Được tôi luyện trong lò lửa đầy
bạo lực, Zelensky đã rũ bùn đứng dậy vào đúng thời điểm
Cù Tuấn dịch
Tóm tắt: Ở nhiều nơi trên thế giới, Tổng
thống Volodymyr Zelensky, người từng bị coi là nhẹ dạ về mặt chính trị, đã trở
thành một cái tên quen thuộc, đại diện cho sự kiên cường và những chiến thắng lấy
yếu thắng mạnh của Ukraine trước Nga.
Khi xe tăng Nga tràn vào Ukraine vào rạng sáng
một năm trước, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã ghi lại một bài phát biểu đơn
giản qua video gửi tới toàn thể dân chúng Ukraine: “Chúng ta rất mạnh mẽ,” ông
nói. “Chúng ta sẽ đánh bại tất cả kẻ thù vì chúng ta là người Ukraine.”
Giữa vòng xoáy của những trận chiến hỗn loạn,
vận may quân sự thay đổi liên tục và tương tác ngoại giao toàn cầu chông gai
sau đó, có một điều không đổi: Ông Zelensky xuất hiện trong những bức ảnh tự chụp
được quay trên điện thoại của mình, phát biểu và xuất hiện trong các video được
sản xuất khéo léo, được các quốc hội của các nước khác lắng nghe. Với vẻ ngoài
hốc hác, râu ria xồm xoàm nhưng sự kiên định bất chấp mọi thứ của ông đã trở
thành gương mặt đại diện cho cuộc đấu tranh của Ukraine ở trong và ngoài nước
này.
Trong nhiều năm, ông Zelensky, một cựu diễn
viên hài, đã bị các nhà phê bình coi là nhẹ dạ, tay mơ về chính trị, ngây thơ
khi đối mặt với Nga và bị vùi dập bởi những cơn gió chính trị của cuộc luận tội
tổng thống ở Hoa Kỳ và nỗ lực ngoại giao thất bại với Nga của chính ông. Giờ
thì không nhiều người dám coi thường ông nữa.
Sau ba cuộc phản công thành công, trong đó
quân đội Ukraine đã đánh bại quân Nga trên chiến trường và đảo ngược những ý tưởng
lâu nay về sự cân bằng sức mạnh quân sự ở châu Âu, ông Zelensky, 45 tuổi, đã trở
nên tự tin hơn và dày dạn bản lĩnh trận mạc.
Những người lính của ông đã giành lại gần một
nửa diện tích đất mà Nga đã chiếm giữ trong những ngày đầu của cuộc xâm lược,
và hiện tại đã chống lại thành công một cuộc tấn công mới của Nga. Các quốc gia
phương Tây đã ủng hộ ông trong các cuộc họp cấp cao trong tháng này, nổi bật nhất
là chuyến thăm của Tổng thống Biden tới Kyiv vào thứ Hai.
Và ở nhiều nơi trên thế giới, ông Zelensky đã
trở thành một cái tên quen thuộc, đại diện cho sự kiên cường và những chiến thắng
lấy yếu thắng mạnh của Ukraine trước Nga. Mặc dù chỉ mặc áo phông và từng lồng
tiếng cho nhân vật hoạt hình Gấu Paddington, ông Zelensky đã được chiến tranh
tôi luyện, biến thành một nhà lãnh đạo tầm thế giới với nhiều uy quyền như bất
kỳ ai khác.
Hoạt động trong môi trường bạo lực, ông
Zelensky đã điều hướng các nhu cầu phát triển nhanh chóng của quân đội và đất
nước của mình. Đầu tiên, ông phải sống sót. Khi cuộc xâm lược bắt đầu và bản
thân trở thành mục tiêu truy sát của Nga, ông Zelensky đã từ chối rời khỏi Kyiv
để đảm bảo an toàn. Các quyết định ban đầu quan trọng của ông xoay quanh việc
có nên ra ngoài hay không và khi nào, để quay video sự hiện diện của ông ở thủ
đô, trong khi luôn có nguy cơ bị tấn công bằng tên lửa.
Ông Zelensky đã sớm làm dịu đi việc chỉ trích
các nhà lãnh đạo nước ngoài về việc cung cấp vũ khí, điều khiến các quan chức
phương Tây, bao gồm cả ông Biden, thấy khó chịu; ông tỏ ra thân mật và ngoại
giao trong các cuộc gặp với các nhà lãnh đạo châu Âu trong tháng này - một phần
vì ông đã nhận được phần lớn những gì ông muốn từ họ.
Ông Zelensky đã không chịu lùi bước trước áp lực
từ một số đồng minh phương Tây để tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình, kiên
định với yêu cầu của mình rằng bất kỳ thỏa thuận nào với Nga cũng phải bao gồm
việc trả lại lãnh thổ đã chiếm được - một điều kiện mà Nga gần như chắc chắn sẽ
từ chối.
Ông Zelensky cũng đã cho thấy bản lĩnh mà ông
đã thể hiện vào mùa hè năm ngoái về các quyết định sinh tử của quân đội, và đã
tích lũy được uy quyền để có thể sa thải các quan chức hàng đầu nhằm thanh lọc
chính quyền của ông khỏi vấn nạn tham nhũng.
“Ông ấy cảm thấy bình yên hơn với chính mình,”
một cố vấn của ông Zelensky, nói với điều kiện giấu tên để tiết lộ những quan
sát riêng tư. “Ông ấy hiểu rõ Ukraine nên làm gì. Không có gì mơ hồ cả: Không
có hòa bình với Nga, và Ukraine phải tự trang bị vũ khí cho mình đến tận răng”.
Với tư cách là tổng tư lệnh, ông Zelensky quyết
định các vấn đề quân sự quan trọng, chẳng hạn như các cuộc tấn công lớn mà
Ukraine đã tiến hành, nhưng nếu ông không tự quyết định thì ông sẽ ủy thác cho
các tướng lĩnh của ông. Các phụ tá cho biết ông được thông báo về diễn biến chiến
trường vào mỗi sáng sớm.
Ông Zelensky đã bị các đối thủ chính trị cáo
buộc lợi dụng quyền lực thời chiến của mình để củng cố sự độc tài của mình đối
với các đòn bẩy quyền lực thông qua thiết quân luật và thông qua việc củng cố
các phương tiện truyền thông.
Tin tức truyền hình phát sóng từ một số kênh
đã được tập hợp thành một do nhà nước kiểm soát. Các nhà phê bình cho rằng việc
này đã bóp nghẹt tự do ngôn luận. Sự chỉ trích gia tăng vào cuối tháng 12 khi
ông Zelensky ký một dự luật mở rộng thẩm quyền của cơ quan quản lý phát thanh
truyền hình nhà nước Ukraine để đưa tin về các phương tiện truyền thông báo chí
và trực tuyến.
Một năm sau cuộc chiến, những rạn nứt đầu tiên
đã xuất hiện trong nhóm phụ tá và cố vấn hàng đầu của ông Zelensky với hàng loạt
vụ sa thải vào tháng 1 vì các cáo buộc tham nhũng, bao gồm cả tuyên bố rằng các
quan chức cần cắt giảm các thỏa thuận khiến quân đội phải trả quá nhiều tiền
cho thực phẩm.
Và ở một đất nước đã quen với nền chính trị đa
nguyên, các đảng đối lập đã coi quyền lãnh đạo của ông Zelensky là sự nhân cách
hóa quá mức cuộc đấu tranh của Ukraine, tập trung vào riêng ông, với cái giá phải
trả là hàng nghìn quan chức hàng đầu khác và hàng triệu người Ukraine tham gia
vào nỗ lực chiến tranh.
Tuy nhiên, một khi cuộc xâm lược bắt đầu, ông
Zelensky quyết định rằng ông sẽ cần duy trì sự hiện diện liên tục trước công
chúng, để cho đất nước thấy rằng ông tự tin và không sợ hãi, cố vấn của ông cho
biết.
Ông Zelensky thường được cho là đã lãnh đạo
thông qua các mối quan hệ công chúng, và những nỗ lực đó đã trở thành thương hiệu
cho cách tiếp cận của ông - với chính công dân của mình và với cả thế giới.
Các phân tích về các hình ảnh phong phú thời
chiến 1 năm qua — trong các video, các bình luận có quảng cáo trên điện thoại
di động và các bài phát biểu hàng đêm của ông cho người dân Ukraine — cho thấy
ông, từ ngày mở đầu cuộc xâm lược, đã tập trung vào các chủ đề lặp đi lặp lại:
Ukraine sẽ chiến thắng nhờ đoàn kết và lòng yêu nước, Nga là một quốc gia khủng
bố, và Ukraine sẽ thẳng thắn yêu cầu viện trợ từ các đồng minh.
Olga Onuch, giáo sư khoa học chính trị tại Đại
học Manchester ở Anh và là đồng tác giả của cuốn sách "Hiệu ứng
Zelensky" về nhiệm kỳ của ông Zelensky ở Ukraine, cho biết: “Đôi khi, những
người nghiên cứu chính trị trong chúng ta có xu hướng rất thận trọng trong việc
đề cao vai trò lãnh đạo. Chúng tôi có xu hướng hoài nghi các chính trị gia,” cô
nói thêm. “Nhưng sự lãnh đạo của ông ấy cực kỳ quan trọng” đối với Ukraine.
Ngay cả một số người trong phe đối lập chính
trị trước cuộc xâm lược cũng nói rằng cách tiếp cận dựa vào công chúng của ông
Zelensky đối với vai trò lãnh đạo thời chiến đã có hiệu quả.
“Trước chiến tranh, tôi là một người quyết liệt
phê bình ông ấy,” Oleksiy Honcharenko, một thành viên Nghị viện thuộc Đảng Đoàn
kết Châu Âu đối lập, cho biết trong một cuộc phỏng vấn. “Nhưng tôi phải hoàn
toàn thẳng thắn: Ông ấy đang làm rất tốt vai trò tổng tư lệnh. Zelensky đã trở
thành gương mặt của Ukraine và là gương mặt được cả thế giới ngưỡng mộ.”
Thông qua chiến tranh, ông Zelensky đã chuyển
sang lập trường dân tộc chủ nghĩa hơn, chẳng hạn như đàn áp một giáo hội có
liên hệ với Nga đang truyền bá ảnh hưởng của Matxcơva ở Ukraine và cấm một đảng
chính trị thân Nga.
Nhưng những người quan sát chặt chẽ về nhiệm kỳ
tổng thống của ông Zelensky nói rằng ông không thay đổi nhiều đến mức không phù
hợp, một cách ngẫu nhiên, vào thời điểm cần thiết của Ukraine. Họ nói rằng vào
thời điểm xảy ra cuộc xâm lược, ông đã phát triển - về chính trị, phong cách và
tính cách của mình - trở thành nhà lãnh đạo mà thế giới sẽ chỉ biết đến khi cuộc
chiến bắt đầu.
Trong suốt năm 2021, ông Zelensky đã cố gắng
nhưng không thành công để nối lại các cuộc đàm phán với Matxcơva về việc giải
quyết cuộc xung đột ở miền đông Ukraine đã âm ỉ kể từ khi Nga can thiệp quân sự
vào năm 2014. Gạt bỏ những lời chỉ trích là ngây thơ, vào năm 2019, ông
Zelensky thậm chí còn đầu hàng lãnh thổ cho các lực lượng ủy nhiệm của Nga
trong chính sách rút lui dọc theo chiến tuyến, với hy vọng làm các cuộc đàm
phán bớt căng thẳng.
Sự thất bại của sáng kiến này, và phản ứng dữ
dội bên trong nước — với những người biểu tình trên đường phố ở Kyiv cáo buộc
ông phản quốc vì đã giao nộp đất đai — đã đưa tổng thống Ukraine đến một công
thức chính trị trong đó ông bác bỏ những nhượng bộ do Matxcơva ép buộc.
Thay vào đó, ông đặt cược vào ý chí chiến đấu
của người Ukraine và sự ủng hộ của các đồng minh, một cách tiếp cận cho đến nay
đã tỏ ra thành công.
Mặc dù ông Zelensky đã tạo dựng sự nghiệp
trong lĩnh vực điện ảnh nói tiếng Nga trước khi tham gia chính trường, nhưng
ông đã xoay trục sang ngôn ngữ Ukraine trong hầu hết các phát biểu công cộng mà
nhiều người ở Ukraine đã thực hiện sau cuộc xâm lược — nhưng ông Zelensky đã bắt
đầu hướng chuyển hướng đó ngay từ đầu chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2019
và giai đoạn đầu trong nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Về chính sách đối ngoại, ông Zelensky đã được
biết trước cuộc tấn công của Nga thông qua một vụ bê bối chính trị của Mỹ, định
hình lập trường của ông về quan hệ với các đồng minh. Chỉ vài ngày sau cuộc bầu
cử năm 2019, ông Zelensky đã phải đối mặt với mối đe dọa từ bỏ viện trợ quân sự
từ đồng minh quan trọng nhất của đất nước ông, Hoa Kỳ, nếu ông không tuân theo
yêu cầu từ Donald J. Trump, khi đó là tổng thống, và các cộng sự để mở cuộc điều
tra Hunter Biden có động cơ chính trị.
Thông qua tình tiết dẫn đến cuộc luận tội đầu
tiên của ông Trump, ông Zelensky bắt đầu nói về sự cần thiết của Ukraine, bất
chấp sự phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài, trở thành một “chủ thể” trong các cuộc
đàm phán với các đồng minh, chứ không phải là một đối tượng thảo luận chuyên bị
thúc ép vì các mưu đồ chính trị của các nước khác.
“Zelensky với tư cách là một tổng thống thời
chiến đã không thực sự thay đổi khi so với tư cách là một nhà lãnh đạo,” bà
Onuch, đồng tác giả của nghiên cứu học thuật về nhiệm kỳ tổng thống của ông,
cho biết. “Những ai đang tìm kiếm ai đó sinh vào ngày 24 tháng 2 năm 2022 để
làm lãnh đạo, cần phải làm bài tập về nhà của họ.”
Một giọng điệu mạnh mẽ hơn đã xuất hiện khi
ông Zelensky cho rằng điều đó là cần thiết – và nó đã trở thành một dấu hiệu
cho thấy sự tương tác thời chiến của ông với các chính phủ đồng minh. Mối quan
hệ của ông với các đồng minh phương Tây đã có lúc trở nên căng thẳng khi ông
gây áp lực buộc họ phải có thêm viện trợ và từ chối các đề xuất từ các nhà lãnh
đạo như Emmanuel Macron của Pháp rằng ông nên đàm phán một thỏa thuận hòa bình.
Volodymyr Yermolenko, tổng biên tập của nền tảng
tin tức đa phương tiện UkraineWorld, cho biết: “Các chính trị gia Ukraine không
phải lúc nào cũng lên tiếng về những áp lực mà họ phải đối mặt từ các đồng minh
phương Tây, đôi khi là do nhầm lẫn, đôi khi là ngây thơ”. “Nếu Ukraine thực sự
được đối xử bình đẳng, ông Macron phải làm rõ lập trường của Ukraine.”
Ông Zelensky đã nhiều lần nói rằng ông may mắn
được trở thành nhà lãnh đạo của Ukraine, một quốc gia có truyền thống tự tổ chức
và hoạt động tình nguyện mạnh mẽ.
“Cảm giác của tôi là ông ấy được quốc gia lãnh
đạo, chứ không phải ông ấy là lãnh đạo của quốc gia,” ông Yermolenko nói, đề cập
đến thành công của ông Zelensky trong việc khơi dậy sự kiên cường và tức giận của
Ukraine đối với Nga. “Zelensky là hiện thân của sự phản kháng này nhưng không
phải là nguồn gốc.”
Ông Zelensky đã làm việc với ít nhất hai người
viết diễn văn, Yuriy Kostyuk, cựu biên kịch tại công ty sản xuất phim hài của
ông; và Dmytro Lytvyn, một cựu nhà báo, theo các phương tiện truyền thông
Ukraine đưa tin.
Một số bài phát biểu đưa ra những luận điểm phức
tạp về địa chính trị hoặc mang đậm dấu ấn lịch sử với các nhà lãnh đạo thời chiến
trong quá khứ, bao gồm cả Winston Churchill; những bài khác là những phản ánh
đơn giản, sâu sắc về tổn thất của chiến tranh.
“Đây là câu chuyện của những người sống ở
Borodyanka,” ông Zelensky nói trong một bài phát biểu hồi tháng 5 về một vùng
ngoại ô Kyiv bị quân Nga đánh bom. Họ “nâng niu và ôm hôn con mình trước khi đi
ngủ và bằng cách nào đó họ đi ngủ và không bao giờ thức dậy nữa.”
Hình ảnh:
1: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604373211524&set=pcb.6201605273211434
Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Kherson,
Ukraine, vào tháng 11. Khi chiến tranh tiến triển, ông Zelensky, 45 tuổi, ngày
càng tự tin và dày dạn bản lĩnh trận mạc.
2: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604369878191&set=pcb.6201605273211434
Tổng thống Mỹ Biden đã gặp ông Zelensky tại
Kiev, thủ đô Ukraine, vào thứ Hai. Các nước phương Tây ủng hộ nhà lãnh đạo
Ukraine
3: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604376544857&set=pcb.6201605273211434
Ông Zelensky phát biểu trước các thành viên Quốc
hội tại Tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ vào tháng 12. Ông đã tạm ngưng việc chỉ trích
các nhà lãnh đạo nước ngoài về việc cung cấp vũ khí, điều khiến các quan chức
phương Tây, bao gồm cả ông Biden, tức giận.
4: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604469878181&set=pcb.6201605273211434
Ông Zelensky tại một cuộc họp báo ở Kiev năm
ngoái. Ông đã bị các đối thủ chính trị buộc tội lợi dụng quyền lực thời chiến của
mình để củng cố sự thống trị của mình đối với các đòn bẩy quyền lực.
5: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604506544844&set=pcb.6201605273211434
Ông Zelensky phát biểu trong một video trên
Facebook vào ngày 24 tháng 2 năm 2022, ngày đầu tiên Nga xâm lược Ukraine. Một
cố vấn cho biết khi chiến tranh bắt đầu, ông Zelensky quyết định sẽ cần duy trì
sự hiện diện liên tục trước công chúng.
6: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604549878173&set=pcb.6201605273211434
Ông Zelensky tại Izium vào tháng 9, sau khi
thành phố bị lực lượng Ukraine chiếm lại. Trải qua chiến tranh, ông Zelensky đã
chuyển sang lập trường dân tộc chủ nghĩa hơn.
7: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604623211499&set=pcb.6201605273211434
Ông Zelensky chờ kết quả bỏ phiếu tại buổi tập
trung vào đêm bầu cử Tổng thống tháng 3/2019.
8: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604673211494&set=pcb.6201605273211434
Ông Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir V.
Putin gặp nhau vào tháng 12/2019 tại Paris.
9: https://www.facebook.com/photo?fbid=6201604706544824&set=pcb.6201605273211434
Ông Zelensky, khi đó là ứng cử viên Tổng thống,
trên phim trường khi quay chương trình truyền hình “Đầy tớ của nhân dân” vào
tháng 2 năm 2019.
.
Bài gốc
https://www.nytimes.com/.../europe/ukraine-zelensky-war.html
NYTIMES.COM
Tempered in a Crucible of Violence, Zelensky
Rises to the Moment
Tempered in
a Crucible of Violence, Zelensky Rises to the Moment
No comments:
Post a Comment