10/04/2023
https://www.voatiengviet.com/a/mat-trai-va-phai-cua-ai-/7043711.html
Vào ngày 22 tháng Ba, Elon Musk, các nhóm chuyên
gia về TTNT và các giám đốc kỹ nghệ đã kêu gọi ngưng 6 tháng trong việc thiết lập
một hệ thống mạnh hơn GPT-4, vì họ lo ngại có tiềm năng rủi ro đối với xã hội.
https://gdb.voanews.com/2eaf60a2-9c09-45e1-9077-6df4cb980d6b_w1023_r1_s.jpg
Tính đến lúc
viết bài này có gần 19,000 chữ ký kêu gọi ngưng thử nghiệm trí tuệ nhân tạo.
Trong cuộc chạy đua công nghệ hiện nay, như
trình bày trong bài trước, trí tuệ nhân tạo (TTNT, Artificial Intelligence) được
xem là công nghệ quan yếu, nếu không phải hàng đầu. Nó có tiềm năng thay đổi
cách suy nghĩ và làm việc của con người trên toàn thế giới trong hầu hết mọi
lĩnh vực vào hai ba thập niên tới, sau những đột phá và hoàn chỉnh của thế hệ
công nghệ. Khi được công xuất bởi máy
tính lượng tử, có khả năng nhanh gấp 100 triệu lần máy tính hiện nay, như
Google từng công
bố, thì tiềm năng của TTNT là gần như vô hạn.
Có phải vậy không?
Hiện nay TTNT vẫn có một số giới hạn của nó.
Những giới hạn này có được khắc phục qua thời gian không thì chỉ có thời gian mới
trả lời được. Nhưng, như mọi công nghệ, từng đợt thế hệ sẽ có một số đột phá
(break-through) hay cải thiện, về phần mềm hay phần cứng nào đó, nhưng hoàn chỉnh
luôn là vấn đề tương đối. Những thách thức, nhất là về mặt an ninh, luôn hiện hữu,
trường kỳ, và chính nó cũng là cơ hội để cải thiện.
Một số chuyên gia trong lĩnh vực TTNT nhận định rằng những giới hạn của TTNT nằm ở
khả năng sáng tạo, thấu cảm và khéo tay. TTNT không thể sáng tạo hơn con người,
không có sự thấu cảm như con người, và động tác khéo tay như một con người thì
khó thể đạt được. Một số giới hạn khác của TTNT, theo Rob Toews trên Forbes, là: một, thiếu sự suy nghĩ/cảm nhận thông thường (common
sense); hai, thiếu khả năng học hỏi liên tục và thích nghi nhanh chóng; ba, thiếu
khả năng hiểu mối tương quan nhân quả; bốn, thiếu khả năng lý luận có tính cách
đạo đức.
ChatGPT (Chat
Generative Pretrained Transformer), ra đời vào tháng 11 năm 2022, được xem là sản
phẩm nổi bật hàng đầu hiện nay về TTNT. Kể từ khi ra đời, mỗi tháng ChatGPT có cả tỷ lần viếng thăm trang mạng, với ước đoán có 100 triệu người
sử dụng thường xuyên. Được biết ChatGPT chứa
570 gigabyte dữ liệu văn bản, tương đương với khoảng
164.129 lần số từ trong toàn tập truyện Lord of the Rings (bao gồm cả The
Hobbit). Không như Google liệt kê ra thông tin liên hệ khi tìm kiếm,
ChatGPT có khả
năng trả lời trực tiếp những gì người sử dụng
muốn tìm hiểu. ChatGPT mở rộng tiềm
năng và cơ hội cho bao nhiêu doanh
nghiệp để ứng dụng nó, vừa vô cùng hiệu quả vừa cắt giảm được bao nhiêu chi
phí. Cụ thể nhất là khả năng trả lời thắc mắc của khách hàng mọi nơi và mọi
lúc. Nó cũng có thể tự động hóa nhiều công việc hiện nay do con người đảm
trách.
Nhưng có thật ChatGPT thông minh không, và nói
chung Artificial Intelligence/AI hiện nay có thông minh/trí tuệ (chữ có chữ I,
Intelligence) trong đó không?
Jeff Hawkins không
nghĩ như vậy.
Là người sáng tạo ra PalmPilot vào thập niên
1990s, Hawkins đã cùng với đội ngũ của mình hình thành cơ quan nghiên cứu Numenta kể từ năm 2005 để học hỏi bộ óc con người. Thật ra Hawkins đã
quan tâm và hứng thú về lĩnh vực khoa học thần kinh hơn bốn thập niên qua. Năm
2021, Hawkins cho phát hành cuốn sách A Thousand Brains: A New Theory
of Intelligence mà Bill Gates đánh giá là một
trong cuốn sách đáng đọc nhất trong năm.
Một cách tóm tắc, tuy khoa học thần kinh đã tiến
rất xa trong vài thập niên qua, những câu hỏi căn bản nhất về cấu trúc của tân
não gọi là neocortex, phần mà chịu trách nhiệm cho suy nghĩ/lý luận, thì vẫn
chưa được hiểu đầy đủ hay sâu sắc. Ngoài ra các tế bào thần kinh trong bộ óc
con người hoạt động riêng lẽ ra sao, và hàng tỷ tế bào như thế tương tác với
nhau thế nào, vẫn chưa được hiểu sâu và lý giải thoả đáng. Có rất nhiều giả
thuyết và lý thuyết được trình bày từ những thập niên 1980 hay trước đó cho đến
nay, nhưng vẫn chưa có lý thuyết nào được cho là chuẩn mực mà lý giải được bao
nhiêu câu hỏi và vấn đề liên quan.
Vì thế, trong tác phẩm này, Hawkins đưa ra một
số lý thuyết về tân não neocortex hoạt động ra sao. Những câu hỏi, và biện luận,
của Hawkins rất thú vị. Mấu chốt của vấn đề, theo Hawkins, là nghiên cứu xem chức
năng của cột não (cortical column) trong mạch cơ bản của tân não (basic circuit
of the neocortex) là gì, và cách thức hoạt động ra sao. Hiểu được cột não thì sẽ
lý giải được cách thức hoạt động của tân não.
Tuy nhiên trong phạm vi bài này, tôi chỉ xin đề
cập đến phần nhỏ trong TTNT/AI thôi.
Hawkins biện luận rằng có hai phương cách giới
nghiên cứu về AI đang theo đuổi để chế tạo máy móc thông minh. Hướng một, như
đang phát triển mạnh mẽ hiện nay, tập trung vào việc chế tạo máy móc mà có thể
làm giỏi hơn con người, nhất là giỏi hơn đối với một người giỏi nhất về lĩnh vực
đó, trong một chức năng cụ thể nào đó. Hướng hai, là chế tạo máy có khả năng co
giãn, mà mục đích là máy đó có thể làm được nhiều thứ, và áp dụng những gì nó học
được từ việc này sang việc khác. Thành công có nghĩa là chế tạo ra máy có khả
năng như một em bé 5 tuổi, hay ngay cả khả năng của một con chó. Khi đã chế tạo
thành công được điều này thì dựa trên nền tảng đó chế tạo ra hệ thống mà có thể
bằng hoặc vượt trội con người sau đó.
Tuy nhiên cách thứ nhì được
xem là quá khó. Giới nghiên cứu AI hiểu rằng muốn chế tạo máy có khả năng như
em bé 5 tuổi đòi hỏi lượng thông tin khổng lồ về kiến thức cơ bản hàng ngày,
nhưng họ không biết làm sao lập trình những kiến thức này vào trong máy tính,
và không biết làm sao để máy tính học những điều này. Vấn đề này được gọi là cách thể hiện/trình bày kiến thức (knowledge
representation) để cái máy hiểu. Hiện giờ những gì đạt được trong TTNT là hướng
một, trong đó có ChatGPT. Hawkins tin rằng những phương thức học sâu mà không
mô phỏng cách bộ óc con người hoạt động, và như thế tuy đạt được một số kết quả
đáng nể, và có giá trị về mặt kinh doanh, họ không đi theo con đường để chế tạo
bộ máy như một em bé 5 tuổi. Theo Hawkins thì bộ não là thứ duy nhất mà chúng
ta biết là thông minh, và muốn có TTNT thật sự, và muốn chế tạo máy thông minh,
thì phải hiểu
biết cách bộ não con người hoạt động.
Trong lúc này, với những gì TTNT đã đạt được
theo xu hướng một, nó đi kèm với không ít thử thách. Từ khi ChatGPT ra đời, cuộc
chạy đua công nghệ TTNT giữa những công ty đã và đang đầu tư hàng tỷ đô la cho
lĩnh vực này ngày càng tăng tốc. Vào ngày 22 tháng Ba, Elon Musk, các nhóm chuyên gia về TTNT và các
giám đốc kỹ nghệ đã kêu
gọi ngưng 6 tháng trong việc thiết lập một hệ thống mạnh hơn GPT-4, vì
họ lo ngại có tiềm năng rủi ro đối với xã hội.
Bill Gates cho rằng kêu gọi ngưng TTNT không
giải quyết thử thách. Tính đến lúc
viết bài này có gần 19,000 chữ ký kêu gọi ngưng thử nghiệm TTNT. Với tất cả những lợi
ích mà TTNT có thể đem đến, nó cũng có bao nhiêu thử thách đi kèm, đặc biệt là
khi tin giả, và tuyên truyền, được công xuất bởi TTNT, khoan nói đến máy tính
lượng tử trong tương lai.
Một con dao bén nhọn được
sử dụng bởi một đầu bếp giỏi để phục vụ khách hàng thì nó là một dụng cụ cần
thiết và hữu ích. Nhưng khi nó lọt vào tay một kẻ giết người hoặc có âm mưu hãm
hại ai thì hệ quả cũng không hề nhỏ. Mọi công nghệ lớn đều có ảnh hưởng mạnh mẽ lên đời sống con người, và
TTNT dự đoán sẽ tạo ảnh hưởng vô cùng sâu sắc trong thời gian tới. Đó là nguyên
do TTNT cần được quy định hay quy chế hóa. Đây là đề tài sẽ được bàn sâu
vào dịp khác.
=====================
LIÊN QUAN
ChatGPT: Quá thông minh, quá
‘nguy hiểm’
ChatGPT
là gì, hoạt động ra sao?
Bill
Gates: Lời kêu gọi tạm dừng AI không 'giải quyết được các thách thức'
Tỷ
phú Elon Musk và những người khác kêu gọi tạm dừng AI, với lý do ‘rủi ro cho xã
hội’
No comments:
Post a Comment