng kỷ luật chính trị và quy định chính trị” cũng như “không trung thành với
đảng”. Vi phạm “kỷ luật chính trị và quy định chính trị” là những từ dành cho
việc không đủ trung thành với “cốt lõi” của đảng, tức Chủ tịch Tập.
.
Phản công lại từ một
lão thành sừng sỏ của Đảng
Rõ hơn nữa là cuộc tranh giành quyền lực giữa
ông Tập và cựu thành viên PBSC, kiêm Phó chủ tịch nước Tăng Khánh Hồng (Zeng
Qinghong). Ông Tăng, phụ tá thân cận của cựu chủ tịch Giang Trạch Dân, cũng là
một lãnh đạo chính yếu của cái gọi là Phe Thượng Hải. Ông Tăng được cho là “cây
dù bảo vệ” đằng sau một số doanh nghiệp trị giá hàng tỷ đôla. Một trong những
doanh nghiệp này, Fantasia Holdings, do cháu gái của ông là Tăng Bảo Bảo (Zeng
Baobao) đứng đầu. Fantasia gần đây đã bị các cơ quan xếp hạng hạ cấp xuống trạng
thái “vỡ nợ” do không trả lãi trái phiếu (bonds) và kỳ phiếu (promissory
notes). Tính đến giữa năm 2021 này, Fantasia có các khoản nợ ngắn hạn – những
khoản phải trả trong vòng một năm – gần 50 tỷ nhân dân tệ (7,5 tỷ đôla). Tuy thế,
Tăng Bảo Bảo dường như đổ lỗi cho các cơ quan cao nhất của đảng cho vòng xoáy
đi xuống của công ty cô.
Cô nói trong một bài đăng trên We-chat gây
tranh cãi rằng trong khi các vấn đề chuyên môn nên được giao cho các chuyên
gia, nhưng thường “quyết định được đưa ra bởi những người có bộ não được quy
định bởi cái mông đít của họ“. Cô nói thêm rằng, tương lai của công ty cô “sẽ
được giao cho người có mông đít được neo vững chắc nhất“. Những bình luận ám
chỉ của cô Tăng dường như nhắm vào ông Tập, người đang gây áp lực lên hàng loạt
công ty bất động sản và công nghệ, một số công ty đã bị quốc hữu hóa.
Sự đối đầu nghiêm trọng nhất của Tăng Khánh Hồng
có thể là từ mối quan hệ của ông với ông Lại Tiểu Dân (Lai Xiaomin) đã qua đời,
ông Lại là một chủ ngân hàng kỳ cựu từng đứng đầu Công ty quản lý tài sản
Huarong của TQ (CHAMC). Ông Lại bị bắt vào cuối năm 2020 và bị hành quyết vào
tháng 1/2021. Ông bị cáo buộc đã đút túi 1,79 tỷ nhân dân tệ tiền hối lộ và “không
trung thành với đảng”. Cần biết là mối quan hệ giữa ông Tăng và ông Lại khá
lâu. Họ đến từ các quận lân cận ở tỉnh Giang Tây và ông Tăng đóng một vai trò
trong sự gia tăng vượt bậc cơ sở tài chính của ông Lại. Fantasia Group Holdings
của cô Tăng Bảo Bảo cũng từng là đối tác kinh doanh của CHAMC. Trong các báo
cáo độc quyền do NetEase và Sohu.com đăng, ông Lại
được cho là nhà tài chính đứng sau các hành động “nham hiểm và phản bội” do các quan chức chính trị-pháp lý cấp cao ở Giang
Tô bao gồm Vương Khải (Wang Like), La Văn Tiến (Luo Wenjin) và Dương Minh (Yang
Ming) lên kế hoạch làm hại Tập.
.
Tập thanh trừng
các tay chân của đối thủ trong Lực lượng Cảnh sát, Bộ Tư pháp
Sự mất niềm tin từ lâu nay của ông Tập đối với
bộ máy chính trị-pháp lý, bắt nguồn từ thực tế là Chu Vĩnh Khang, kẻ thù không
đội trời chung của ông. Ông Chu là cựu thành viên PBSC và là ông hoàng an ninh
nội bộ, ông bị kết án tù chung thân vào năm 2015 nhưng vẫn có một lượng lớn những
người trung thành và thuộc cấp trong cảnh sát, an ninh chìm và hệ thống tư
pháp. Đây là động lực đằng sau cuộc thanh trừng hệ thống chính trị-pháp lý kéo
dài nhiều năm của ông Tập.
Sau khi bắt giữ ba cựu Thứ trưởng Bộ Công an –
Lý Đông Sinh (Li Dongsheng 2013), Mạnh Hoành Vĩ (Meng Hongwei 2018) và Vương Khải
(Wang Like 2020) về các vi phạm kinh tế và kỷ luật – CCDI thông báo vào ngày 2
tháng 10 rằng, cựu Thứ trưởng Bộ Công an Phó Chính Hoa (Fu Zhenghua) đang bị điều
tra về những tội danh tương tự. Mặc dù ông Phó đóng vai trò quan trọng trong cuộc
điều tra Chu Vĩnh Khang vào năm 2013 và 2014, ông bị cho là đã đánh mất lòng
tin của ông Tập do có quan hệ mật thiết với những người thân cận khác của ông
Chu như Vương Khải. Hầu hết các cựu cán bộ cảnh sát cao cấp thất sủng bị buộc tội
“hình thành bè phái và phe nhóm” trong hệ thống an ninh quốc nội.
Một số thành viên của hệ thống chính trị-pháp
lý, những người đã bị Nhóm Lãnh đạo Trung ương về Công tác Kiểm tra (CLGIW) nhắm
vào để kỷ luật, CLGIW cử định kỳ các đoàn kiểm tra đến các đơn vị đảng và chính
quyền, cũng như chính quyền tỉnh và thành phố để đánh giá cán bộ cấp trung đến
cấp cao về tính ngay thẳng chính trị và những tội phạm kinh tế có thể xảy ra.
Năm 2020, CLGIW, do Ủy viên PBSC kiêm Bí thư CCDI Triệu Lạc Tế (Zhao Leji) đứng
đầu, đã cử thanh tra tới một số đơn vị của Chính phủ, bao gồm Bộ Công an, Bộ An
ninh Nhà nước, Bộ Tư pháp, viện kiểm sát và hệ thống tòa án. CLGIW được thành lập
năm 2009 nhưng không hoạt động cho đến khi ông Tập trở thành người đứng đầu của
đảng năm 2012, đang điều tra 25 đơn vị tài chính bao gồm Ngân hàng Nhân dân
Trung Quốc, các công ty bảo hiểm và ngân hàng nhà nước lớn cũng như các cơ quan
quản lý, như Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc và Ủy ban Điều tiết Ngân
hàng Trung Quốc. Vì Vuơng Kỳ Sơn và Tăng Khánh Hồng, ở cả hai năng lực công và
tư của họ, đều hoạt động tích cực trong lĩnh vực đầu tư và ngân hàng, họ là những
kẻ thù chính trị của Tập, cho nên có thể nhiều đàn em của họ sẽ tiếp tục bị
phanh phui.
.
Phần kết
nhiều bài phát biểu, ông Tập đã liên kết quyền
lực của mình với tư cách là “cốt lõi của đảng” vào khả năng thực hiện việc “tự
thanh lọc và tự đổi mới” của đảng. Một phần danh tiếng của ông nằm ở khả năng hạ
gục một số lượng tương đối lớn “những con hổ”, hay những cán bộ cấp cao, vì tội
phạm kinh tế và các vấn đề kỷ luật.
Cho đến nay, sự đối đầu của ông ta với Tăng
Khánh Hồng và Vương Kỳ Sơn chủ yếu thể hiện qua những ám chỉ bằng lời nói. Ví dụ,
Tân Hoa xã và Nhân dân Nhật báo đã đăng một loạt bài bình luận, nói rằng chiến
dịch chống tham nhũng sẽ không dung thứ cho bất kỳ “Hoàng tử đầu sắt” nào,
“Phong trào chống biển thủ không giới hạn cấp cao nào”, Nhân dân Nhật báo tuyên
bố hồi tháng 1/2020. “ĐCSTQ không ngại đối mặt với các vấn đề một cách thẳng
thắn và sửa chữa những sai lầm của mình… chúng ta rất tốt trong việc tự thanh lọc
và tự đổi mới”.
Những lời cam kết về khả năng “tự đổi mới và tự
thanh lọc” của ĐCSTQ đã được ông Tập nhiều lần đưa ra trong các bài phát biểu lớn,
bao gồm cả bài phát biểu đánh dấu kỷ niệm một trăm năm thành lập ĐCSTQ. “Hoàng
tử đầu sắt”, là một trong những danh hiệu mà các hoàng đế triều Thanh ban cho
các quý tộc cao cấp, được coi là để ám chỉ Tăng Khánh Hồng. Điều này là do
trong thực tế, Hoàng tử đầu sắt cuối cùng mang danh hiệu Hoàng tử Thanh.
Ở Đại hội Đảng lần thứ 20, ông Tập hy vọng sẽ
được xác nhận là ông có khả năng giữ vị trí Tổng bí thư, Chủ tịch nước và Chủ tịch
Quân ủy Trung ương của đảng trong một thập kỷ. Trong khi đó, những cuộc gấu ó
trong nội bộ đảng có thể vượt ra ngoài những ám chỉ văn hoa, và dẫn đến sự ngã
ngựa của ít nhất một vài cựu ủy viên Bộ Chính trị và Thường Vụ Bộ Chính Trị.
No comments:
Post a Comment