TS.
Phạm Thị Kiều Ly và luận án về Lịch sử chữ quốc ngữ được giải của Pháp
Quốc
Phương
BBC News Tiếng Việt
13 tháng 6 2021
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-57445693
Một luận án tiến sỹ của tác giả người Việt Nam làm
về lịch sử ngữ pháp và chữ viết dùng chữ cái Latinh của tiếng Việt vừa nhận được
tổ chức mạng lưới nghiên cứu Á châu của Pháp (GIS Asie) chọn trao giải thưởng
luận án xuất sắc hôm 02/6/2021.
Người nhận được giải thưởng này, nhà ngôn ngữ
học, Tiến sỹ Phạm Thị Kiều Ly, nhân dịp này, hôm 11/6, đã dành cho BBC News Tiếng
Việt một cuộc phỏng vấn qua đó giúp tìm hiểu rõ hơn về ý nghĩa của giải thưởng
và sự kiện này.
Tiến sỹ ngôn ngữ học
Phạm Thị Kiều Ly vừa nhận được giải thưởng từ nước Pháp cho luận án tiến sỹ xuất
sắc về nghiên cứu châu Á
BBC: Xin
chào Tiến sỹ Phạm Thị Kiều Ly, trước hết chúc mừng Tiến sỹ vừa
nhận được một phần thưởng khoa học cho công trình luận án của mình từ nước
Pháp, xin Tiến sỹ vui lòng cho độc giả BBC News Tiếng Việt biết ý
nghĩa, nội dung của giải thưởng này và cảm tưởng bản thân ra sao khi
được trao giải?
TS. Phạm Thị Kiều Ly: Luận án này của tôi là một trong ba luận án xuất sắc nhất được giải
thưởng của tổ chức GIS Asie (French Academic network on Asian studies). Gis
Asie quy tụ khoảng 1.250 nhà nghiên cứu về châu Á. Giải thưởng cho luận án GIS
Châu Á là một trong số các hoạt động của tổ chức này nhằm hỗ trợ các nhà nghiên
cứu trẻ và thúc đẩy các nghiên cứu về Châu Á. Năm 2020, tổ chức trao giải thưởng
cho ba luận án xuất sắc về lĩnh vực của khoa học xã hội và nhân văn (đây là lần
trao giải thứ 3 của tổ chức).
Hoàn thành công trình nghiên cứu của mình và
thấy nó được đón nhận và được đánh giá cao, là một niềm vui mừng, tự hào không
chỉ của riêng tôi, mà còn của bất kỳ nhà nghiên cứu trẻ nào thấy đứa con tinh
thần của mình được đón nhận.
Luận án của Tiến sỹ
Phạm Thị Kiều Ly là một trong ba công trình được GIS ASIE trao giải thưởng hôm
02/6/2021
Bí quyết chia sẻ với
bạn trẻ
BBC:Nhân dịp
này, Tiến sỹ có thể chia sẻ bí quyết gì cho các bạn trẻ Việt Nam để có
thể nghiên cứu khoa học đạt hiệu quả, thành công và có những luận án
như Tiến sỹ đã được ghi nhận từ Pháp vừa rồi?
TS. Phạm Thị Kiều Ly: Việc tôi muốn làm luận án về Lịch sử chữ quốc ngữ xuất phát từ sự vô
minh của chính bản thân tôi về lịch sử văn tự của Việt Nam, thời điểm đó (khoảng
năm 2012), tôi không hề biết vì sao chúng ta lại dùng chữ viết Latinh. Với mong
muốn đi tìm câu trả lời cho sự tò mò của bản thân, tôi bắt đầu đọc tài liệu
liên quan đến lịch sử chữ quốc ngữ và ước muốn làm một công trình nghiên cứu
sâu hơn về đề tài này. Rất may mắn là tôi đã được học bổng của vùng Ile de
France (Pháp) để làm đề tài này trong điều kiện tài chính ổn định.
Tôi đã làm đề tài này với đam mê, cũng nhờ đam
mê nên tôi quyết tâm học thêm các kiến thức, kỹ năng để có thể đọc được các văn
bản cổ và theo rất nhiều khóa học khác để bổ sung kiến thức về lịch sử truyền
giáo, ngữ học truyền giáo và lịch sử các lý thuyết ngôn ngữ.
Ngoài ra, tôi may mắn vì có những người thầy
tuyệt vời đó là học giả Dan Savatovsky, ông là Giáo sư hướng dẫn chính của tôi.
Savatovsky là Giáo sư của Đại học Sorbonne nouvelle, Giám đốc trường Tiến sĩ về
Khoa học Ngôn ngữ, chuyên nghiên cứu về Lịch sử giảng dạy tiếng Pháp và Lịch sử
các Lý thuyết ngôn ngữ.
Ông luôn tin tưởng và để tôi tự do lựa chọn đường
hướng nghiên cứu của mình. Điều quan trọng nhất là ông đã dạy tôi cách trở
thành một nhà nghiên cứu chuyên nghiệp : từ chuyện viết bài, chọn tạp chí, đến
tổ chức hội thảo quốc tế và xây dựng mạng lưới nghiên cứu. Ngoài ra, tôi còn có
một người thầy đỡ đầu, đó là là học giả Michel Ferlus, người chuyên nghiên cứu
về lịch sử các ngôn ngữ vùng Đông Nam Á, ông đã dạy tôi về lịch sử tiếng Việt,
nhưng luôn lắng nghe tất cả những phát kiến mới trong nghiên cứu của tôi và
luôn động viên tôi cần có thêm nhiều kết quả nghiên cứu tốt hơn nữa.
Tôi nghĩ việc chọn Giáo sư rất quan trọng vì
chọn Giáo sư tức là chọn cả Laboratory. Cũng nhờ Giáo sư tôi thuộc Viện nghiên
cứu Lịch sử các Lý thuyết ngôn ngữ, nên tôi hiểu được rằng : quá trình các thừa
sai ghi các âm tiếng Việt bằng văn tự Latinh nằm trong trào lưu chung của
"ngữ học truyền giáo" từ thế kỷ 16. Khi đó các thừa sai dùng hai công
cụ chính để học một ngôn ngữ mới: ghi âm của các ngôn ngữ đó bằng chữ cái
Latinh và miêu tả ngôn ngữ đó theo mô hình ngữ pháp La-tinh. Chính vì vậy tôi
đã tiếp cận đề tài về Lịch sử chữ quốc ngữ cả trên phương diện ngữ pháp và sáng
tạo chữ viết.
Phạm Thị Kiều Ly tại
văn khố của Hội thừa sai Paris, Pháp
Phụ nữ và nghiên cứu
khoa học
BBC:
Theo Tiến sỹ, phụ nữ làm nghiên cứu khoa học thời
nay có điểm khó, dễ, thuận lợi, thách thức gì đáng nói so với
thế hệ trước? Có điều gì Tiến sỹ muốn chia sẻ thêm với các bạn trẻ
quan tâm tới lĩnh vực của chị nói riêng và nghiên cứu khoa học nói chung?
TS. Phạm Thị Kiều Ly: Thực ra phụ nữ hay nam giới làm nghiên cứu khoa học đều cần đam mê và
chấp nhận một số hy sinh nhất định. Nhưng đó là sự lựa chọn của mỗi cá nhân. Thế
hệ chúng tôi được tự do hơn và có nhiều công cụ hỗ trợ hơn thế hệ trước. Như mảng
nghiên cứu về văn tự cổ của tôi, việc có Internet giúp tôi rất nhiều, các thế hệ
trước đây cần phải đến văn khố để đọc tư liệu trong nhiều ngày, nhiều tháng;
nhưng giờ đây, nếu tôi muốn có thông tin chính xác về văn bản mình cần, tôi có
thể đặt thủ thư chụp lại tư liệu đó và chuyển lại cho mình.
Tôi vẫn luôn nhớ ánh mắt thể hiện sự bất lực của
một nhà nghiên cứu người Đài Loan qua Paris tìm tài liệu trong văn khố. Cô ấy
phải mang con trai khoảng 5-6 tuổi đi theo vì không ai trông con. Thủ thư không
đồng ý cho trẻ con vào văn khố (vì đó là quy định và nhỡ hỏng mất các văn bản
viết tay) và cô ấy không biết phải làm thế nào. Phụ nữ làm khoa học cần dũng cảm
và quyết tâm hơn, bởi một thiên chức tự nhiên, phụ nữ gắn bó hơn với gia đình
và con cái.
Phạm Thị Kiều Ly và
người hướng dẫn chính luận án, Giáo sư Dan Savatovsky, ĐH Sorbonne nouvelle
Dự định nghiên cứu
tiếp theo
BBC: Dự định nghiên
cứu tiếp theo của Tiến sỹra sao? Từ kết quả của luận án, hướng đi tiếp
theo có thể là gì và cókỳ vọng gì không?
TS. Phạm Thị Kiều Ly: Sau khi bảo vệ xong luận án năm 2018, tôi về Việt Nam và tự dành cho
mình khoảng 2-3 năm để đọc sách (vì trong thời gian làm luận án tôi không có
nhiều thời gian để đọc sách chủ đề khác ngoài các cuốn liên quan đến đề tài
nghiên cứu). Tôi cũng sửa luận án để xuất bản (tôi vừa hoàn thành bản thảo tiếng
Pháp và gửi cho Nhà Xuất bản Les Indes Savantes (Paris)). Ngoài ra có một số
chương trong luận án tôi không cho vào sách được (tổng luận án của tôi là 640
trang), tôi chỉnh lý thành các bài báo khoa học và gửi cho các tập san chuyên
ngành.
Tôi dự định từ năm tới (khi chúng ta hy vọng
được đi lại bình thường sau Covid-19), tôi quay lại nước Pháp và bắt tay vào
nghiên cứu quá trình các thừa sai của Hội thừa sai Paris miêu tả các ngôn ngữ của
các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và tạo ra chữ viết Latinh cho các ngôn ngữ
này. Các thừa sai đến Tây Nguyên từ Thế kỷ 19 và đã soạn rất nhiều công trình
ngữ học của một chục ngôn ngữ, đơn cử như các cuốn từ điển và ngữ pháp của tiếng
Ba-na, Jrai v.v...
Tôi cũng không kỳ vọng gì nhiều, vì thực ra
nhà khoa học trước tiên là đi tìm câu trả lời cho chính những tò mò của bản
thân.
Tiến
sĩ Phạm Thị Kiều Ly là nhà ngôn ngữ học có luận án thuộc ngành
Khoa học Ngôn ngữ được bảo vệ tại Đại học Sorbonne nouvelle,
Pháp năm 2018. Luận án này có tiêu đề "Lịch sử ngữ pháp và chữ viết dùng chữ cái Latinh của
tiếng Việt từ 1615 đến 1919" (La grammatisation du vietnamien de 1615 à
1919 : histoire des grammaires et de l'écriture romanisée du vietnamien.)
GIS
(Asie) là một Mạng lưới Học thuật Pháp dành cho
Nghiên cứu Châu Á (GIS Asie), tập hợp, phối hợp và hỗ trợ các cộng đồng nghiên
cứu trong lĩnh vực Châu Á học có liên hệ với Pháp Mạng lưới bao
gồm 80% cộng đồng, tức là 1.130 học giả trong 33 nhóm nghiên cứu đặt tại Pháp,
Bỉ và Á châu. Các nhóm này thuộc 25 trường đại học và tổ chức nghiên cứu
được liên kết chính thức. GIS Asie có mục đích cơ cấu và
liên kết các Nghiên cứu Pháp - Á, tham gia đào tạo các học giả trẻ,
cung cấp hỗ trợ cho việc quốc tế hóa cộng đồng Nghiên cứu Pháp Á và thực
hiện giám sát khoa học, phổ biến và hỗ trợ công tác nghiên cứu châu Á,
trong số các sứ mạng khác.
***
TIN LIÊN QUAN
Kỷ niệm 100 năm chữ Quốc
ngữ thay cho chữ hán ở Việt Nam
30 tháng 9, 2019
Những chuyện nói thêm
quanh tranh cãi về Alexandre de Rhodes
24 tháng 12 năm 2019
.
Những người giúp
chữ Quốc ngữ 'làm nên'
31 tháng 8 năm 2018
.
VN: Có nên đặt tên đường
phố ở Đà Nẵng theo hai Giáo sĩ Công giáo?
8 tháng 12 năm 2019
No comments:
Post a Comment