Khải
Đơn -
Trí Thức VN
Thứ Bảy, 16/06/2018
Liệu bạn đã bao giờ có tự do ngôn luận để kiểm soát
hành vi bị vu khống, xúc phạm?
Các điều luật về phỉ báng, xúc phạm ai đó trên
phương tiện truyền thông của Mỹ đều nằm dưới Tu chính án thứ nhất trong hiến
pháp Mỹ, đó là quyền tự do ngôn luận của con người. (Ảnh minh họa/Getty
Images)
Có rất nhiều bạn comment rằng nếu không có luật an
ninh mạng thì ai quản lý những hành vi như nói xấu, xúc phạm hay phỉ báng người
khác? Ai sẽ quản lý những người gây ra tổn thương danh dự bằng thông tin trên
mạng? – Và với những câu hỏi đó, họ cho rằng luật an ninh mạng là đúng, là cần
thiết để duy trì trật tự và sự trong sạch của mạng internet. Các bạn ấy còn nói
rằng ở Mỹ, ở Canada, ở Châu Âu, xúc phạm người khác trên mạng hay trên báo đều
bị kiện như chơi, đền bù thiệt hại cả triệu đô…
Nhưng có 1 điểm có lẽ không ai trong các bạn ấy nhắc
tới, đó là các điều luật về phỉ báng, xúc phạm ai đó trên phương tiện truyền
thông (bao gồm các hình thức báo chí và internet) của Mỹ chẳng hạn, đều nằm
dưới Tu chính án thứ nhất trong hiến pháp Mỹ, đó là QUYỀN TỰ DO NGÔN LUẬN CỦA
CON NGƯỜI.
Tổng thống Donald Trump rất nhiều lần dọa ông sẽ
kiện New York Times, Washington Post hay một tờ báo nào đó với tội phỉ báng vì
có lời lẽ không hay về ông. Cho tới nay, ông chưa thực sự thành công với bất cứ
đe dọa nào trong số đó.
Trong một cuộc trò chuyện tôi gặp phóng viên ở
Massachussetts tại Boston, anh tổng biên tập nói, các vụ kiện phỉ báng/xúc
phạm/làm tổn hại danh dự tại Mỹ thường chia làm hai đối tượng.
NẾU
NGƯỜI KIỆN LÀ NGƯỜI CỦA CÔNG CHÚNG
Bạn là tổng thống, ca sĩ, người mẫu nổi tiếng hay
bất cứ ai nằm trong nhóm được định nghĩa là “public figure”. Nếu bạn muốn kiện
ai đó xúc phạm bạn thì CHÍNH BẠN phải là người đi tìm ra đủ bằng chứng chứng
minh rằng người đó làm tổn thương danh dự, phỉ báng bạn MỘT CÁCH CỐ Ý (dù trước
khi xuất bản/đăng post, đã biết là sai). Anh tổng biên tập nói: Ví dụ báo của
tôi bình luận là tổng thống đã có hành động thiếu suy nghĩ trong ra quyết định.
Thì tổng thống là người phải tìm đủ bằng chứng CHỨNG MINH rằng báo của chúng
tôi làm vậy với mục đích cố ý gây hại chứ không phải là bình luận thông thường,
cảm xúc hay… đơn giản là chúng tôi quá ngờ nghệch nên bình luận sai.
Anh nói: “Ở
điểm này, tổng thống cực kỳ khó tìm ra dụng ý thực sự để đem ra tòa làm bằng
chứng. Ngoài ra báo chí hay người dân còn được bảo vệ bởi tu chính án thứ nhất
về quyền tự do ngôn luận, nghĩa là chúng tôi và người dân CÓ QUYỀN bình phẩm về
những việc làm không hay, hoặc thoải mái chế nhạo, đi tìm luận cứ cho thấy tổng
thống không hành động đúng.”
Một vụ kiện kinh điển đã trở thành tiền lệ cho những
vụ án xúc phạm, phỉ báng trên báo chí là vụ ông L.B. Sullivan kiện tờ New York
Times.
Báo New York Times đăng một quảng cáo ủng hộ Martin
Luther King, trong đó có thông tin mục sư Martin Luther King đã bị cảnh sát
Alabama bắt giữ bảy lần. Thông tin này là sai, ông thực sự bị bắt chỉ có 4 lần.
Tuy nhiên, một người tên L.B. Sullivan , ủy viên an
toàn cộng đồng ở Montgomery cảm thấy bị xúc phạm (vì ông làm việc trong hệ
thống chính quyền sở tại và cá nhân ông thấy thông tin sai xúc phạm mình). Ông
khởi kiện New York Times tội phỉ báng. Cuối cùng vụ án lên tới tòa án tối cao
Hoa Kỳ và tờ New York Times được xử thắng kiện. Để đảm bảo quyền tự do ngôn
luận cho báo chí và người dân, tòa án Hoa Kỳ thường buộc những quan chức, chính
trị gia, người nổi tiếng [public figure] cung cấp bằng chứng cho thấy sự sai
phạm cố ý của người bị kiện.
Người trò chuyện hôm đó với tôi nói, vụ án kinh điển
đó là tiền đề quan trọng để báo chí Hoa Kỳ được tự do bình luận, thảo luận hay
viết bất cứ gì với quyền tự do ngôn luận.
NẾU
NGƯỜI KIỆN LÀ NGƯỜI BÌNH THƯỜNG
Nếu bạn chỉ là một nhân viên văn phòng, cô giáo, và
bạn kiện tờ báo xúc phạm bạn, một blogger làm tổn hại đến danh tiếng của bạn,
thì bạn chỉ cần đơn giản tìm ra một lý lẽ cho thấy nếu là một người bình
thường, tờ báo/blogger đó không nên đăng thông tin xúc phạm bạn như vậy. Nỗ lực
và công sức mà một người bình thường phải bỏ ra để chống lại việc bị xúc phạm,
phỉ báng trên mạng/trên báo thấp hơn rất nhiều so với việc làm người nổi tiếng.
Anh tổng biên tập giải thích rằng, việc có sự “bất
công” như vậy giữa người của công chúng và công dân bình thường vì đó là đảm
bảo để người dân có được quyền tự do ngôn luận và giám sát các quan chức nhà
nước, chính trị gia, người có ảnh hưởng [có sức mạnh] với toàn thể cộng đồng.
Trong khi đó, sự giới hạn cũng đồng thời tránh việc những kẻ có quyền lực lạm
dụng sức mạnh của họ để bịt miệng các ý kiến họ không ưa thích.
Bạn có thể đọc thêm về các hành vi phỉ báng, xúc
phạm trên mạng, trên báo được ứng xử trong luật pháp Mỹ ra sao tại đây và đây.
**
Luật an ninh mạng ở Việt Nam thì sao?
Giờ quay trở lại luật an ninh mạng ở Việt Nam. Là
người Việt Nam bạn có thể tự đặt câu hỏi với bản thân dùm tôi:
– Bạn đã bao giờ thực sự có quyền tự do ngôn luận
như nó được ghi trong hiến pháp chưa?
– Bạn tin rằng sự quản lý là cần thiết, vậy bạn có
biết mình có quyền gì chưa?
– Hay thực ra bạn chưa bao giờ được nếm cái quyền đó
trong đời?
– Về đối tượng: Bạn có biết luật an ninh mạng quy
định AI XÚC PHẠM AI HAY AI CÓ QUYỀN KIỆN AI XÚC PHẠM CHƯA?
Là người viết ở Việt Nam, tôi đã chứng kiến rất
nhiều người viết khác vào tù vì họ giới thiệu các thông tin về sự sai phạm của
các nhóm quyền lực, chính trị gia, tập đoàn kinh tế. Nếu bạn chưa quên, thì
những người đặt câu hỏi về mỏ bauxite ở Tây Nguyên đã gặp rắc rối gì? – Sau
nhiều năm, những câu hỏi của họ phản ánh đúng tình hình thực tế về vi phạm môi
trường, và chẳng có nhiều nhặn gì lắm về lợi ích kinh tế. Những người viết bài
nói về tê giác ở vườn thú của Vingroup ở Phú Quốc đã bị làm gì? – Dù tập đoàn
đó chẳng cần chứng minh họ đã làm gì đúng hay sai, đã có thể đến từng nhà để đe
doạ từng người viết. Bạn chưa bao giờ có tự do ngôn luận, nên đừng đem luật Mỹ,
Canada, Châu Âu ra so sánh – trong khi chuẩn mực thi hành hoàn toàn không hề
giống nhau.
Bạn cho rằng sự quản lý những hành vi xúc phạm, phỉ
báng người khác là cần thiết. Tôi cũng thế. Nếu một buổi sáng, tôi ngủ dậy và
khắp mạng xã hội phỉ báng tôi là thứ gì đó, tôi cũng tổn thương chứ. Và là một
công dân, tôi cũng muốn được bảo vệ – giống bạn. Nhưng bạn thử tưởng tượng xem,
nếu bất cứ ông thủ tướng, chủ tịch nước, giám đốc an ninh, tình báo, ca sĩ [bồ
của bí thư], bí thư tỉnh ủy đều có quyền vu cho bạn là “xúc phạm” họ, và bạn bị
tống cổ vô tù hay bị phạt rất nhiều tiền, thì ai sẽ là lực lượng giám sát sự
minh bạch của những nhân vật đang nắm phần lớn quyền lực xã hội trong tay họ.
Họ trở thành thủ tướng và ăn lương của người dân.
Giờ họ lại được miễn luôn cả sự giám sát của người dân. Thì điều đó chỉ đơn
giản có nghĩa là họ hóa thành những tay lãnh đạo độc quyền có tất cả sức mạnh
bịt miệng người dân khỏi những hành vi mờ ám họ thực hiện trên mọi phương diện
của quyền lực.
Trước khi tự hào so sánh luật Mỹ, luật Úc, luật
Canada về an ninh mạng, về tội phỉ báng xúc phạm, hãy nhìn lại trước mặt mình:
đó là bể kính hay bầu trời.
Bởi những con cá vùng vẫy trong bể kính chẳng bao
giờ biết ngoài bầu trời có gì đâu.
Theo Facebook Nhà văn, người viết báo tự do Khải Đơn
(*) Bản đăng đã được chỉnh sửa so với nguyên bản.
Bạn có thể đọc thêm về các hành vi phỉ báng, xúc
phạm trên mạng, trên báo được ứng xử trong luật pháp Mỹ ra sao tại đây và đây.
-----------------
Xem
thêm:
*
Ban
Biên Tập
BNS
Tự do Ngôn luận số 293
16/06/2018
Với một khái niệm về An ninh mạng không giống ai
trên thế giới, ngoài giống đàn anh Tàu cộng: “An ninh mạng là sự bảo đảm
hoạt động trên không gian mạng không gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật
tự, an toàn xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” – Với
một Đảng hội mạo danh Quốc hội, gồm những đại (dễ) biểu mà ám ảnh quyền lợi lớn
hơn thao thức phục vụ, tâm địa quỵ lụy đảng lớn hơn ý chí bênh vực dân – Với
lối bỏ phiếu tự cho là văn minh: bấm nút kiểu nặc danh, thành ra hành xử vô
trách nhiệm, sinh ra kết quả đáng nghi ngờ, bày ra âm mưu quá lộ liễu, Luật An
ninh mạng vừa được thông qua hôm 12-6-2018.
*
16/06/2018
QH Việt Nam vừa thông qua dự luật An Ninh Mạng (ANM)
và sẽ có hiệu lực 6 tháng nữa vào ngày 1-1-2019.
Một số tổ chức quốc tế và đại diện ngoại giao đã lên
tiếng bày tỏ sự quan ngại cũng như thất vọng về bước đi thụt lùi này.
Văn phòng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc chuyên trách
Đông Nam Á mới đây tuyên bố họ “quan ngại” về việc quốc hội Việt Nam hôm 12/6
thông qua Luật ANM gây tranh cãi.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói: “Chúng tôi
thất vọng về việc thông qua Luật ANM mới của Việt Nam, trong đó càng thu hẹp tự
do biểu đạt trên không gian mạng và áp đặt những hạn chế gây phiền toái đối với
các doanh nghiệp Hoa Kỳ và các doanh nghiệp nước ngoài khác.
*
1/ Việt nam có nhiều luật, nhưng không có hiệu lực
thực tế, ví dụ như Luật phòng chống tác hại của thuốc lá. Luật ANM sẽ rơi vào
tình trạng tương tự thôi.
Sai. Vì khác nhiều luật khác, Luật ANM quy định lực
lượng chuyên trách bảo vệ ANM (thuộc Bộ Công An), và lực lượng này sẽ được ưu
tiên cấp đủ nguồn lực và nhân sự để thực thi Luật ANM, cho dù Ngân sách tốn phí
thế nào.
2/ Luật này chỉ tác động, hạn chế, ngăn chặn, xử lý
những người có tư tưởng "chống nhà nươc".
Sai. Luật này có nhiều quy định có thể làm căn cứ để
răn đe, xử lý bất cứ ai có hành vi nào đó được coi là sử dụng không gian mạng
xâm phạm đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức, nhà nước theo nhãn quan của
lực lượng chuyên trách bảo vệ ANM.
*
No comments:
Post a Comment