Từ chuyện Cục Đường Sắt Việt
Nam, nghĩ về huyết mạch và viễn kiến
25/05/2024
https://www.voatiengviet.com/a/7625662.html
Cục
Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) vừa loan báo, việc sửa chữa hầm Chí Thạnh gặp diễn biến
phức tạp nên không thể dự đoán khi nào hoàn tất [1].
Hầm
Chí Thạnh tọa lạc trên đoạn đường sắt chạy qua xã An Định, huyện Tây An, tỉnh
Phú Yên, bị sạt lở vào sáng 21/5/2024 khi đang được tu bổ và vì vậy, các đoàn
xe lửa từ Bắc vào Nam phải dừng ở ga La Hai, hành khách được vận chuyển bằng đường
bộ đến ga Tuy Hòa (trung chuyển) để tiếp tục hành trình bằng đường sắt. Còn các
đoàn xe lửa từ Nam ra Bắc phải dừng ở ga Tuy Hòa, hành khách cũng được vận chuyển
bằng đường bộ đến ga La Hai mới có thể đi về hướng Bắc bằng tàu.
Chỉ
từ chiều 21/5/2024 đến sáng 22/5/2024, Tổng Công ty ĐSVN đã phải trung chuyển
27.000 khách qua khu vực có hầm Chí Thạnh, chưa biết con số phải trung chuyển
trong những ngày sắp tới sẽ tăng đến mức nào. Để tránh thua lỗ nặng nề hơn,
ngành đường sắt đã ngưng vận chuyển hàng hóa. Điều này sẽ khiến giá nhiều loại
hàng hóa gia tăng vì chi phí vận chuyển là một trong những yếu tố cấu thành giá
bán. Các bên (nhà sản xuất, thương nhân, người tiêu dùng) phải chia đều thiệt hại!
Chỉ
trong khoảng một tháng, giao thông trên tuyến đường sắt tê liệt hai đợt. Đợt
trước chuyện tương tự diễn ra hồi hạ tuần tháng 4/2024 vì hầm Bãi Gió tọa lạc ở
đoạn chạy qua xã Đại Lãnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa cũng bị sập khi đang
tu bổ. Tổng Công ty ĐSVN cho biết, việc gián đoạn mười ngày trong vận chuyển đã
khiến họ thiệt hại khoảng 50 tỷ. Theo Tổng Công ty ĐSVN, trên tuyến đường sắt
xuyên Việt còn 12 hầm khác cần tu bổ khẩn cấp vì “có thể bị sự cố bất cứ lúc
nào” [2]. Chuyện không chỉ có thế!
***
Sau
khi hầm Bãi Gió bị sập ba lần trong hai ngày (lần một vào ngày 12/4/2024, hai lần
còn lại xảy ra trong ngày kế tiếp), một số người am tường kỹ thuật đã chia sẻ
trên mạng xã hội những suy tư về rủi ro của giao thông đường sắt. Đại ý: Sau
khi đã sử dụng hàng thế kỷ, các hầm đường sắt gần như đã “bị mục” vì rung lắc,
chấn động, cộng hưởng từ hàng triệu chuyến tàu qua lại trong hầm. Chắc chắn vết
nứt trong các hầm đã chi chít như tổ ong và mềm như cát, đụng vào là sập...
Giới
am tường kỹ thuật cảnh báo: Bởi đường hầm Bãi Gió dài khoảng 900
mét, không có hệ thống thông gió, thông khí, chiếu sáng nên mỗi khi tàu đi
vào hầm, hành khách luôn ngửi thấy mùi khói đặc sệt của dầu diesel do hàng
triệu chuyến tàu thải ra và cứ luẩn quẩn trong đó suốt cả thế kỷ. Trong
tương lai, hầm sập khi một đoàn tàu dài khoảng 200 mét, chở vài trăm hành khách
đang di chuyển trong hầm, chưa chắc hành khách chết ngay vì bị đất đá đè mà sẽ
chết từ từ vì ngộp thở...
Đồng
thời dự đoán: Nếu hầm sụp phía đuôi đoàn tàu mà đất đá không
đè lên toa nào thì chuyến tàu đó sẽ thoát khỏi đường hầm tử thần nhưng đó
là chuyện rất... hên! Nếu hầm sụp ngay trước đầu máy thì với tốc độ đang từ
60km/h đến 70 km/h, các toa sẽ bị ép vào nhau, số người tử nạn lập
tức sẽ rất lớn, do thương tích, rất ít người còn sống sót đủ sức xuống khỏi tàu
và lần ngược lại đầu đường hầm để thoát ra khỏi đó. Nếu hầm sụp vào phần thân
hay đuôi tàu và lượng đất đá không quá nhiều, không dẫn đến trật bánh... tàu vẫn
có thể thoát ra khỏi hầm, còn ngược lại, đất đá sụp xuống quá nhiều vào
phần thân hay đuôi tàu gây trật bánh thì hy vọng nhờ trớn, đầu tàu và một
số toa gần đầu tàu sẽ thoát được ra cửa hầm phía trước. Song nếu hầm sụp
đổ dây chuyền thì... sẽ có hàng trăm mẩu chuyện tang thương!
Cũng
theo giới am tường kỹ thuật: Không chỉ hầm Bãi Gió mà nhiều hầm khác
cũng trong tình trạng tồi tệ tương tự cho nên giải pháp tối ưu là bỏ toàn
bộ các hầm đã được xây dựng từ thời thuộc Pháp, khoan mới - xây
mới toàn bộ các hầm, hoặc nếu có thể thì bỏ hầm làm lại đường
ray lộ thiên, chỉ sự dụng tuyến đường sắt cũ ở khu vực không có hầm.
Tuy nhiên công cuộc xây dựng lại toàn bộ hệ thống đường sắt Việt Nam
rất tốn kém và không hấp dẫn vì không thu tiền được ngay như các hầm
đường bộ cho xe hơi. Việc gia cố khu vực bị sụp trong hầm theo kiểu truyền
thống là dựng khung sắt, lót dầm bằng thép tấm và đổ bê tông không ổn vì
xong khúc này lại sụp khúc khác. Giả sử sửa chữa hết rồi thì chắc
gì nó sẽ an ổn trong tương lai. Nếu ý thức được những rủi ro tiềm ẩn như
đã nêu thì ai dám ký lệnh cho tàu qua lại như bình thường [3]?
Trên
thực tế, sau khi giải quyết xong hầm Bãi Gió, tới lượt hầm Chí Thạnh sụp và
cũng là sụp trong khi tu bổ. Tổng Công ty ĐSVN sợ sụp mới tu bổ nhưng đụng tới
là sụp!
***
Không
phải tự nhiên giao thông được xem là huyết mạch của một quốc gia. Ngoài việc thỏa
mãn nhu cầu đi lại, giao thông là yếu tố quyết định sự thành bại của các kế hoạch
phát triển, nâng đỡ và thúc đầy hay khiến hoạt động sản xuất - kinh doanh trì
trệ, lụn bại. Tại Việt Nam, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền thi nhau giới
thiệu những kế hoạch, dự án cho giao thông với tầm nhìn tới vài thập niên nhưng
giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy, hàng không liên tục phát sinh đủ thứ
chuyện bất cập. Trong vận tải, đường sắt là loại hình giao thông có chi phí rẻ
nhất và đặc điểm địa lý của Việt Nam khiến đường sắt có lợi thế lớn nhất nhưng
đầu tư cho đường sắt chỉ thỏa mãn 40% đến 50% nhu cầu thực tế và việc quản trị,
điều hành vẫn theo lề lối cũ, bất chấp các nguyên tắc của thị trường.
Dẫu
chi phí cho việc phát triển giao thông đường sắt không nhỏ nhưng dường như tiền
không phải là yếu tố chính. Hồi trung tuần tháng này, cả hệ thống truyền thông
chính thức lẫn những người dùng mạng xã hội cùng đề cập đến chuyện Canh Liên –
một xã thuộc diện đặc biệt khó khăn ở huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định dùng gần
500 triệu đồng để dựng hai bàn tay hướng vào nhau và tạo dáng hình trái tim để
làm “điểm nhấn du lịch”. Khi dân chúng thắc mắc, chủ tịch xã Canh Liên bảo
nguồn tiền dựng đôi bàn tay ấy do huyện phân bổ, khi dùng tiền, xã có báo cáo
và được các cơ quan hữu trách của huyện phê duyệt. Chủ tịch huyện thì bảo đó là
trách nhiệm sử dụng “ngân sách chi thường xuyên” của xã [4].
Tượng
đài, cổng chào và đủ loại kế hoạch, dự án vô bổ khác chào đời theo kiểu xem tiền
từ công quỹ như rác, từ trên xuống dưới, từ trái sang phải thi nhau giành giựt,
giành xong thì ráng xài cho hết, bất chấp hiệu dụng. Chi tiêu công quỹ theo lối
đó từ thập niên này sang thập niên khác lớn hay nhỏ?
-------------
Chú
thích
[2] https://kinhtedothi.vn/duong-sat-can-500-ty-dong-de-sua-12-ham-yeu.html
No comments:
Post a Comment