Tú Anh – RFI
Đăng ngày 16-11-2018
Chiếc
ghế của thủ tướng Anh Theresa May bị đe dọa, nước Anh có nguy cơ tay trắng ly
thân với châu Âu, tổng thống Pháp "sám hối", nước Pháp nín thở chờ
ngày "Thứ Bảy đen" với làn sóng áo vàng chống tăng thuế xăng dầu.
Nhưng tình trạng
bất trắc của Anh hay Pháp sẽ không thấm gì so với hiểm nguy sinh tử đe dọa toàn
cầu kể từ sau Thế Chiến II : làn sóng dân tộc chủ nghĩa bùng dậy tứ phương với
những Donald Trump, Tập Cận Bình, Vladimir Putin "lớn nhỏ".
Báo chí Pháp có cùng một trạng thái bất an. "Brexit,
một thỏa thuận bị la ó", tựa của La Croix. "Hàng loạt
bộ trưởng Anh từ chức, Theresa May cực lực bảo vệ thỏa hiệp", tựa
của Les Echos, một thỏa hiệp mà Le Monde gọi là "tốt nhất trong bối cảnh
hai bên đều bại".
Macron
đối mặt với một phong trào xã hội khó lường
Trong khi tại Luân Đôn, chính phủ Anh bị rung chuyển
thì nước Pháp có thể bị tê liệt trong ngày Thứ Bảy 17/11/2018 . Macron đối mặt
với một phong trào công dân chưa từng có, kêu gọi phong tỏa các trục giao thông
chống tăng thuế xăng dầu, theo tờ Les Echos. Nhật báo kinh tế nhắc lại là trong
suốt tuần, chính phủ tìm cách giải tỏa cơn giận của một bộ phận đông đảo dân
chúng không tin vào lời phân trần của hành pháp, cần chuyển đổi qua năng lượng
sạch.
Les Echos không nghĩ rằng cơn giận của phong trào
"áo vàng"- màu áo an toàn giao thông - của người phát động biểu tình,
sẽ giảm, bởi vì họ không tin vào tổng thống, bởi vì Emmanuel Macron không phải
là một người yêu môi trường. Trong bối cảnh các đảng chính trị cực tả và cực hữu
nhập cuộc để gây thêm khó khăn cho điện Elysée, bài bình luận của La Croix chỉ
trích thái độ vô tâm của những kẻ lợi dụng thời cơ. Theo nhật báo Công giáo,
phong trào tranh đấu chống tăng giá xăng thể hiện một nỗi bất bình của dân
chúng khi có bất công.
Trong lịch sử, đó là tiền đề của cách mạng 1789 khởi
đầu là chống sưu cao thuế nặng. Nhưng trong vụ tăng giá xăng, tổng thống Macron
đã có lý khi lưu ý là phong trào này được những tổ chức chính trị có quan điểm
đối chọi nhau về kinh tế ủng hộ. Một phe, thuộc tả phái luôn đòi tăng chi tiêu
Nhà nước. Phe kia, thiên hữu thì chống tăng thuế.
Vậy tại sao họ cùng xuống đường ủng hộ biểu tình ?
Chẳng qua là vì các phe này muốn kiếm phiếu cho năm tới. Trong khi đó, chính
sách bớt sử dụng nhiên liệu gây ô nhiễm, khuyến khích người dân bỏ xe dùng dầu
diesel và đòi hỏi chống nhiên liệu lên giá đều là hai ý nguyện chính đáng như
nhau. Có điều nổi giận là chuyện ngay bây giờ, còn bảo vệ môi trường là lợi ích
chung cho tương lai.
Khẩn cấp thỏa mãn nguyện vọng nhất thời của người
dân là bổn phận của chính phủ nhưng để tiếp tục thực hiện mục tiêu chống biến đổi
khí hậu, nỗ lực thuyết phục dân chúng. Dù sao đi nữa thì người dân Pháp vẫn có
cơ hội biểu hiện bất bình qua lá phiếu. Còn những toan tính chính trị, khai
thác cơn giận nhất thời của dân chúng, của một số đảng phái cực hữu và cực tả
rõ ràng là không thật tâm phục vụ đất nước, nhật báo công giáo kết luận.
Trump,
Tập, Putin và các lãnh tụ nuôi mộng bá quyền
Giới chính trị Pháp đánh nhau vì những chuyện không
đâu như bão tố trong ly nước, không thấy cuồng phong đang nổi dậy ở tứ phương.
Đó là nội dung bài bình luận "Chủ nghĩa dân tộc thức giấc" trên
Libération.
Trước hết, với bài phân tích "Macron
trên đường sám hối" nhật báo cánh tả tỏ ra thông cảm nhưng nghiêm
khắc với chủ nhân điện Elysée.
Cũng như Le Monde, sau khi tổng thống Pháp, trả lời
phỏng vấn từ hàng không mẫu hạm nguyên tử Charles de Gaulle chiều Thứ Tư nhìn
nhận khuyết điểm, tự phê bình là chưa có "tôn trọng nguyện vọng dân chúng
một cách đúng nghĩa". Trên Libération, cây bút bình luận uy tín Alain
Duhamel cảnh báo giới chính trị về mối đe dọa thực sự của làn sóng cực hữu vì
nó đã thức giấc khắp địa cầu sau giấc ngủ dài từ 1945, qua các giai đoạn từ chiến
tranh lạnh, hòa bình lạnh cho đến những cố gắng thỏa hiệp tìm một thế giới đa cực.
Giờ đây đã đến thời điểm chủ nghĩa dân tộc trở lại trong thế mạnh.
Trước hết, theo tác giả, đứng đầu danh sách là
Donald Trump. Tổng thống thứ 45 của Mỹ với chủ trương "Nước Mỹ trước hết" đã
công khai tuyên bố "tôi là người theo chủ nghĩa dân tộc".
Nhưng Donald Trump không phải là người duy nhất phất
ngọn cờ "chủ nghĩa dân tộc". Từ nhiều thập niên qua,
Trung Quốc từng bước xây dựng một thế lực bành trướng bá quyền, tăng cường quân
sự, thao túng các nước châu Á và đẩy quân cờ sang các châu lục khác.
Vladimir Putin, tuy không có thực lực như Tập Cận
Bình, nhưng cũng biểu lộ tham vọng đế quốc tương tự : nuốt gọn bán đảo Crimée,
ngắm nghé phần lãnh thổ còn lại của Ukraina, hù dọa Gruzia và ba nước trong
vùng Baltic.
Trong khu vực Trung Cận Đông, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, những
thế lực cấp vùng cũng phô trương sức mạnh với láng giềng, làm như là đế quốc Ba
Tư và Ottoman sắp hồi sinh đến nơi.
Trong bàn cờ này, châu Âu bị bao vây bởi những lân
bang hiếu chiến, những tổ chức Hồi Giáo khủng bố. Một thế giới bất ổn, hận thù,
kinh tế biến động, quân sự hiếu chiến, chính trị độc tài. Một thế giới nguy hiểm
và bất trắc do những kẻ mộng du lãnh đạo.
Thế mà châu Âu cũng không tránh được làn sóng dân tộc
chủ nghĩa nội bộ, càng ngày càng thô bạo. Thay vì luận tội, tác giả đặt một số
câu hỏi : Brexit là gì nếu không phải là một dạng dân tộc chủ nghĩa ích kỷ ?
Liên đoàn nước Ý và đảng 5 sao là gì nếu không phải là một thể loại "quốc
gia cực đoan" ? Làm sao định nghĩa được chính sách bài ngoại của Ba Lan,
Hungary, hai nạn nhân của Đức Quốc Xã và Cộng Sản nếu không phải là mưu toan trả
thù ? Hai dân tộc Đông Âu được ngưỡng mộ như những anh hùng yêu nước giờ đây
làm châu Âu lo ngại vì xu hướng bài ngoại. Nước Đức cho dù vẫn còn vết thương lịch
sử phát-xít, cho dù có nỗ lực tột cùng để xây dựng một Nhà nước thượng tôn pháp
luật, thế mà đảng cực hữu AfD cũng vươn lên được. Tại nước Pháp, tuy bất tài,
nhưng Marine Le Pen cũng vào được vòng chung kết bầu cử tổng thống năm 2017.
Trong bối cảnh này, theo Alain Duhamel, tổng thống
Pháp Emmanuel Macron đã nhìn đúng, nói đúng trong bài diễn văn tưởng niệm nạn
nhân 100 năm Thế Chiến I kết thúc, trước hơn 60 nhà lãnh đạo thế giới, trong đó
có những người theo chủ nghĩa dân tộc. Tổng thống Pháp muốn huy động lực lượng
đối phó với mối đe dọa thực sự này nhưng "lính" của ông còn bao nhiêu
trong nước Pháp chia rẽ, bất đồng hơn bao giờ hết ? Và các đồng minh ở đâu khi
mà các xu hướng chính trị tranh cãi nhau vì những chuyện không đâu ?
Sri
Lanka trong cảnh "Rắn hai đầu"
Về thời sự châu Á, Le Figaro có bài viết đề tựa
"Sri Lanka : Đất nước có hai thủ tướng". Đời sống chính trị tại
Sri Lanka bị tê liệt từ ba tuần nay sau việc tổng thống Sirisena bất ngờ thay
thủ tướng Ranil Wickremesinghe bởi ông Mahinda Rajapaksa, cựu tổng thống Sri
Lanka từ năm 200-2015.
Theo nhận định của Christophe Jaffrelot, giáo sư trường
Khoa Học Chính Trị Paris -Sciences Po, chuyên gia về Nam Á, được Le Figaro
trích dẫn, vụ việc để lại hai hậu quả nặng nề.
Thứ nhất, cựu tổng thống Mahinda Rajapaksa công khai
thân Trung Quốc. Trong suốt 10 năm lãnh đạo đất nước, Rajapaksa đã được Bắc
Kinh cung cấp vũ khí để dập tắt phong trào du kích Tamoul (năm 2009), tài trợ đầu
tư và được cấp nhiều khoản tín dụng mà đất nước giờ không thể hoàn trả.
Việc cựu tổng thống trở lại cầm quyền sẽ là một tin
vui cho Trung Quốc, đang có tham vọng mở rộng ảnh hưởng trong khu vực thông qua
các chương trình hỗ trợ vốn như tại Pakistan, Maldives…
Thứ hai, Rajapaksa là một nhân vật chuyên chế, nổi
tiếng tham nhũng, trấn áp báo giới và luôn tìm cách cản trở mọi yêu cầu xét xử
những người có liên quan đến tội ác chiến tranh trong suốt thời gian xảy ra
xung đột với phe Tamoul. Khi bổ nhiệm Rajapaksa làm thủ tướng chính phủ, tổng
thống Sirisena đang làm dấy lên nỗi lo thụt lùi tự do và Nhà nước Pháp quyền.
Bị bãi nhiệm bất công, ông Ranil Wickremesinghe từ
chối rời bỏ vị trí. Cuộc chiến ngoài đường phố giờ lan sang cả nghị trường. Mỗi
bên đều cố tìm kiếm các liên minh để có được đa số. Nhiều tin đồn thổi dấy lên
cho rằng nhiều nghị sĩ được đút lót đến hàng nghìn đô la. Cựu tổng thống trưng
dụng các dân biểu đối thủ bằng cách hứa hẹn các vị trí bộ trưởng.
Theo Le Figaro, ngay cả khi bộ đôi tân – cựu tổng thống
có thể tồn tại, Sri Lanka vẫn rơi vào bất định do bởi mối hợp tác phản tự nhiên
này. Tờ báo nhắc lại Sirisena từng là bộ trưởng dưới thời tổng thống Mahinda
Rajapaksa trước khi lên cầm quyền lãnh đạo đất nước khi liên kết với phe đối lập
trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2015.
Sau chiến thắng, tổng thống Sri Lanka từng tiết lộ rằng
ông rất có thể sẽ bị những người thân cận của Mahinda Rajapaksa ám sát nếu như
ông thất cử. Sirisena cũng biết rất rõ tân thủ tướng mới của ông là một nhân vật
nguy hiểm, không dung thứ.
Nhất là, trong bối cảnh kinh tế khủng hoảng và đảng
của cựu tổng thống Rajapaksa giành được nhiều thắng lợi tại nhiều địa phương hồi
tháng 2/2018, việc thay thế thủ tướng gần như là cấp thiết.
Hồi
hương : Nỗi khiếp hãi của người Rohingya
Còn tại Bangladesh, báo Le Monde giải thích vì
sao "Người Rohingya sợ bị hồi hương về Miến Điện". Chính
quyền Dhaka hiện đang tìm cách cưỡng ép những người tị nạn Rohingya đến
Bangladesh từ năm 2017 về nước.
Người tị nạn Rohingya tại Bangladesh sợ bị đưa về nước
đến mức 98% trong số 2000 người nằm trong danh sách đầu tiên bỏ trốn khỏi các
trại tị nạn.
Chương trình hồi hương người Rohingya đã được hai nước
ký kết từ tháng 11/2017, dự kiến bắt đầu thực hiện từ đầu năm 2018, nhưng đã phải
hoãn lại vì cùng một lý do : Dù rất muốn trở về quê hương, bang Rakhine, phía
tây Miến Điện, nhưng người tị nạn Rohingya vẫn chưa sẵn sàng đối mặt với binh
sĩ hay cộng đồng Phật giáo Miến Điện.
Đặc biệt, Le Monde chỉ trích thái độ mập mờ của hai
chính phủ Miến Điện và Bangladesh. Một mặt, chính quyền Naypiydaw muốn chứng tỏ
với cộng đồng quốc tế là không hề tồn tại một kế hoạch "thanh trừng
sắc tộc" nào trước đó như cáo buộc của Liên Hiệp Quốc. Thế nhưng,
chính quyền địa phương bang Rakhine vốn dĩ từ lâu thù ghét những người Hồi
giáo, nhất là phe quân đội và cảnh sát.
Mặt khác, phía chính quyền Bangladesh cũng có thái độ
không nhất quán trong việc giúp đỡ hàng trăm nghìn người tị nạn. Chính quyền nước
này đã cho triển khai cảnh sát và quân đội đến các trại tị nạn, tìm mọi cách kể
cả bằng vũ lực ép buộc người Rohingya phải hồi hương. Theo lời thuật của nhiều
người tị nạn, tình hình tại một số trại "rất căng thẳng" trước
các chiến dịch kiểm tra nhân thân của cảnh sát. Cao Ủy Tị Nạn Liên Hiệp Quốc đã
phải lên tiếng báo động về mối nguy hiểm của những chiến dịch cảnh sát này.
No comments:
Post a Comment