10/09/2018
Đầu tháng Chín có hai tin được khá nhiều người chú
ý. Thứ nhất là tin ba cán bộ tỉnh Thanh Hoá trình dự toán cho chuyến đi xúc tiến
đầu tư ở
mức gần 500 triệu đồng mỗi người cho chuyến đi chừng 10 ngày tới Hoa Kỳ.
Những người am hiểu ngay lập tức nói rằng chi phí này là quá cao, nhất là khi
đó là tiền thuế của người dân đóng vào để các quan chi tiêu. Cuối cùng tỉnh chỉ
duyệt kinh phí chưa
tới 700 triệu đồng cho cả ba người, thấp hơn nhiều so với dự toán ban đầu.
Không rõ sức ép dư luận có ảnh hưởng tới đâu trong kinh phí được duyệt khiêm tốn
hơn hẳn này.
Tin thứ hai thực ra là những tranh luận xung quanh
việc liệu có đúng cứ chín người dân Việt Nam lại phải nuôi một cán bộ hay
không. Con số này đến từ Tiến sỹ Phạm Duy Nghĩa của Đại học Fulbright Việt Nam
và được nhiều báo dẫn lại. Ông Nghĩa lấy số liệu của Bộ Nội vụ mà theo đó tính
tới tháng 3/2018, Việt Nam có 11 triệu người hưởng lương hay phụ cấp từ ngân
sách và chỉ tính riêng ở cấp khóm, xóm, tổ dân phố, xã và phường đã có 1,3 triệu
người như thế. Số liệu ông Nghĩa thu thập được công bố tại hội thảo về Chính phủ
và chính quyền địa phương được tổ chức vào cuối tháng 8/2018.
Báo Pháp Luật thành phố Hồ Chí Minh cũng dẫn lời
Giáo sư Hoàng Chí Bảo nói tại cùng hội nghị rằng Tổng thống Obama từng “rất ngạc
nhiên” khi biết dân số Việt Nam chỉ bằng 25% dân số Hoa Kỳ nhưng công chức Việt
Nam lại đông hơn. Ông Bảo được
dẫn lời nói:
“Một tình trạng phi lý như thế không thể nào chấp nhận được và sẽ không một
nền kinh tế nào nuôi nổi bộ máy như vậy.”
Nhưng con số bao nhiêu người dân phải “nuôi” một cán
bộ hiện đang gây tranh cãi. Có người đưa ra con số 19, người lại nói trên 20.
Trang tin VietNamNet nói
số cán bộ, công chức và viên chức đang làm việc ở Việt Nam chỉ khoảng hơn 3,6
triệu người. Nhưng trang này cũng nói con số 3,6 triệu không bao gồm những người
làm việc trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh hay doanh nghiệp nhà nước, vốn cũng
không nằm trong tổng số 11 triệu người mà Tiến sỹ Nghĩa dẫn.
Thay vào đó con số 11 triệu này bao gồm cả người về
hưu, người hưởng các loại chính sách, chế độ của nhà nước trong đó có bà mẹ Việt
Nam anh hùng, gia đình có công với cách mạng và các trường hợp khác. VietNamNet
cho rằng con số trên 20 người dân cáng một cán bộ có vẻ hợp lý hơn.
Trong khi đó hồi tháng 7/2018, cây viết Nguyễn Khắc
Giang dẫn số liệu từ Điều tra lao động việc làm của Tổng cục Thống kê mà theo
đó tính tới cuối năm 2017 có hơn 5,2 triệu người làm việc cho khu vực nhà nước và
viết: “Nếu tính trên số dân gần 96 triệu người, sử dụng phép chia đơn giản,
thì tỷ lệ cán bộ trên dân là 1 trên 19… Đây là gánh nặng rất lớn, phản ánh
trong con số chi thường xuyên để duy trì bộ máy nhà nước ở mức hơn 71% ngân
sách nhà nước, tính đến tháng 5/2018.”
Và dù con số thực tế là bao nhiêu đi nữa, người ta
có vẻ không hoài nghi gì chuyện bộ máy công quyền của Việt Nam cồng kềnh bậc nhất
ở châu Á và lớn hơn cả bộ máy chính quyền của Hoa Kỳ, nền kinh tế số một thế giới
hiện nay.
Nhưng nếu bộ máy này liêm chính và hoạt động hiệu quả
thì có lẽ người dân sẽ tạm hài lòng. Thực tế đó là nền hành chính mà người ta
coi là lấy việc ‘hành là chính’. Xin chia sẻ kinh nghiệm của tôi với bộ máy
hành chính ở Anh để thấy hệ thống chính quyền ở Việt Nam được tổ chức để phục vụ
cán bộ chứ không phải người dân.
Thứ nhất, tôi và mọi người dân Anh đều không có hộ
khẩu. Mỗi khi cần chứng minh nơi ở, tôi mang biên lai đóng thuế cho chính quyền
địa phương kèm với hoá đơn tiền điện hoặc nước là đủ. Người ta cũng có thể dùng
giấy tờ ngân hàng gửi về địa chỉ của họ nữa. Chẳng ai phải mất ngày mất buổi đi
xin giấy chứng nhận của uỷ ban nhân dân về nơi cư trú làm gì. Muốn đăng ký trường
học cho trẻ con cũng chừng đó giấy tờ là đủ.
Thứ hai, những giấy tờ gì có thể làm qua bưu điện được,
chính quyền đều phối hợp để làm. Bớt một khâu quan chức tiếp xúc với dân là bớt
phiền hà. Tôi cần làm hộ chiếu có thể ra bưu điện lấy đơn, điền vào và gửi đi.
Nếu cẩn thận hơn, bưu điện có dịch vụ kiểm tra xem
tôi điền đã đúng chưa và gửi đi cho chắc ăn hơn. Khi nào xong họ gửi bảo
đảm về tận nhà. Bằng lái xe cũng vậy. Khi sang tên, đổi chủ xe cũng thế.
Thứ ba, các cơ quan tiêu tiền thuế của dân, dù đó là
chính quyền địa phương hay Bộ
Quốc phòng, hàng năm đều phải kê khai họ dùng tiền vào việc gì. Cơ quan thu
thuế cũng có trách nhiệm đảm bảo họ không thu sai thuế thu nhập của người dân.
Mới đây tôi được cơ quan thuế gửi trả lại trên 700 bảng vì năm trước họ thu nhầm.
Thứ tư, thủ tục
lập một công ty ở Anh vô cùng đơn giản. Tôi đã thử và có thể làm hoàn
toàn qua mạng. Tôi chẳng phải gặp hay nói chuyện điện thoại với bất kỳ nhân
viên chính quyền nào. Số tiền phải đóng theo quy định cũng chỉ có vài chục bảng
và cũng đóng được qua mạng luôn.
Chẳng có chính phủ nào hoàn hảo cả nhưng tôi tạm cho
nền hành chính ở Anh 7,5/10 điểm. Và nếu vậy Việt Nam có lẽ chỉ đáng 4/10. Tiền
nuôi nền hành chính Việt Nam vừa đắt mà lại vừa không xắt ra miếng.
No comments:
Post a Comment