Tranh
giành quyền lực tại Tòa thánh Vatican
Tony
Barber - Financial
Times
Phan Nguyên biên
dịch
12/10/2020
http://nghiencuuquocte.org/2020/10/12/tranh-gianh-quyen-luc-tai-toa-thanh-vatican/
Đôi khi vì những lý do chính đáng, các tổng thống và thủ tướng ở các nền
dân chủ phải đối đầu với các âm mưu nhằm loại bỏ họ hoặc buộc họ thay đổi các
chính sách cơ bản. Triều đại của Giáo hoàng Francis, hiện đã bước sang năm thứ
tám, minh chứng cho thực tế là các cuộc tranh giành quyền lực tàn khốc cũng
đang diễn ra ở Vatican.
Các cuộc đấu đá nội bộ xoay quanh các cáo buộc vi phạm tài chính, bê bối
lạm dụng tình dục, tranh chấp giáo lý và nỗ lực của Giáo hoàng Francis nhằm cải
cách bộ máy hành chính của Vatican. Tất cả đều được bị vũ khí hóa trong một
cuộc tranh giành quyền kiểm soát Giáo hội Công giáo La Mã vốn diễn ra dai dẳng
kể từ sau cái chết của Giáo hoàng John Paul II vào năm 2005, vị giáo hoàng tại
vị lâu thứ hai trong lịch sử hơn 2.000 năm của Giáo hội.
Điều khiến những sự kiện này khác với những giai đoạn hỗn loạn trong các
thời đại trước đó, chẳng hạn như thời Phục hưng ở Ý, là chúng bị cuốn vào những
cuộc đấu tranh chính trị và văn hóa đang diễn ra ở Hoa Kỳ và các xã hội phương
Tây khác, chưa kể ở châu Phi và châu Á. Các chính trị gia thế tục cánh hữu liên kết với các giáo
sĩ cực đoan bảo thủ muốn hạ bệ Giáo hoàng và chấm dứt những cải cách của ông.
Còn các chính trị gia tự do và những người tiến bộ
trong số các giáo dân Công giáo La Mã trên thế giới, được Vatican ước tính lên
tới hơn 1,3 tỷ người, hy vọng rằng ông sẽ thành công.
Các vấn đề đã lên
tới đỉnh điểm vào tháng trước khi vị giáo hoàng sinh ra ở Argentina đã thực
hiện một bước đi bất thường là buộc Hồng y Giovanni Angelo Becciu, một giám mục người Ý, từ chức vì
nghi ngờ biển thủ công quỹ của Giáo hội. Vị Hồng y này, người phủ nhận mọi hành vi sai trái, đã mất chức Bộ
trưởng Bộ Phong thánh, cơ quan giám sát việc phong thánh của Vatican.
Hồng y Becciu là một nhân vật rất quyền lực từ năm 2011 đến năm 2018 tại
Giáo triều (Curia), cơ quan hành chính trung ương của Tòa thánh. Là người đứng
thứ hai trong ban thư ký Giáo triều, ông đã mâu thuẫn với Hồng y George Pell,
một người Úc được Giáo hoàng bổ nhiệm năm 2014 để mang lại sự minh bạch cho nền
tài chính vốn nổi tiếng không rõ ràng của Vatican.
Hồng y Pell đã bị kết án tù ở
Melbourne hồi năm ngoái vì tội quấy rối tình dục hai thiếu niên tham gia đội hợp
xướng, nhưng vào tháng 4, tòa án tối cao của Australia đã bác bỏ bản án của
ông. Giờ đây, các phương tiện
truyền thông Ý đã xuất hiện những cáo buộc rằng Hồng y Becciu đã cố gắng gây
ảnh hưởng lên phiên tòa xét xử đối thủ bằng cách hối lộ một nhân chứng để có
được lời khai của họ. Cả hồng y người Ý và nhân chứng đều bác bỏ những cáo buộc
này là sai sự thật.
Các cuộc đụng độ cho thấy các tranh cãi tại Tòa thánh chồng chất như thế
nào. Hồng y Becciu đứng sau một thương vụ mua bán tài sản trị giá hàng triệu
bảng Anh ở London đang được các thẩm phán Vatican điều tra. Cho đến khi mất
việc vào năm ngoái, trách nhiệm của Hồng y Pell là phải làm sáng tỏ chính xác
những khoản đầu tư bí ẩn như vậy.
Các phe phái đối địch ở Vatican và các đồng minh của họ trong các giáo
hội Công giáo các quốc gia đang tận dụng những vụ bê bối này và những vụ bê bối
khác để làm mất uy tín đối thủ trong các vấn đề giáo lý tôn giáo. Trong thời
gian trị vì của mình, Giáo hoàng Francis đã nỗ lực rất nhiều nhằm giành quyền
kiểm soát Bộ Giáo lý Đức tin, cơ quan của Vatican phụ trách kỷ luật thần học,
từ tay những người bảo thủ nắm quyền sau năm 1981 dưới thời John Paul và
Benedict XVI.
Giáo hoàng Francis đã tách mình ra khỏi hai người tiền nhiệm vào năm 2016
bằng cách xuất bản một tông huấn có tựa đề Amoris Laetitia (Niềm vui Yêu
thương), trong đó đưa ra khả năng cho phép những người Công giáo đã ly hôn và
tái hôn nhận các bí tích. Những người bảo thủ phản ứng giận dữ với điều họ coi
sẽ là một sự phá vỡ truyền thống Công giáo.
Đức Tổng Giám mục Carlo Maria Viganò, một
cựu sứ thần của Giáo hoàng tại Hoa Kỳ, đã kêu gọi Đức Francis từ chức vào năm
2018. Trong
năm bầu cử Hoa Kỳ này, vị tổng giám mục đã nổi lên như một người ủng hộ mạnh
mẽ Tổng thống Donald Trump và tán thành nhiều thuyết âm mưu đen tối khác
của phe cánh hữu cực đoan.
Cần phải nhớ rằng dù Giáo hoàng có tư tưởng cải cách nhưng ngài không
phải là ví dụ tương đương Mikhail Gorbachev của Tòa thánh. Nhà lãnh đạo Liên Xô
cũ đã thúc đẩy các cải cách tự do đến mức đất nước mà ông tìm cách cải cách đã
sụp đổ. Sẽ khó có chuyện Giáo hoàng Francis chấp nhận những rủi ro như vậy,
trong việc giải thích lại giáo lý lẫn tổ chức lại Giáo triều.
Trên thực tế, nhiều nhà bình luận Công giáo cho rằng sứ mệnh quan trọng
nhất đối với Giáo hoàng là điều mà Vatican gọi là “sự chuyển đổi truyền giáo”
của các xã hội nơi tôn giáo có tổ chức bị đình trệ hoặc suy tàn. Như ông đã nói
vào năm ngoái, trong lời chúc mừng Giáng sinh với các quan chức Giáo triều,
rằng đức tin Cơ đốc “đặc biệt là ở châu Âu, cũng như ở phần lớn phương Tây,
không còn là tiền đề hiển nhiên của cuộc sống chung của chúng ta, mà thường bị
phủ nhận, bị chế giễu, bị gạt ra ngoài lề”.
Tuy nhiên, Giáo hoàng Francis đã cố gắng – dù không đủ mạnh như lời các
nhà phê bình thế tục – để giải quyết các vấn đề lạm dụng tình dục và các hành
vi sai trái tài chính của Tòa thánh. Những mặt trái này đã diễn ra tràn lan kể
từ triều đại của Giáo hoàng John Paul giai đoạn 1978-2005. Một lý do khiến
chúng rất khó khắc phục là vị giáo hoàng gốc Ba Lan là một nhân vật được tôn
kính trong lịch sử Công giáo hiện đại – vào năm 2014, ông đã được phong thánh.
Đức Francis, vị Giáo hoàng đầu tiên không phải người châu Âu kể từ Đức
Gregory III người Syria gần 1.300 năm trước, đã 83 tuổi. Đức Benedict, người
tiền nhiệm của ông, từ chức Giáo hoàng vào năm 2013 ngay trước khi bước sang
tuổi 86. Việc sa thải
Hồng y Becciu cho thấy Giáo hoàng Francis vẫn quyết tâm giành ưu thế trong các
cuộc tranh giành quyền lực của Vatican. Nhưng các cuộc đấu tranh có
gốc rễ sâu xa đến mức có đủ lý do để nghĩ rằng chúng sẽ vẫn tiếp tục kéo dài
ngay cả sau khi triều đại của Giáo hoàng Francis kết thúc.
***
Nguồn:
Tony Barber, “Power
struggles entangle the Vatican”, Financial Times, 09/10/2020.
No comments:
Post a Comment